Marmara Denizi kıyısında bulunan ve 1963 yılından bu yana ''Zeytinbağı'' olan adı, yaklaşık iki ay önce ''Tirilye'' olarak değiştirilen Bursa'nın Mudanya ilçesine bağlı şirin belde, tarihi eserleri, kerpiç evleri ve doğal güzellikleriyle yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı oluyor.
Osmanlı döneminde ağırlıkla Rumların yaşadığı, zeytin ve şarabıyla ünlü Tirilye, eski bir kilise binası olan Dündar Evi, Kemerli Kilise, Taş Mektep, eskiden kilise olan Fatih Camii, Kapanca Limanı ve kerpiç evler gibi pek çok tarihi yapı, ilgi çekiyor.
Tirilye, Mudanya'nın fethi ve Mirzaoba, Kaymakoba gibi Türkmen köylerinin kuruluşu evresinde (1321-1330) Osmanlı Devleti'nin hükümranlığına geçti. Fethinden sonra da Rumların çoğunluk olarak yaşadıkları bir yerleşim yeri olma özelliğini koruyan, II. Beyazıt döneminde İstanbul'dan 30 hane Türk'ün getirilerek yerleştirildiği ve eski kayıtlarda ''Kitai'nin iskelesi'' olarak anılan Tirilye, özellikle zeytin ve zeytinyağı ile dünyaca tanındı, ipek böcekçiliği ve şarap üretimiyle balıkçılık da buradaki önemli uğraşlar arasında geliyordu.
HÜDAVENDİGAR VİLAYETİ SALNAMESİ'NDEKİ TİRİLYE
1906 tarihli Hüdavendigar Vilayeti Salnamesi'nde Tirilye şöyle tanıtılıyor:
''Tirilye bucağı, Mudanya ilçesinin batısında ve Marmara Denizi kıyısındadır. Hoş bir havası vardır. Kasabada bir cami-i şerif, bir İslam ve iki Hristiyan ilkokulu, 7 kilise ile eski eser niteliğinde 3 manastır vardır. 'Kemerli' denen kilisenin iç bölmelerinde bazı eski eserler bulunmaktadır. Başlıca üretimi zeytin, koza ve ev içi imalat sanayinden olarak çeşitli oda dokumalarından oluşmaktadır. Zeytin ürünü Doğu Rumeli ve Karadeniz kıyıları ile İskenderiye dolaylarına gönderilmektedir.''
Beldede, genellikle üç katlı, eğimden yararlanarak yapılmış ahşap ve kerpiç evler, Doğu Roma-Rum mimarisini yansıtırken, yaz aylarında serin olan ve oturulabilen, asıl işlevleri ise zeytin mahzeni ve ocaklık olan taşlık, ikinci katlar ise alçak tavanlı ipek böceği üretimi için kullanıldı. Üst kat ise evin oturma alanı olan en yüksek tavanlı, ince uzun pencereli bölümü olarak öne çıkıyor.
Zamanla yıpranan evlerin kerpiçlerinin dökülmesi nedeniyle ortaya çıkan ahşap bölümler, bugünlerde güvercinlere yuva olurken, tarihi evler güzellikleriyle ziyaretçilerin ilgi odağı oluyor.
TURİZM BELDESİ
1963'te Tirilye adını alan belde bugün turizm ağırlıklı modern bir yerleşim yeri haline geldi. Beldede günübirlik tesislerin yanı sıra, 150 yatak kapasitesine ulaşan konaklama mekanları da bulunuyor.
Düzenlemelerle tekne bağlama kapasitesi iki kat artırılan limanda, yat, kotra ve balıkçı tekneleri başta olmak üzere gırgır teknelerinin bağlanması ile elektrik ve su hizmetleri veriliyor.
Bursa'nın yanı sıra İstanbul'a yakın olması dolayısıyla hafta sonu kentin stresinden uzaklaşmak isteyenlerin de uğrak mekanlarından biri olan Tirilye, sahildeki küçük balık restoranları, zeytin ve zeytinyağı stantlarıyla ziyaretçilerine farklı tatlar sunuyor.
İSMİ ''TİRİLYE'' OLARAK DEĞİŞTİRİLDİ
Adı, 1900'lü yılların başında Mahmut Şevket Paşa kasabası olarak değiştirilen, ancak Tirilye olarak anılmaya devam eden belde, 1963'te Zeytinbağı ismini aldı.
İçişleri Bakanlığı'nın ''Yer Adının Değiştirilmesine Dair Kararı''nın, Resmi Gazete'nin 25 Ocak 2012 tarihli sayısında yayımlanmasının ardından beldenin adı, yeniden Tirilye olarak değiştirildi.
