Gerek karşılaştığım kişilerin, gerekse e-postalarla ulaşanların en sık dile getirdikleri yakınma 'çocuklarına söz geçiremememek' oluyor. Daha önce bahsetmiştik ama sanırım disiplinle ilgili bilgilerimizi gözden geçirme zamanı geldi.
DİSİPLİNİ DOĞRU UYGULAMAK
Anne ve babaların çocuklarını yetiştirme sürecinde uyguladıkları disiplin yöntemleri çok çeşitlidir. Ödüllendirme, açıklama ve uyarılarda bulunma, ödül ve ayrıcalıkları kaldırma, şiddet kullanma, bağırıp azarlama, tehdit etme, görmezden gelme, dikkati başka yöne çevirme ve çocuğa model olma gibi. Ne zaman, hangi yöntemin kullanılacağı ise çocuğa, annebabaya, aileye, çocuğun göstermiş olduğu davranışa ve bu davranışın hangi ortamda gösterildiğine bağlıdır. Anne ve babaların, çocuklarının hangi davranışları karşısında hangi tepkileri vereceklerini bilmemeleri, hatalı disiplin uygulamalarının temel nedenidir. Bu durum, çocukların ruh sağlığını derinden etkiler. Anne ve babaların doğru disiplin uygulamayı bilmeleri ve uygulamayı başarabilmeleri depresyon, kaygı bozuklukları, davranış problemleri, okul başarısızlığı, sosyal ilişkilerde güçlük gibi birçok sorunun üstesinden gelmede etkili olur.
ÖNEMLİ KURALLAR
Çocuğunuza ihtiyacı olan vakti ayırmalısınız.
Tüm bireyler birbirlerini dinlemeyi öğrenebilmelidir.
Meraklı değil, duyarlı anne babalar olmanız gerekir.
Çocuğunuzdan yapmamasını beklediğiniz olumsuz davranışları kendi yaşamınızda siz de yapmayarak model olabilmelisiniz.
Çocuğunuzun sizin bir uzantınız olmadığını, bağımsız bir birey olduğunu kabul etmelisiniz.
Onun haklarına saygı gösterirken, sizin ve diğerlerinin haklarını da gözetmelisiniz.
Çocuğunuza, yaşına uygun sorumluluklar verebilmelisiniz.
Çocuklarınızı başka bireylerle kıyaslamamanız gerekir.
Kıskanma, üzülme ve öfke gibi duyguların da evinizde kabul görmesi ve uygun olarak yansıtılması önemlidir.
Anne-baba-çocuk sınırlarının net olması en doğrusudur.
Kuralların tüm aile bireyleri için net olması gerekir.
Anne ve babanın disiplin uygulamalarının birbiriyle tutarlı olması gekerir.
Çocuğun aynı olumsuz davranışı karşısında her zaman aynı tepkileri verebilmeye gayret etmelisiniz.
OLUMLU DAVRANIŞLAR
Disiplin; anne ve babanın, çocuklarının olumsuz davranışı karşısında gösterdikleri tepki değildir. Çocuğun sosyalleşme sürecindeki her türlü davranışıyla ilgili olarak çocuklarınıza öğrettiklerinizi kapsar. Yani tıpkı çocuğunuzun olumsuz davranışları gibi, olumlu davranışlarını da görüp görmemeniz, bunlara tepki verip vermemeniz disiplinin bir parçasıdır. Çocuklar etraflarındaki kişiler tarafından görülmek, fark edilmek ve onaylanmak ister. Diğerleri tarafından görülüp fark edilmeyen davranışlar, kişiye bir kazanç sağlamadığı için zamanla yok olmaya başlar. Bu sebeple, çocuklarınızın olumlu davranışlarının devamını sağlayabilmek için bu davranışları fark edip onaylamanız son derece önemlidir. Olumlu davranışları ödüllendirmenin çok çeşitli yolları olabilir: Sözel pekiştireçler: Çocuğunuza teşekkür etme, davranışını övme, beğeniyi dile getirme. Davranış pekiştireçleri: Çocuğunuza sarılıp öpme, gülümseme, şefkat gösterme. Etkinliğe dayalı pekiştireçler: Birlikte vakit geçirip, çocuğun hoşuna giden bir etkinlikte bulunma, tek başına yapmak istediği bir etkinliğe izin verme. Maddi pekiştireçler: Bir hediye alma, para verme. Yapılan araştırmalar, çocukların olumlu davranışlar geliştirmesinde yukarıda değinilen ödüllerden en az etkili olanın maddi ödüller olduğunu, ancak ailelerin en çok bu ödülü kullandıklarını gösteriyor. Maddi ödüllerin çok sık ve diğer ödüllerden daha fazla kullanılması, çocuklar tarafından rüşvet olarak algılanabiliyor. Anne babaların onaylamadıkları davranışlar, çocukların doğuştan getirdikleri özellikleri değildir. Zaman içerisinde kazanılan, öğrenilen tepkilerdir. Sizin olumsuz davranışlar karşısında vereceğiniz tepkiler, çocukların bu davranışlarını değiştirmesine yardım eder. Başlangıçta değinilen disiplin yöntemlerinden hemen hepsi şiddet kullanmadan, bağırmadan ve öfkenizi kontrol etmeyi başararak uygulamanız koşuluyla davranış değişikliği yaratabilmede etkilidir.
