Geçen pazartesi bu köşeye komşu olan sayfada gençlerle ilgili bir dizinin ilk bölümü yayınlandı. Her 10 Gençten İkisi Uyuşturucuyu Deniyor başlıklı bu sayfada Sabah'ın kapsamlı gençlik anketinin sonuçları yer aldı.
Bilgiler ilginç ve tartışma yaratıcıydı, ama kullanılan bir fotoğraf problem yarattı. Bu fotoğraf, Rock'n Coke Festivali'nde çimlerde yatan dört genci göstermekteydi.
"Fotoğraftaki o kız benim" diyen bir kişiden şu mesajı aldım:
"(Haberde) benim Rock'n Coke'ta çekilen bir resmim kullanılmış. Ve resmim, tam da "Her 10 gençten ikisi uyuşturucuyu deniyor'' başlığı altında. Ben böyle bir başlık altında bulunmak istemiyorum. Bu resmimi o sayfaya koymaya kimsenin hakkı olmadığını düşünüyorum. Ben bu resim yüzünden okuldan atılabilirim. Bu resim oraya konuluyorsa en azından yüzüm kapatılmalıydı. Ve bu olayın benim hayatımda yarattığı olumsuzlukların sorumlusu, o sayfanın içeriğini hazırlayanlardadır, Ya benim ailem muhafazakâr bir aile olsaydı? Ya ben Rock'n Coke Festivali'ne izinsiz gitseydim?.. Karşılaşacağım baskı ya da fiziksel şiddetten kim sorumlu olacaktı? Böyle bir olayın bende yarattığı etkiyi kim silebilir? Bana bunu açıklayabilir misiniz? Ayrıca bu resim internet sitesine de kondu. Bu hatanın giderilmesini rica ediyorum."
"Ben bir anneyim" diyen Hatice Özdem'in notu:
"Hangi hakla, bir müzik festivalinde çekilmiş bir fotoğrafları, uyuşturucu başlıklı bir yazıda, izinsiz kullanıyorsunuz. Kendi çocuğunuzun ya da yakın çevrenizin fotoğrafını böyle bir haberin ortasında görmek ister misiniz? 'O fotoğrafları çektirirken düşünselerdi' demeyin. Fotoğraflar habersiz çekilmiştir. Haberli olsalardı bile, bu mazeret yaratmazdı. Bu fotoğrafları yayınlarken, bu gençlerin özel hayatlarını, okullarını, ailelerini, arkadaşlarını hiç mi düşünmediniz? Yüzlerini kapatmak çok mu zordu?"
Yorum: Çok hassas bir konu bu. Bu tür "sosyal problem" konularında "temsili" görsel malzeme kullanımında titizlenmek şart. Gazetenin bu şikâyet konusu haberde bir duyarlılığı olmuş. Sayfadaki bir başka fotoğrafın altında "temsili olarak kullanılan fotoğraflar bu yılki Rock'n Coke Festivali'nde çekildi.." deniyor.
Acaba bu kadarı yeterli mi? Genel Yayın Yönetmeni Yardımcısı Doğan Satmış, "böyle bir ibare koyduk, ama galiba yeterli duyarlılığı gösterememişiz. Kastımız birtakım masum insanları sayfaya konu olan olguyla özdeşleştirmek değildi" diyor.
Başka ülkelerden gençlik fotoğrafları belki sorun yaratmazdı, ama...
Sorun aslında "temsili" kullanımın okurda yanlış izlenim yaratmasına yol açmakta değil. Kamusal alanda sıradan insanların rızası alınmadan çekilen fotoğrafların, bazı haberleri "desteklemek" amacıyla kullanılmasında... Bu kişilerden çekim için izin alınması, bizde pek yaygın olmayan bu alışkanlık. Kanada'da kamusal alanda habercilik amaçlı fotoğraf çekimi birkaç yıldır ancak insanlardan izin alınması koşuluyla mümkün oluyor. Başka ülkelerde de benzer uygulamalara geçme eğilimi var. Çünkü "özel hayata tecavüz" gibi bir mütalaa ağır basıyor.
Yazı İşleri, "duyarlılık eksikliği" diye nitelediğim bu hatadan ötürü söz konusu kişilerden ve okurlardan özür diliyor .
Bu haklı şikâyetin geleceğe yönelik yapıcı bir uyarı olarak alınması gerekir.
