Geçen gün "anakronizm" kavramına değinmiştim. Herhangi bir şeyin (söz, olay, nesne), bilerek ya da yanlışlıkla, başka bir tarihe taşınmasına bu ad veriliyor.
Burada kastedilen basit bilgi hatalarından daha fazla, dönemler arasındaki zıplamalar...
Geçen gün Grekçe kökenli kavramı, "Türkçede nasıl ifade ederiz" diye sormuş, öneri olarak da "anakronizm yapan kişi" karşılığında "zaman-bozan" demiştim.
Bunun üzerine okurlarımız kendi önerilerini gönderdi. İşte bazıları:
Tamer Yılmaz: 'Zaman-bozum'. (Bu bana 'yapı-bozum' diye çevrilen 'dekonstrüktivizm'i çağrıştırdı.)
Uğur Soldan: 'Zaman uyuşmazlığı'... (Bence bu kavramdan ziyade 'tarif' olmuş.)
Harun Fenerci: 'Zaman kayması' ya da 'tarih körlüğü'. (İkincisi çok sert değil mi?)
Cengiz Keleş: 'Andan-şaşan'. (Bir süreç olan 'olay'ı dışarıda bırakıyor ama ilginç! Ayrıca aliterasyon var.)
Basil Ghioulekas: Yunanistan'dan yazan okurumuz, bize kelimenin diğer anlamlarını da hatırlatmış. 'Geçmiş zamana yapışıp kalmak', 'çağa uyamayan', 'eski kafalı' gibi...
Dr. Mustafa Çavuşoğlu: Almanya'dan yazan akademisyen okurumuz, kelimenin bir anlamının daha altını çiziyor. "Geçmişi, günümüzün kavram ya da yargılarıyla değerlendirmek..." Fatih'in kardeş katli kararnamesini, insan hakları açısından değerlendirmek gibi...
Okurumuz buna "tarihi non-lineerite" demiş ki felsefi açıdan doğru olsa gerek ama söz olarak bizi aşar! (Ben buna kısaca 'zaman-zıplatan' diyebilirim.)
Sabri Ayçiçek: 'Tarih hatası'. (Bence tasvir öne çıkmış.)
Selçuk Sert: 'Zaman saptırma'...
Şahin Lim: Bağdat'tan yazan okurumuz Arapçadan hareketle 'mufaraka tarikiyye' demiş. Bilemedim. Yorum yok.
Ahmet Sözer: Gündelik hayatta kullanılan 'kaynak yapmak'ı buraya taşımayı öneriyor. Bu da tarih içinde 'kaynak yapmak'! (Argoya giriyor ama hoş bir öneri. Çok güldüm.) Not: Okurlarımızın önerilerini buraya aldım çünkü bir konu hakkında ne çok fikir üretebileceğimizi gösteriyor. Zengin bir imgelem (muhayyile) dünyamız var.