Ggelişmekte olan ülkelerin artan ham madde talepleri, ABD ve Avrupa'daki mali kriz ile Ortadoğu'daki kaosa bir de spekülatörlerin aldığı pozisyonlar eklenince emtia fiyatları uçtu. Son bir yıl içinde rekor artış yaşayan ham madde fiyatları, piyasalarda beşinci emtia dalgasını yaşatıyor. Öyle ki son bir yıl içinde yüzde 40 artan brent tipi ham petrolün varil fiyatı 73.94 dolar seviyelerinden bugün 112 dolar düzeyinde seyrediyor. New York Metal Borsası'nda bakır fiyatlarındaki artış ise son bir yılda yüzde 36.64, gümüşte ise yüzde 91.38 seviyelerinde. Yatırımcıların güvenli liman olarak tanımladığı altın ise son bir yılda yüzde 25.05 oranında artış gösterdi. Tarımsal emtia fiyatlarındaki artış ise son bir yılda yaşanan doğal felaketlerin de etkisiyle rekor seviyelere ulaştı. Şikago Ticaret Borsası'nda mısırın son 12 aydaki yüzde 100.14, şekerin yüzde 67.66 ve buğdayın yüzde 44.50 seviyesindeki artışı özellikle gelişmekte olan ekonomilerde enflasyonu tetikliyor.
HEDEF İSTİKRARLI FİYAT
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı'nın (UNCTAD) haziran ayı raporu, emtia piyasalarının, balonları yok etmek için uluslararası gözetime, daha fazla şeffaflığa ve devlet müdahalesine ihtiyacı olduğunu bildirdi. Gıda fiyatlarındaki aşırı oynaklık ilk defa G-20 ülkelerinin tarım bakanlarını biraraya getirdi. Hedef, tarımsal emtialarda istikrarlı bir fiyat politikası sağlamak.
FİYATTAKİ OYNAKLIK ENGELLEYECEK
2008'deki
gıda krizi, biyoyakıt üretiminin artması, petrol fiyatlarındaki yükseliş, olağandışı hava koşulları ve ihracattaki kısıtlamaların da etkisiyle tarımsal emtia fiyatlarının son dönemdeki rekor yükselişi tarım bakanlarını G-20'de biraraya getirdi. Fransa'nın başkenti Paris'te toplanan dünyanın en büyük 20 ekonomisinin tarım bakanları, gıda fiyatlarındaki aşırı oynaklığı masaya yatırdı. Tarımsal ürünler dahil emtia piyasalarında şeffaflığın artırılması ve emtia türevlerine sıkı düzenlemeler getirilmesi üzerinde ortak mutabakat sağlamaya çalışan G-20 üyeleri, fiyatlardaki oynaklığı engellemeyi hedefliyor.
EMTİADA BALON RİSKİ ARTIYOR
UNCTAD'ın
raporunda, emtia piyasalarına yatırım artışının düzensiz davranışları cesaretlendirdiği ve balonlar oluşturduğu belirtildi. Raporda, "Fiyatların, temel göstergelerin haklı gösterdiği seviyelerden uzun bir dönem için uzaklaşmaları, fiyat balonları oluşması riskinde artışa yol açabilir. Bu bozulmalar nedeniyle, emtia fiyatları, emtiaların arzında kıtlık konusunda her zaman doğru sinyalleri vermez" ifadelerini kullandı.
DÜNYA BANKASI YENİ BİR RİSK YÖNETİM ARACI SUNDU
Değişken
gıda fiyatları, Dünya Bankası'nın da gündemine taşındı. Dünya Bankası, gelişmekte olan ülkelerde 'Tarım Fiyatı Risk Yönetimi' (APRM) adında yeni bir risk yönetim aracı sundu. Yeni program, fiyat değişkenliklerinden korunmak amacıyla yapılan vadeli satışlara kolaylık getirilmesini öngörüyor. Böylece tarım emtialarının tüketici ve üreticilere bir nevi kalkan görevi görmesi hedefleniyor. APRM programı, alıcıları buğday, şeker, kakao, süt, mısır, soya fasülyesi ve pirinçteki fiyat dalgalanmalarına karşı koruyacak.
