Uzun süredir sokakta yaşama, yetiştirme yurtlarında büyüme, cinsel istismara uğrama, suça sürüklenme gibi travma yaşayan çocuklarla çalıştığım için 2007'de ilk yayımlandığında dikkatimi çekmişti. Şubat ayında Okuyan Us, Köpek Gibi Büyütülmüş Çocuk kitabını (Elif Söğüt'ün çevirisiyle) yayımladığında hemen aldım ve okudum. Bruce D. Perry adlı bir çocuk psikiyatristi meslektaşımın; çalıştığı olguları, tedavilerini paylaştığı kitabı yazmasına, gazeteci olan, ama özellikle psikiyatri konularıyla ilgili Maria Szalavitz yardımcı olmuş. Bir meslek kitabı değil. Bence her anne babanın, her öğretmenin, hatta her erişkinin okuması gereken bir kitap çıkmış ortaya. Bir çocuk için sevginin, ilginin ne kadar önemli olduğunu, çocukluk döneminde geçirilen bir travmanın nelere neden olabileceğini anlamak için okumak gerekli. Kendi çocuklarımız kadar, çevremizdeki her çocuktan nasıl sorumlu olduğumuzu, bazen küçük bir dokunuşun, milyarlarca paranın yapabileceğinden çok daha fazlasını yapabildiğini görebilmek için okumamız gerekiyor. Ya da sadece insan olmayı yeniden hatırlamak için okumak gerekiyor. Kitap tek bir olguyu anlatmıyor. İçinde çocukluk döneminde değişik travmalar yaşayan çocukların öyküleri ve tedavileri var. Kitaba ismini veren öykü, bunlardan sadece birisi. İstenmeden dünyaya gelen ve anneannesine terk edilen bir çocuk. Onu sahiplenen anneannesi de, o henüz altı aylıkken ölünce, annesinin yaşlı dayısına 'miras' kalmış. Daha önce hiç çocuk yetiştirmemiş ve köpek terbiyecisi olan büyük dayı, bu beklenmedik çocuğu da bir köpek gibi büyütmüş: Bir kafeste besleyerek, temizleyerek, konuşmadan, sarılmadan, anlamadan. Birlikte kafes paylaştığı köpeklerin yakınlığının bile bazen onarılmaya yardımcı olabildiğini görmek, çocuklardan her türlü şefkati, ilgiyi, desteği esirgeyenlerin düşünmesini sağlayabilir.
CEHALET, FAKİRLİK VE KAYITSIZLIK
Yazar arka kapakta kendi kitabı için şunları yazmış: "Onlardan; sevmek, kaybetmek ve iyileşmek üzerine öğreneceğimiz çok şey var. Erken çocuklukta gelişen karmaşık ve farklı ilişkilerin seçimlerimizi şekillendirdiğini ve en iyi kararları almamıza engel oluşturabileceğini biliyorum. Köpek Gibi Büyütülmüş Çocuk'ta, öğrendiklerimin bir kısmını sizinle paylaşıyorum. Tüm acılarına ve korkularına karşın bu kitapta hikayeleri anlatılan çocuklar, çok büyük bir cesaret ve insanlık sergilediler ve bana umut verdiler. Onlardan kayıp, sevgi ve iyileşme konusunda çok şey öğrendim. Bu kitap vasıtasıyla tanıyacağınız harika çocuklar, insan ilişkilerinin doğası ve gücünü anlamamızı sağlıyor. Her insan insani değildir. Kişiler insani olmayı öğrenmelidir. Buradaki hikayeler insanda empatinin nasıl oluştuğuyla birlikte bunun tersi zalimlik ve kayıtsızlığa yol açan şartların ne olduğunu anlamamız konusunda bize yol gösteriyor. Çocukların beyinlerinin nasıl geliştiğini ve çevrelerindeki yetişkinler tarafından nasıl belli kalıplara sokulduğuna şahit oluyoruz. Ayrıca bu hikayeler cehalet, fakirlik, şiddet, cinsel taciz, kaos ve kayıtsızlığın yeni gelişen beyinlerde ve küçük çocukların karakter oluşumunda ne gibi etkileri olduğunu ortaya seriyor. Bu çocuklar sayesinde öğrendiklerimin aslında hepimiz için büyük ders niteliğinde olduğunu düşünüyorum. Çünkü travmanın ne olduğunu anlamamız için, hafızanın ne olduğunu bilmemiz gerekiyor. Çocukların iyileşme süreçlerini doğru değerlendirebilmemiz için onların sevmeyi nasıl öğrendiklerini, zorluklarla nasıl mücadele ettiklerini ve stresin onları nasıl etkilediğini anlamamız gerekiyor. Kendimizi daha iyi tanıyabilir, çevremizdekilere özellikle de çocuklara daha fazla sevgi gösterebiliriz." Yazarın sözlerine ekleyecek tek şey kalıyor. Çocuklarımız okumadığında şikayet ediyoruz. Oysa onlara okuyarak örnek olmak gerekiyor. Bu kitapla başlayarak hem örnek olmaya çalışabilirsiniz hem de kendi yüreğinize biraz olsun dokunabilme cesaretini gösterebilirsiniz. Çevreniz görünmeyen kafeslerde, köpekler kadar bile ilgi ve sevgi göremeyen çocuklarla dolu, unutmayın.
