Prof. Utkan Kocatürk'ün 'Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü' adlı bir kaynak kitabı var (İş Bankası Yayınları, 1988.)
10 Kasım 1938'deki vefatına dek Mustafa Kemal Atatürk'ün günbegün neler yaptığını anlatıyor.
Dün değindiğim İzmir yangını konusu açısından olanlara kısaca göz atalım mı?
9 Eylül günü Türk ordusu İzmir'e girer. Atatürk 10 Eylül günü İzmir'e gelir.
Bakalım, İzmir'in kurtuluşundan 4 gün sonra çıkan yangın esnasında, Atatürk'ün bu konu ile nasıl bir ilgisi olmuş:
13 Eylül 1922: Atatürk'ün kalmakta olduğu köşkün balkonundan akşam İzmir yangınını izlerken, yanındaki genç subaylara söyledikleri:
"Çocuklar, bu manzaraya iyi bakın! Bu alevler bir devrin sona erip yeni bir devrin başladığını gösteren bir yangındır. Osmanlı İmparatorluğu'nun son yüzyılındaki bütün günahları şu ateşle temizlenirken yeni bir Türk devletinin kuruluşu ve Türk milletinin yükselişi de cihana ilan ediliyor."
14 Eylül 1922: Atatürk'ün, Latife Hanım'ın daveti üzerine Uşşakizade Muammer Bey'in köşküne misafir oluşu. (Atatürk, İzmir'e gelişini takiben 10 ve 11 Eylül gecelerini Karşıyaka'daki Alatini Köşkü'nde, 12 Eylül gecesini ise kendisi için I. Kordon'da hazırlanan bir evde geçirmiş, 13 Eylül gecesi ise İzmir yangını sebebiyle tekrar Karşıyaka'da Alatini Köşkü'nde kalmış, bilahare, davet üzerine, Latife Hanım ailesinin Göztepe'deki köşkünde misafir edilmiştir.)
Evet, bu kadar! Beş gün süren yangınla ilgili başka bir bilgi bulamıyoruz...
Ancak Atatürk'ün genç subaylara balkonda yaptığı konuşma, sadece söyledikleriyle değil, söylemedikleriyle de bana önemli göründü:
"Böyle güzel bir kentin yanması ne kötü, şunu bir an evvel söndürsek iyi olacak" demiyor.
"Ben 'Ordular ilk hedefiniz Akdeniz'dir; ileri!' emrini, kül olmuş bir İzmir'i görmek için vermedim. En kısa sürede yangını çıkaranları bulup cezalandırın" demiyor.
Tam tersine yangında olumlu bir yan buluyor: Alevler köhne Osmanlı'nın batışını, yeni Türkiye'nin doğuşunu simgelemektedir.
Formülümüz neydi? Tutuşturan tartışmalı ama söndürmeyen belli.