Türkiye'nin Avrupa Birliği'nden ne kadar yardım aldığı hep tartışılır. Türkiye, yarım asırdır ilişkide olduğu AB'den pek öyle mali yardım alan bir ülke olmadı. Hele hibe diyebileceğimiz türden pek az destek sağladı. Zaten Cumhuriyet tarihinde, ilk mali yardımını da Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nden (SSCB) aldı Türkiye.
Cumhuriyetin kuruluş yıllarında Türkiye yardım ve kredi bulamazken, 1932'de SSCB, Türkiye'ye 8 milyon dolar kredi verdi. Bu kredi, 20 yılda tarım ürünleriyle geri ödenmek üzere faizsiz verildi. SSCB'nin bu mali desteği Türkiye'nin ekonomik kalkınmasında büyük rol oynadı.
Peki sonra ne oldu? Türkiye, 1932'deki bu kredinin ardından uzun süre dış kredi kullanmadı. Ancak uzun bir sürenin ardından Marshall Planı çerçevesinde, 1948-1952 döneminde 352 milyon dolar ABD yardımı aldı. Bu yardımın 73 milyon doları hibe olarak verildi. Kredinin hibe olmayan kısmı, Amerikan piyasalarından mal alma şartına bağlanmıştı. Aynı dönemde ABD, Türkiye'ye 687 milyon dolar da askeri yardım yaptı.
Türkiye, 1953'ten 1965'e kadar ABD'den toplam 1 milyar 298 milyon dolar ekonomik yardım ve 1 milyar 550 milyon dolar tutarında askeri yardım aldı. Türkiye'ye yapılan bu ekonomik ve askeri yardımların sadece bir kısmı hibeydi. Kısacası Türkiye'nin Cumhuriyet'in kuruluşundan 1965'e kadar aldığı belli başlı mali yardımları, işte bu SSCB ve ABD yardımları oluşturuyor.
Gelelim AB'nin yardımlarına... AB, ekonomik bakımdan birliğin gerisinde olan ülkeleri ortaklığa hazırlarken güçlendirici bir politika izliyor. Üye olacak ülkelere güçlenmeleri için mali yardım yapıyor. Bu çerçevede Türkiye de AB'nin mali yardımlarını kullandı. Ama 1963'te yapılan Ankara Antlaşması'nın mali protokolleri ve sonrasında verilen yardımlar, diğer ülkelere göre oldukça düşük seviye kaldı.
Türkiye 1963'ten bu güne 1.7 milyar euro hibe alırken, İspanya 110 milyar euro, Yunanistan 84 milyar euro ve duvarın yıkılmasının ardından katılan 10 yeni ülke 31.2 milyar euro hibe aldı. Mali protokoller gereği, 1964-1996 arasında Türkiye'nin aldığı mali yardımlar ise Yunanistan'ın engellemeleri nedeniyle 1.6 milyar euro olarak öngörülürken 1 milyar euro seviyesinde kaldı.
Gümrük Birliği döneminde öngörülen 2.7 milyar euroluk yardım ise yine Yunanistan'ın engellemesi nedeniyle 695 milyon euro seviyesine geriledi. Helsinki sonrası 2000-2006 döneminde ise 4.6 milyar euro yardım öngörülürken 3.5 milyar euro verildi.
Türkiye'nin katılım öncesi mali yardımları ise 2007-2013 arasında her yıl bir milyar euro olarak tasarlandı ama verilenler tasarlananın altında kaldı. Buna göre, 2010'a kadar AB'den 46 yılda toplam 7.5 milyar euro yardım alındı. 2011'de ise 781.9 milyon euro yardım alınacak.
Anlayacağınız AB'nin Türkiye'ye verdiği mali yardımlar oldukça düşük seviyede. Peki yardımların Türkiye'ye çok az verilmesinin sonuçları ne oldu? Yardımlar engellenmeyip diğer ülkelere verildiği gibi verilseydi bugün Türkiye hangi noktada olurdu? Bir kere mali desteklerle çok daha iyi bir altyapımız olurdu. Ayrıca ortalama eğitim seviyemiz de 6.5 yıl değil belki 9 yıla çıkardı.
Ama üzülmeye gerek yok... Türkiye çok yetersizlikler ve krizler yaşadı, yanlış yönetimler sonucunda büyük bedeller ödedi ama, şu anda AB yardımlarıyla büyüyen Yunanistan, İspanya ve diğer eski sosyalist ülkelerden çok daha sağlam bir ekonomik yapıya sahip ülke konumuna geldi.