Nikolai Erdman, 1930'lu yıllarda "İntihar" diye bir oyun yazmış. Çağdaş tiyatronun, Brecht'in öncülerinden Stanislavski'ye vermiş. Devir Stalin devri.. Sosyalizmi eleştiren bu oyun "Pat" diye sahneye konur mu?. Üstad, Stalin'e yollamış.. Stalin "Olumlu görüşüm yok. Yakın yoldaşlarım, boş hatta zararlı olduğunu söylediler. Ama yine de oynayabilirsiniz" demiş ama, Stanislavski mesajı almış. Erdman da sürgüne gönderilmiş. 1970'de bir daha oynamaya teşebbüs etmişler. Bu defa da sansür izin vermemiş. Erdman, oyununu göremeden ölmüş. 1980'de Moira Buffini, "Uğruna Ölmek" diye uyarlamış.. (Programda "Yazan" diye geçiyor, yanlış..) 1990'da, nihayet Rusya'da perde açabilmiş.
Ve şimdi, 2012'de Mehmet Birkiye, oyunu Kenterler'de sahneliyor..
"Ölümüne.."
İşsiz, umutsuz, karısının kazandığı bir kaç kuruşla yaşamını temin ederken, bir de kaynana dırdırlarına tahammüle çalışan genç adam "İntihar" edeceğini söyler. Ayni binayı paylaştığı komşulardan biri, haberi etrafa yayar.. Bir sosyalist aydın, bir fahişe, bir devrimci, bir rahip gencin peşine düşerler. İstekleri "İntihar notu"dur. İntihar notunu onların istediği şekilde kaleme alması.. Onların idealleri için intihar ettiğini söylemesi. "İntihar'dan yararlanmak" bu kara komedinin çıkış noktası.. Gerçekten kara..
Gerçekten komedi..
Ceren Yalçın'ın çevirisini, Mehmet Birkiye harika sahnelemiş. Barış Dinçel olağanüstü etkileyici bir dekor yapmış. Başak Özdoğan'ın kostümleri çok çok iyi. Işıklar ayrı bir dekor rolü oynuyor.. (Baştaki karanlık sahnenin uzaması pek iyi değil sanki.) Çiğdem Erken'in müzikleri, cuk!..
Oyunculuk, Birkiye'nin oyuncu yönetimi birinci sınıf.. Ne yazık ki, tek sayfalık programda, "Kast"ı yazmak kimsenin aklına gelmediği, Kenterler Sitesi'nde de iki satır yer verilmediği için Kadriye Kenter dışındakilerin kimler olduğunu yazamıyorum.
Kaynana Kenter müthişti.. Ötekiler de çok iyiydi, ama kim kimdi, bilemedim ve bulamadım..
Çok mu zor, iki sayfa programa, sanatçıya verilen değeri de yazmak?.