Bazı belde belediyeleri kaldırılıyor; Büyükşehir Belediyelerinin sınırı, il sınırını kapsayacak şekilde genişliyor. Bunun uygulaması, zaten İstanbul ve Kocaeli vilayetlerinde vardı. Şimdi, diğer Büyükşehir Belediyelerinde de aynı uygulama geçerli olacak. Ayrıca 13 yeni Büyükşehir Belediyesi kuruluyor. Eskileriyle birlikte Büyükşehirlerimizin toplamı 29'a çıkıyor.
Konunun uzmanı eski Antalya Belediye Başkanı Menderes Türel'le konuştum. Buna neden gerek duyduklarını sordum.
- Belde belediyelerinin % 98'i, inanınız, maaşını bile ödeyemiyor. Belki turizm beldelerini hariç tutabiliriz. Onlar diğerlerine nisbetle daha zengin.
- Peki Büyükşehir Belediyeleri, kendi hizmet sınırları dışında kalsa dahi, yoksul beldelere niçin yardım etmiyor?
- Yardım edemez. Ederse -benim de başıma geldi- soruşturma geçiriyorsunuz. Hatta zimmet bile çıkarılıyor... Biz toplam belediye sayısını 2950'den 1392'ye indiriyoruz. Belde belediyeleri kalkıyor. İlçe belediyelerinin mahallesi haline geliyorlar. Her belde belediye başkanının bir şoförü, bir sekreteri var. Birkaç tane de vasıfsız personeli. Oysa, ilçelere ve oradan da Büyükşehir'e bağlandıkları takdirde, hem plan bütünlüğü sağlanacak, hem de nitelikli eleman kullanılabilecek.
- Kaldırılan belde belediye başkanları ne olacak?
- Onlar olmayacak.
- Size yönelik eleştirilerden biri, bu tasarrufun yerelleşmeye karşı olduğu...
- Aksine, merkezden koparıp, yerel yönetime bağlıyoruz. Şöyle ki: Belde belediyeleri, 5 bin ölçeğe kadar planlarını kendi yapıyor. 25 bin 50 bin ve 100 bin ölçekli planlar için Ankara'da bakanlık onayına sunuluyordu. Yeni uygulamada, ilçe belediyeleri, binlik planları kendileri yapacaklar; 5 bin, 25 bin, 50 bini Büyükşehir Belediyesi yapacak. 25 bin, 50 bin için Ankara'ya gidilmeyecek. Büyükşehir Belediyesi de yerel bir birim değil mi? Sonra unutmayalım... Özellikle turizm alanlarındaki beldeler, çok sayıda çarpık yapılaşmaya yol açtı. Sahillerdeki beton yığınlarını görmüyor musunuz? Şimdi Büyükşehir Belediyesi, nitelikli elemanlarıyla daha düzgün bir yapılaşmanın sigortası olacak.
- Bir başka eleştiri de, bu şekilde eyalet sistemini getirdiğiniz yolunda.
- Şu anda İstanbul ve Kocaeli'nde bu dediğimiz uygulanıyor. İstanbul ve Kocaeli eyaletinden söz edilebilir mi?
- Siyasi hesap yaptığınız, kırsal kesimde AK Parti daha güçlü olduğu için Büyükşehir Belediye Başkanlıklarını ele geçireceğiniz ileri sürülüyor.
- Siyasi hesap yapmadık. Nitekim, oy tablolarını incelediğinizde, bazı beldelerde muhalefet partilerinin güçlü olduğunu görürsünüz.
- Belde belediyelerinin parası yok diyorsunuz. Büyükşehir'e bağlanınca, yük Büyükşehir'in sırtına binmeyecek mi?
- Binecek ama Büyükşehir, bugüne kadar hizmet alamayan yerlere de hizmet götürecek. Ayrıca, genel bütçeden belediyelere verilen vergi gelirlerinin payını % 5'ten % 6'ya çıkardık. Bu, ilâve 3.6 milyar lira demek. O bir puan, aşağı yukarı, gelirlerde % 20'lik bir artışa tekabül edebilir. Tam rakamı önümüzdeki günlerde vereceğiz. Üstelik, belde belediyelerinin maaş dahil, genel gider olarak sabit yükü vardı. Ondan da kurtuluyoruz.
- Meselâ Antalya'yı ele alalım. 640 kilometre uzunluğu var. Tek başına Büyükşehir Belediyesi, bu hizmeti nasıl yapacak? Yeterli olacak mı?
- İyi ki hatırlattınız... İl Genel Meclisleri ve İl Özel İdareleri kapatılıyor. Bu şekilde, çift başlılık da kalkıyor. Tabii, nüfustaki artışa bağlı olarak, Büyükşehir Belediye Meclisleri daha fazla üyeye sahip olacak. Bugüne kadar, İl Özel İdaresi kanalıyla giden hizmetleri, meselâ köy yolları, köy içme suları vs. Büyükşehir yapacak. "O kadar geniş bir sahada nasıl başaracaksınız?" diyorsunuz. İl Özel İdaresi'nin yaptığını niye Büyükşehir Meclisi ya da Belediye Başkanı yapamasın?