Piyasalarda rekabetin olması, bir ekonomide doğru fiyatın ortaya çıkmasını sağlar. Eğer rekabet yoksa, doğru fiyat da yoktur. Çünkü rekabetin olmadığı bir piyasada, firmalar tüketicilerin cebinden fazladan para alarak kârlarını çoğaltır. Sonuçta rekabetin olmadığı böyle bir piyasada, tüketicinin refahı azalır ve yanlış fiyatların verdiği sinyallerle yapılan yatırımlar verimli olmaz. Ülke ekonomisinin kaynakları da israf olup gider.
İşte bu nedenle rekabetin bozulmasını ve kısıtlanmasını önlemek devletin görevleri arasında sayılır. Ayrıca gaz, su, elektrik, telekomünikasyon gibi doğal tekel alanlarında da tüketiciyi korumak amacıyla yine devletçe düzenleyici kurumlar oluşturulur. Bu kurumlar fiyat belirlenmesinden ürün kalitesine kadar piyasalara müdahaleye yetkili olur. Böylece ürünün yeterli ve doğru fiyattan tüketiciye ulaşmasını sağlarlar.
Gelelim bankacılık ve sermaye piyasalarına... Bankacılık ve sermaye piyasaları da vatandaşın tasarruflarının korunması amacıyla devlet tarafından bağımsız kurullar aracılığıyla denetlenir. Tabii bir de yapılan büyük çaplı günlük borçlanmalar nedeniyle bankaların ve diğer finans kurumlarının bilançoları birbirine bağlandığı için tek bir kuruluşta ortaya çıkan bir olumsuzluk, diğer finans kuruluşlarında da risk yaratacağından, devlet bu alana regülatör olarak girmek zorunda kalır. Aksi takdirde yüksek tutarlarda gecelik borçlanma yapmış bir bankanın batması, diğer banka ve finans kuruluşlarının batmasına neden olabilir.
Türkiye'de de Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu işte bu nedenle oluşturulup faaliyete geçirildi.
Bütün bunları niye anlattık? Çünkü üç gündür sekiz bankanın Rekabet Kurumu'yla karşı karşıya gelmesi piyasalarda sorun yarattı. Banka hisse fiyatlarının düşmesi bir anda İMKB endeksinde yüzde 4.5'lik gerilemeye neden oldu.
Gelelim bankaların rekabeti ihlal konusuna... Rekabet Kurumu, bu sekiz büyük bankanın, müşteri firmaların maaş ödemelerindeki promosyonlar konusunda aralarında anlaşarak rekabeti bozduklarını ileri sürerek soruşturma başlattı. Bu soruşturma, beraberinde bir para cezasını da getirebileceğinden banka hissedarları arasında tedirginlik yarattı ve banka hisse fiyatlarını düşürdü.
Peki Rekabet Kurumu'nun bankalara müdahale yetkisi var mı? Var. Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'un 27. maddesi bu yetkiyi veriyor. Ama bu yetki doğru verilmiş bir yetki değil. Çünkü devlet tarafından düzenlenmiş bir piyasa olan ve BDDK ile denetlenip yönetilen bankacılık alanına, farklı bir düzenleyici birimin palas pandıras girmesi hiç doğru olmadı.
Peki ne yapılması gerekirdi? Rekabet Kurumu eğer böyle bir ihbar aldıysa, bunu, BDDK'ya gereğini yapması için bildirmeliydi. Pekala bankalar, kendi aralarında anlaşıp piyasada rekabeti bozarak suç işlemiş olabilirler. Bu durumda sadece diğer bankaları değil, asıl tüketiciyi-vatandaşı korumak için bu haksızlığın mutlaka üzerine gidilmelidir. Ama bankaları soruşturacak olan BDDK'dır, Rekabet Kurumu değildir. Artık bu noktadan sonra "sen bu konuda ne yaptın?" diye BDDK'ya sormak gerekir.
Zira Rekabet Kurumu, Hazine tahvil ve bono ihalelerine, piyasa yapıcısı olarak giren bankalar için "rekabeti bozuyorlar" gerekçesiyle bir soruşturma açacak olursa, işler karmakarışık olur. Çünkü karşısına gene muhatap olarak BDDK çıkar ki, yetki kargaşası yüzünden belki de asıl sorun unutulur gider.
İşte bu nedenle Rekabet Kurumu regüle edilmiş alanlara girmemelidir. Regüle edilmiş alanları kendi kurulları denetleyip düzenlemelidir. Aksi takdirde piyasalarda istenmeyen oynaklıklar oluşabilir, hasarlar ortaya çıkabilir. Bir de unutmamakta fayda var. Bürokrat sürekli yetki alanını genişletmek ister. Dolayısıyla sınırsız yetki tanımlarını bir an önce düzenlemekte ve yetkilerin sınırını net çizmekte fayda var.
