Dünyada 7 erkekten birinde görülen ve en sık rastlanan kanser tipleri arasında üçüncü sırada olan prostat kanserinde erken teşhis, doğru ve yerinde tedavi ile iyileşme şansı yüksektir. Bu noktada erkeğin yapabileceği en büyük hata, kendisinde değişiklikler fark ettiği halde korkup veya utanıp doktora gitmekten kaçınarak hastalığın ilerlemesine neden olmaktır. Eğer sık idrara çıkma, idrarda yanma- kanama, ani idrar sıkıştırması gibi şikayetleri yaşıyorsanız mutlaka bir uzmana başvurun.
Prostat, erkeklerde idrar kesesinin (mesane) hemen altında bulunan ve idrar borusunu (üretra) çepeçevre saran bir organdır. Esas olarak sperm (meni) sıvısının üretiminde rol alır. Aynı zamanda anatomik bir bariyer görevi yaparak aşağı idrar yollarındaki mikroorganizmaların mesaneye ve yukarı idrar yollarına geçmesini engeller.Yaşla birlikte büyüyerek idrar borusuna bası yapar ve idrar şikayetlerine neden olabilir.
Prostat hastalıkları nelerdir?
En sık görülen prostat hastalıkları:
1) Prostat iltihabı (prostatit)
2) Yaşa bağlı prostat büyümesi (BPH)
3) Prostat kanseri
Belirtileri nelerdir?
Prostatın her üç hastalığında da klinik bulgular benzerdir.
– Sık idrara çıkma, idrarda yanma
– Gece idrara kalkma
– İdrar akım hızında azalma-kesilme-damlama
– Ani idrar sıkıştırması
– İçeride idrar kalmış hissi
– İdrar yapmadan önce beklemek zorunda kalma
– İdrarda kanama
– İdrar kaçırma
– İleri evre prostat kanserinde kemik ağrıları
Bu şikayetlerin biri veya birkaçı hastalığın şiddetine göre hastalarda bulunabilir.
Prostat kanserinin özel belirtileri nelerdir?
Prostat kanserine özel bir belirti maalesef yoktur. Bu kanserin biyolojik davranışı çok farklıdır ve büyük bir kısmı yavaş ilerleyen, sessiz kanserlerdir. 15 yıl öncesine kadar prostat kanserli hastalar işeme sorunları, prostat muayenesi esnasında kanser dokusunun ele gelmesi ve kanserin prostat dışına yayılması sonucu oluşan rahatsızlıklarla başvururlardı. Ve o dönemlerde tespit edilen kanserler, hastalığın yavaş ilerlemesine ve ilk dönemlerde herhangi bir bulgu vermemesine bağlı olarak geç dönemde yakalanabilirdi. Oysa günümüzde PSA (prostat kanserini öngören bir kan tahlili) ve diğer teşhis yöntemlerinin kullanılmasıyla prostat kanseri çok erken evrelerde yakalanabiliyor. Erken evrelerde yakalanan hastaların büyük bir çoğunluğu da bize işeme bozukluğu nedeniyle başvuran ve yapılan PSA tahlilindeki yükseklik sebebiyle prostat biyopsisi yaptığımız hastalardır.
Risk faktörleri nelerdir?
Prostat kanserinin kesin olarak neden oluştuğu tam olarak bilinmemektedir. Ancak birinci dereceden yakınlarında prostat kanseri olanlarda kanser tespit edilme riski yaklaşık 3 misli fazladır. Özellikle erken yaşlardaki kanserlerde ailesel etkinin fazla olduğu bilinmektedir. Bu yüzden ailede prostat kanseri olan erkeklerin 40 yaş sonrası senede 1 kez prostat kanseri açısından değerlendirilmesi gerekmektedir.
Yağdan zengin diyetle beslenenlerde prostat kanserinin vejeteryanlara oranla 1.5 – 2 misli fazla görüldüğü bazı araştırmalarda belirtilse de bu konuda henüz bir fikirbirliği yoktur. Zira balık yağında bol bulunan omega 3 yağ asidinin koruyucu etki gösterdiğine dair bilgiler de mevcut.
Yine prostat kanserinde koruyucu olan diyetler arasında domateste yüksek oranda bulunan likopen adlı antioksidan (greyfurt, kayısı ve karpuzda da bulunmaktadır) ve yine bir antioksidan olan selenyum minerali sayılabilir.
Sigara, seksüel yaşantı ve infeksiyonların prostat kanseriyle direkt ilişkisi tespit edilememiştir.
Prostat büyümesi kansere dönüşür mü?
Prostat büyümesi ve prostat kanseri, androjene (erkeklik hormonu) bağımlı hastalıklar olmasına rağmen aralarında kesin bir etkileşim tespit edilememiştir. Ancak prostat büyümesi nedeniyle ameliyat edilen hastaların küçük bir kısmında (yüzde 5-10), yapılan incelemede prostat kanseri tespit edilirse de bu prostat büyümesinin kanser oluşturduğunu göstermez.
Prostat kanseri nasıl tespit edilir?
Yapılacak basit bir kan tahlili (PSA) ve parmakla prostat muayenesi, prostat kanseri tespiti için oldukça önemlidir. Kan tahlilinde (PSA) ve-veya parmakla prostat muayenesinde herhangi bir anormallik saptandığında kesin tanı için prostat biyopsisi yapılır.
Sağlık ve yaşam dergisi
