Geçen hafta İstanbul'da Google'ı dinledik. Herkese bu kadar yakın olup, bir o kadar da göremediğimiz bir markanın ardındakileri dinleme fırsatı bulduk.
Dünyanın en büyük şirketine bu değeri katan, bilgiye getirdiği katma değer.
Bugün Türkiye'de her üç kişiden birinin her gün girdiği kapıdan söz ediyoruz. Sosyal ağ kavramı, gerçek dünyadaki çevre edinmeye benziyor. İnsanın kendini var ettiği bu "farklı" araç, kendine has dinamiklere, zenginlik ve tehditlere sahip. Günde 1 milyar insanın her sorduğuna bir cevap yetiştiren Google, üretilen bilginin kavşağında kendini "en değerli şirket" haline getirirken, bu yeni dünyayı "etkin" kullananlar için "farklı açılımlar" sunabiliyor. 210 milyar elektronik posta, her gün bir yerden diğerine, sadece bilgi değil fakat aynı zamanda para da taşıyor. İş emirleri, siparişler, faturalar, anlaşmalar, reklam ve diğerleri... Herkesin, her zaman, her yerde, her yerden, her şeyle, her yere ulaşabildiği bu dünyada, ekonomiyi hâlâ "yeryüzü" dinamikleri ile okumaya çalışmak, pek işe yaramıyor.
Karar vericilerin belki de en önemli aracı haline gelen Google, internetle tanımlanan yeni dünyanın en güçlü aktörüdür artık.
250 bin blog yazarı, 500 bin Wikipedia editörü, herkesi yayıncı haline getiren YouTube'a 1 dakikada 20 saat video ekleyen milyonlar, sismograftan daha hızlı felaket habercisi Twitter, ABD'nin nüfusundan daha fazla olan Facebook kullanıcıları ve Çin'in nüfusunu aşan WWW cemaati...
Bütün bunların bileşkesinde ekonominin belki de "tam rekabet şartları"ndan en önemlisi olan "bilginin homojen dağıldığı" piyasaları oluşturmaya başladık.
İnsanlar hâlâ mağazadan alışveriş yapıyor ama tek seçenek artık "mağaza" değil. Çoğu kez mağazadan denediği ürünü, gugullayıp (ben uydurmadım, böyle diyorlar) en ucuza bulduğu yerden sipariş veriyor. Google, sadece en ucuzu değil, kalite, fiyat/ performans değerlerini, diğer benzer seçenekleri ve akla hayale gelmeyecek pek çok çapraz bağlantıyı, tüketicinin önüne koyarak, bir bakıma "gücü yeniden dağıtan" bir etki yaratıyor. Başka bir boyut, insanların karar süreçlerinde artık Google ve benzeri araçları daha fazla kullanmasıyla ilgili. Şirket yöneticilerinden Mohammad Gawdat'ın örneği ilginç: Arama istatistikleri, Eurovision şarkı yarışmalarında bütün sıralamayı %5 hata payıyla bilebiliyor. Yıllar önce Alwin Toffler'in "3. dalga" kitabını okurken sıkça tekrarladığı "mediokrasi" sözcüğü, bugün Google ile sanki vücut bulmuş gibi. İnsanların karar süreçlerine "bilgi enjekte etmek" hiç bu kadar mümkün olmamıştı. Ancak bu süreçleri yönlendirmek de hiç bu kadar karmaşık hale gelmemişti.
Her ne üretiyor olursanız olun, buna dair bilgi de bir yerlerde üretiliyor artık. Üstelik bir ürüne dair bütün teknik bilgiler (fiyat, kalite, ağırlık, özellik vs) o ürün hakkında ağda dolaşan bilginin ancak %20'sini oluşturuyor.
ICQ denen ilk sosyal ağın kurucusu Yossi Vardi, bu sanal dünyadaki varlığımızın davranış saikleri arasında ilk sırayı; "kendini ifade etme"nin aldığını söylüyor.
Ekonominin genelde tek'ten çok'a akan eski zaman tasarımı, Google gerçeğiyle bugün çok'tan tek'e ve hatta sosyal ağlarda olduğu gibi çok'tan çok'a akıyor. Hal böyle iken reklamı hâlâ televizyon, basın, billboard, el ilanı veya broşür gibi düşünmek, eski moda halini alıyor.
Bilginin, ait olduğu ürün veya hizmetten daha hızlı hale geldiği bu yeni düzlemde, üstelik "akıl" da yavaş yavaş iktidara taşınıyor. Ağ'a akıl katıldığında, üretim, tüketim, paylaşım, satınalma kararları ve bunların bileşkesindeki ekonomi, çok farklı neticeler doğurabiliyor. Arz ve talep dahil en temel kavramları yeni baştan düşünmemiz gerektiğini ortaya koyuyor. Benim merak ettiğim, küresel kriz sonrasında daha da ivmelenecek bu yeni ekonomik düzlemde, hâlâ işlerin eskisi gibi yürüyeceğini zannedenlerin akıbetidir. Bırakın interneti etkin kullanmayı, sosyal ağları dahi işletmelerinde yasaklayanlar, bilgiye sansür koyan patronlar, müşterinin artık mağazalara uğramadan da satın alabildiğinden habersiz işadamları...
Paradigma değiştiğinde herkes, geçici bir süre, aynı çizgide birleşir ve yeni başlangıç, neredeyse herkese yeni ve cesur dünya için bir şans sunar. Sadece Google'ın yaptıkları dahi ekonomiyi başka bir dünyaya dönüştürürken hâlâ aynı kalabileceğini düşünenlere geçmiş olsun!