Doları değerlendirirken hep pariteye bakıp, küresel dengelere odaklanıyoruz.
Dünya krizinin yol açtığı yapısal trendi izliyoruz. Sonra da Merkez Bankası ile bankalarımız arasında yaşanan "taktik boyutu" tartışıp duruyoruz.
Oysa biraz da bölgesel farklılaşmalara kafa yormalıyız. ABD dolar likiditesini küresel olarak her bölgeye eşit vermiyor.
Hatta bazı bölgelerde doların kuruması için ek çaba bile harcıyor.
Aylar önce, "ABD Irak'tan gider, bölgede dolar denizi biter!" dedik.
Yıl bitmeden dolar, "1 lira 900 kuruş olur" diye uyardık.
Yanıldık mı?
ABD'nin bölgede dolar likiditesini artırmasının nedeni, 11 Eylül 2001'de yaşadığı terör olayları karşısında ortaya koyduğu tepkiydi. İkiz kuleler yıkılınca yine yapacağını yaptı. Anglo Sakson devlet ve müdahale dönemi geleneklerini tekrarladı.

***
İşte, 2002 ve 2003'te Orta Asya ve Ortadoğu'nun bir kısmına karadan askeri müdahale yaptı. Bölgede siyasi etkinliğini artırırken, dolar likiditesini ciddi ölçüde genişletti. Türkiye, İran, Irak, Suriye, Lübnan, Ürdün, Mısır gibi ülkeler dolara boğuldu. Güneydoğu'daki sınır illerimiz G. Antep, Hatay, Mersin'in ekonomisi zıpladı.
Dikkatinizi çekelim. S. Arabistan ve Körfez ekonomilerinin tabi olduğu siyasi şartlar bu gelişmenin hep dışında kaldı.
Şimdi tablo değişiyor.
Uyarıyı yapan S Bilişim diyor ki: "ABD, Ortadoğu'nun bir bölümünde karadan düzenli ordu formatından çekiliyor. Deniz, hava ve özel operasyonlarla müdahale tarzına ağırlık veriyor.
Arap Baharı'nda da bölgesel yönetim yeteneklerini ortaya koyuyor.
Dolayısıyla değişim bölgede dolara erişimi zorlaştıracak.
Bir dönem dolara boğulan Türkiye dahil Mısır, Suriye ve İran, büyük ölçüde Irak, kısmen Ürdün ve Lübnan dolar sıkıntısı çekecek..."
Yakında parasından altı sıfır atmaya hazırlanan İran'da 1 dolar 17 bin riyal!...
Özel sektörümüzün 230 milyar dolar dış borcu var. Bunun 130 milyar doları kısa vadeli. Dövize ihtiyacımızın olduğu kesin.
Londra, Frankfurt, Moskova, Körfez, Doğu Asya başkentleri ve Güney Amerika gibi güçlü dolar havuzlarıyla bağ kurma şansımız var mı?
S Bilişim'e göre, ABD'nin bölgeden çekilmesiyle oluşan yeni jeopolitik strateji güç dengesini etkiledi.
Artık bölgenin güçlü havuzlardan dolar çekmesi çok zor.
Bankalarımız kanalıyla yurtdışından tasarruf çekiyorduk. Ağ ekonomileri üzerinden bölgesel dolar likiditesi bize akıyordu. Ne yazık ki, bölgesel ağ ekonomileri özellikle yarı gayriresmi olanların bile dolar üretme gücü kalmadı.
2012'de dolar ne olur?
Sizce yanıt belli değil mi?