Geçen hafta kredi derecelendirme kuruluşu Fitch "Türkiye'de ödemeler dengesi krizi çıkmaz" dedi. Fitch bu değerlendirmesini sağlam kamu maliyesine dayandırdı. Ve Türkiye'de kamu borç yükünün milli gelire oranının yüzde 38 düzeyinde ılımlı seyrettiğini, bütçe açığının düşük olduğunu, ortalama kamu borçlanma vadelerinin başarılı şekilde uzatıldığını belirtti. Yine sağlam bankacılık sistemi, düşük hane halkı borcu ve dinamik reel sektörün şoklara karşı ilave destek sağladığını söyledi. Fakat bu açıklama Türkiye'de pek duyulmadı. Oysa Fitch daha önceki açıklamaları gibi "kriz çıkabilir" deseydi, herhalde yer yerinden oynar faiz lobisinin elemanları "işte biz söyledik bakın Fitch de aynısını söyledi" diyerek büyük gürültü çıkarırdı.
Niye Ficth'in bu açıklamasını ele aldık? Ele aldık çünkü defalarca Türkiye'nin bütçe açığının azaldığını, cari açığın bütçe açığından kaynaklanmadığını dolayısıyla ödemeler bilançosunda faiz lobisinin ileri sürdüğü gibi aşırı risk olmadığını belirttik. Ve özel sektörün ürettiğinden fazla harcayarak cari açığı oluşturduğunu, fakat bu harcamanın bir kısmını yurtdışında tuttuğu kendi parasıyla finanse ettiğini söyledik. Çünkü İstanbul sermayesi Türkiye'de kazandıklarını yurtdışına çıkartarak kendi kendisine borçlanıp vergi avantajı sağlıyor. Böylece firmalarına öz varlık olarak koyacakları parayı borç olarak veriyorlar. Bu yolun kapanmaması için, hatırlayacaksınız, bir cepten diğer cebe borçlananlar, CHP'ye sipariş vererek yeni ticaret kanununda şirketten para çekmeyi yasaklayan ve şeffaflık getiren tüm maddelerini değiştirttiler. Böylece Türkiye'yi olduğundan fazla borçlu göstermeye devam ettiler. Tabii bu görüntü, dış para ihtiyacının yüksek olduğu algısını yarattığından Türkiye'nin kullanacağı dış kaynağın fiyatı olan faizleri sürekli olması gerekenden daha yükseğe taşıdı ve taşıyor.
Peki niçin bazıları kendi kendisine borçlanıyor? Çünkü onlar Türkiye'de kazandıklarını yurtdışına götürüp Türkiye'deki şirketlerine borç veriyor. Böylece borçlu görünen şirketler hem vergi ödemiyor hem de şirket sahipleri yüksek faiz geliri elde ediyor.
Gelelim Fitch'in bu bir cepten diğer cebe borçlanmayı görüp göremeyeceği sorusuna... Fitch, cari açığın finansmanının değişen küresel koşullarda zorlanabileceğini bunun da büyüme hızını olumsuz etkileyebileceğini ileri sürüyor. Oysa Fitch'in, cari açığın bütçeden kaynaklanmadığını gördükten sonra, cari açığın finansmanı üzerindeki örtüyü kaldırması gerekiyor. Tabii işine gelmeyebilir bu örtüyü kaldırmak. Çünkü faiz lobisinin derecelendirme kuruluşları üzerinde etkili olduğunu biliyoruz. Fakat Fitch sonunda cari açığın finansmanı üzerindeki örtüyü kaldırmak zorunda kalacak. Çünkü faiz lobisinin sürekli "kriz çıkacak" iddiası inandırıcılığını kaybetti. Hani TÜSİAD "yeni hikâye lazım" diyor ya... İşte yeni hikâye, Türkiye ekonomisinin sağlam olduğu gerçeğini anlatmak oluyor.