Türkiye'de geçen hafta oldukça yoğun yaşanan Uludere ve ABD İstihbaratı tartışmasına, Atlantik Okyanusu'nun bu yakasında daha geniş bir çerçeveden bakılıyor. Amerikan basını ve Amerikan Kongresi için en önemli mesele Uludere'de ne olup bittiği değil. Tabii ki sivillerin yanlışlıkla öldürülmesi işin trajik ve de ciddi bir boyutu. Ama asıl tartışma ve haberin gündeme gelmesinin nedeni Türkiye'den çok, Pakistan ve Afganistan gibi terörizmle daha yoğun mücadele eden ve ABD için daha kritik ve sorunlu olan müttefiklere askeri satışlar ve teknoloji paylaşımı. Özellikle insansız hava aracı (İHA) dediğimiz teknolojinin paylaşımı ve bu araçların satışı hassas bir konu.
Bilindiği üzere Türkiye'nin ABD'den silahlı veya silahsız Predatör satın alma talebi uzun süredir gündemde ve de halen çözüme kavuşmuş değil. Özellikle Reaper adı verilen silahlı İHA'ların satışı daha da sorunlu gözüküyor. Burada bir önemli boyutu açıklığa kavuşturmak gerekiyor: Satış ve teknoloji paylaşımı iki farklı konu. Teknoloji paylaşımı ABD açısından bakınca İsrail ve İngiltere gibi en yakın müttefiklerle bile oldukça sorunlu bir konu. Satış ise Kongre nedeniyle çetrefilli olmasına rağmen göreceli olarak daha rahat. Bu nedenle Türkiye ile teknoloji paylaşımı kısa ve orta vadede pek mümkün gözükmüyor. Ama satış için Pentagon ve Beyaz Saray, Kongre ile siyasi bir mücadele içinde. Zaten AK Parti'nin Wall Street Journal haberine gösterdiği tepki de haberin Kongre üzerinde etkili olan İsrail lobisi veya Türkiye'ye olumsuz yaklaşan başka lobilerin bir manipülasyonu olarak değerlendirilmesi nedeniyle.
Burada AK Parti'nin bir konuya dikkat çekmesi gerekiyor. İsrail lobisi çok etkili olmasına rağmen, öyle zannedildiği gibi ABD dış politikasını bütünüyle kontrol altında tutan bir hegemonya söz konusu değil. AK Parti zaten Obama yönetiminin İsrail lobisi ile sorun yaşadığının farkında. Ayrıca ABD Kongresi üzerinde en azından İsrail lobisi kadar etkili olan petrol ve silah lobilerini de yabana atmamak gerek. Hem petrol hem de silah lobisi için asıl pazar Arap Dünyası. Sonuç itibariyle ABD'de lobiler arası rekabeti kimin daha etkili çalıştığı ve kimin daha çok para harcadığı belirliyor.
NATO Zirvesi
Camp David'de Putin'siz toplanan G-8 sonrasında Chicago'daki NATO zirvesinin iki temel gündem maddesi var: Afganistan ve Suriye. 2014'te Afganistan'dan çekilmeye başlayacak olan ABD için en önemli konu, Fransa ve İngiltere başta olmak üzere, NATO üyelerinin Afganistan'a daha çok finansal kaynak ayırmaları. Bu açıdan bakınca Obama için Fransa'da yeni göreve gelen ve Afganistan'dan Fransız askerlerini bu yılın sonunda çekmeyi vaat eden Sosyalist başkan François Hollande önemli bir sorun.
Suriye konusundaysa Obama yönetiminin stratejisi aynı: Zamana oynamak. Kasımda yapılacak Başkanlık seçimleri öncesinde Beyaz Saray Suriye'nin destekçileri konumunda olan İran, Rusya ve Çin ile petrol fiyatlarını daha da artıracak bir gerginlik yaşamak istemiyor.