Yeni Asır'ın usta yazarı sevgili Erkin Usman ağabeyimiz, dün yayınlanan köşe yazısında, Prof. Dr. Ahmet Vekif Alp'ın hazırladığı manifesto niteliğindeki, 15 maddelik "Çevre ve İmar anayasası" ilkelerini yorumlamış. Yerel seçimler yaklaşırken, bu yazı bana Doğan Hasol'un yıllar önce dile getirdiği, "Başkanlık Andı"nı hatırlattı. Hasol, Türkiye'nin yetiştirdiği en değerli mimarlardan. Yapı Endüstri Merkezi'nin kurucuları arasında yer alan, çok değerli projelerin altında imzası bulunan Hasol (Doğum: 1937), çok sayıda ulusal, evrensel mesleki ödülün sahibi. Aynı zamanda bir yazar. Hasol, kitaplarıyla da ünlü. Örneğin Hasol'un ilk baskısı 1976 yılında çıkan; tam 12 kez basılan "Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü" iz bırakmış. Ayrıca daha sonra yayımlanan İngilizce-Fransızca-Türkçe ve İngilizce-Türkçeİngilizce Mimarlık ve Yapı Sözlükleri de, hep önemli kaynak yayınlarından biri olmuş.
Sanıyorum bu satırlar Hasol'un değerini özetle aktarmak için yeterli. Gelelim Hasol'un ilk kez 1999 yerel seçimleri öncesinde gündeme getirdiği, sonrasında 2004 yılında tekrarladığı "Belediye Başkanı Andı" önerisine. Çok sayıda yasa değişmesine, dönüşüm süreci yaşanmasına rağmen, baktım ki Doğan Hasol'un başkan adayları için, yıllar önce önerdiği "Belediye Başkanı Andı" hala geçerli. Bu andın köşeme sığacak kadar özetini, özellikle henüz 'neden aday aday olduğunu netleştirememiş olanlar için' aktarıyorum. Aday adayları, eğer bu andın ilkelerini yerine getirebileceklerse, yola çıksınlar. Değilse şimdiden vazgeçsinler.
"- Bilime, yasalara, şehircilik ve mimarlık kurallarına, plan fikrine, uzmanlıklara saygı göstereceğime, ben bilirimci ve keyfi davranışlarda bulunmayacağıma,
- Şehrin havasını, suyunu, toprağını, ekolojik dengesini koruyacağıma; yeşil alanları, su havzalarını, doğal ve tarihsel sitleri yağmaya ve yapılaşmaya açmayacağıma,
- Tarihsel kent dokusunu, eski yapıtları, kültürel mirası koruyacağıma; eski yapıtlar arasında din, dil, ırk, mezhep ayrımı yapmayacağıma,
- Belediye arsalarını elden çıkarmayacağıma,
- Yeni gecekondulara ve kaçak yapılaşmaya göz yummayacağıma, mevcut gecekonduların büyütülmesi için ödün vermeyeceğime,
- Kent merkezlerinde yoğunluk artırıcı yapılaşmaya yol açacak plan değişiklikleri yapmayacağıma; imar planlarıyla yeni spekülasyon ve rant alanları yaratmayacağıma,
- Maddi, manevi ya da politik çıkar karşılığında imar planlarında hiçbir değişiklik yapmayacağıma,
- Kendi arsalarımın ve yakınlarıma ait arsaların değerlerinin artması amacıyla, imar durumlarının değiştirilmesi yolunda istemde bulunmayacağıma, başkaları böyle bir girişimde bulunursa karşı çıkacağıma,
- Denizi doldurarak ya da kazıklı yol yaparak kıyıların doğal yapısını bozmayacağıma,
- Daracık sokakları otopark haline getirmeyeceğime; sokakları mafyanın otopark olarak parsellemesine izin vermeyeceğime; tarihsel değer taşıyan tescilli yapıların yıkılarak yerlerinin otopark haline getirilmesine göz yummayacağıma,
- Kaldırımları otomobillerden arındırıp yayalara tahsis edeceğime; yayaları taşıtlardan çok seveceğime; yoksulları, özürlüleri de, zenginler kadar seveceğime,
- Kentsel altyapı için bir eşgüdüm planı ve programı hazırlayacağıma; altyapı çalışmalarını bu planprogram çerçevesi ve disiplini içinde yapacağıma, yolları-kaldırımları tekrar tekrar kazdırmayacağıma, kaldırımları yap-boza çevirmeyeceğime; yaptıklarımı tek defalık, yani gerektiği gibi sağlam yapacağıma,
- Sokak lambalarını geceleri yanar hale getireceğime,
- Toplu taşımacılığa önem vereceğime,
- Belediyeye sağlanacak çıkar (örneğin; otomobil, kamyon, çöp kamyonu, iş makinesi, bina, para) karşılığında, inşaat sahiplerine avantaj sağlamayacağıma,
- Belediyenin kaynaklarını çarçur etmeyeceğime,
- Belediye yatırımlarını belediye iktisadi işletmelerine iş yaratmak üzere yönlendirmeyeceğime; BİT'lerin olanaklarını eş, dost, akraba ve politik yandaşlarımın çıkar kapısı olarak kullanmalarına olanak tanımayacağıma; yemlik haline getirmeyeceğime,
- Eş, dost, akraba ve politik yandaşlarıma belediye olanaklarıyla iş ve çıkar yaratmayacağıma,
- Sokaklara asılan afişlerle, kendimi övmeyeceğime ve övdürmeyeceğime,
- Hukukun üstünlüğüne bağlı kalacağıma, hemşerilerim önünde namusum ve şerefim üzerine ant içerim."
Bu vizyonu uygulayabilecekler 'başkan olma arzusuyla' adım atsınlar; bu ilkeleri hayata geçiremeyecekler ise, toplumun hayatını lütfen çalmasınlar. Sonra tamir etmek zor oluyor...