Milion taşı için yapılan düzenleme görüntü olarak gerçekten güzel olmuş ve çevresinin camla çevrili olması, önünde bazı şehirlerin isimlerini ve yanlarındaki km göstergeleri dikkat çekici. Ayrıca taşın sağ tarafından arkasına kadar yere serilen 10 santim genişliğindeki lambrilerin üzerine yazılan şehirler ve km olarak gösterilen mesafeler harika bir fikir.
Peki, neden bütün bu güzellikler felakete dönüşmüş?
Çünkü bu taşın ne olduğuna, ne anlama geldiğine dair en küçük doğru sayılabilecek bilgi yok. Bilgi vermek için konulan ve Konstantin'in resmi de bulunan, karınca duası kadar harflerle yazılmış tabelada İngilizce ve Türkçe metin var.
Önce bu metnin başlıklarında 2 hata var. Ana başlık MILLION (yanlış), İngilizce metnin üzerinde MILLION (yanlış), Türkçe metnin üzerine MILION doğru.
Bu taşın dünyada geçerli tek adı vardır. O da MILION'dur. Başka yazılan her isim yanlıştır. Hemen taşın önüne Büyükşehir Belediyesi tarafından konulan siyah mermer levhada bir garabet daha var. Oradaki isim de şöyle: MİLYON (yanlış)/MILION.
İki gün en az üç saatimi orada geçirdim. Bir tek kişinin tabelayı okuduğunu görmedim. Zaten yerden öyle bir yüksekliğe konmuş ki, diz çökmeden okumanız mümkün değil. Tabeladaki MILION başlıklı yazı şöyle:
"I. Constantine Mese üzerinde, bugünkü Çemberlitaş'ın olduğu yerde Constantinus Forumu olarak bilinen, heykeller, sütunlar, mermer kemerlerle süslenmiş forum inşa ettirdi. İmparator antik Byzantium kentinin ana meydanı Strategion'u aynen korudu. Ayasofya Meydanı ve Sultanahmet'in güneyinde, Marmara Denizi'ne inen yamaçlar üzerinde Büyük Saray'ın ilk kuruluşu bu döneme rastlar. Mese caddesi, henüz inşa edilmemiş olan Ayasofya'nın önünden başlıyor, surlara kadar uzanıyordu. Mese alt katlarında dükkanlar, üst katlarında heykeller olan mermer sütunla ve revaklı, 25 metre genişliğinde mermer döşeli bir yoldu. Bu yolun başlangıç noktasında, Milion taşı vardı.
Milion, Adriyatik'ten başlayıp Konstantinople'a gelen Roma anayolu Via Egnatia için başlangıç noktası ve dünya üzerindeki şehirlerin bu şehre olan uzaklığının hesaplanmasında sıfır noktasıydı. Avrupa kentlerini baştan aşağı dolaşan çeşitli imparatorluklara ait çıkış yolları olan bu anıt, Augustus tarafından inşa edilen Roma Forumu'nda (Fori Romani) altın mil taşına (Milliarium Aureum) çok benzeyen, ama ondan daha heybetli, kare şeklinde yerleştirilmiş dört tane çemberin desteklediği bir kubbeden oluşmuş çift bir zafer takını andıran tetrapylondur. Yapının en üstünde Tykhe'nin heykelleri gibi, aralarında haç ile Constantinus ve Helena'nın heykelleri bulunur. Yapıyı ayrıca Trajan'ın, Hadrianus'un ve II Teodosius'un süvari heykelleri ile Helios'un dört atlı arabası (Quadrigae) süsler."
Okuduğunuz bu metinden "Milion Taşı"nın ne olduğunu anlayabildiniz mi?" Ben anlamadım. Daha doğrusu Milion Taşı mı anlatılmaktadır, yoksa bir bina mı? Bir tek cümlede "sıfır noktası" olduğundan bahsedilmekte ama başka bir açıklama bulunmamaktadır. Ondan sonraki cümle ise bir felaket: "Avrupa kentlerini baştan aşağı dolaşan çeşitli imparatorluklara ait çıkış yolları olan bu anıt,"
Buna bir anlam verebilmek mümkün mü? M.S 4. yüzyılda (yılı da verelim M.S 330) İngiltere, İspanya, Fransa, İtalya, tüm Balkanlar, Anadolu, Suriye, Filistin ve Cebelitarık'a kadar tüm Kuzey Afrika'ya hükmeden tek bir imparatorluk vardı. O da Roma (Bizans) İmparatorluğu. Üstelik "çeşitli imparatorluklara ait çıkış yolları olan bu anıt" ne demek? Avrupa'da başka imparatorluk yok ki. Zaten Milion'un böyle bir işlevi de yok.
Ayrıca taşın hemen sol tarafına konulan dört taraflı beyaz mermer levhada yukarıdaki metin özetlenerek konulmuş, Türkçe, İngilizce ve Arapça. Ancak bu defa önceki tabelaya göre başlıklar yer değiştirmiş, İngilizce metnin başlığı THE MILION STONE, Türkçesi'nin başlığı MİLLİON TAŞI olmuş. Bu derece büyük dikkatsizlik için ne demeli bilmiyorum.
Bu taş oraya konduğunda, arkasında gerçekten, tabelada bahsedilen bina vardı. Bu binada sadece ve sadece Roma İmparatorluğu içindeki şehirlere seyahat edeceklere gidecekleri yolu gösteren haritalar satılırdı.
Şimdi çok şık yapılmış, şehirler ve şehirlere olan mesafeleri gösteren direğin üzerindeki levhalara (En az 10 tanesi koparılmış) bakalım:
Moskova, Seul, Tokyo , Kiev ve benzerleri. Ancak bizim resmimizde Seul ve Tokyo levhaları koparıldığı için görülmüyor. Bu levhalara göre Moskova, Tokyo ve Seul birer Roma şehri !..
Daha beteri var. Yere döşenen 10'ar santimlik 50 kadar lambrilerde yer alan birkaç isme bakalım: Havana (Küba), La Paz (Bolivya), Santiago (Şili), Kingston (Kanada), Bogota (Colombia), Hamilton (Amerika). Bu lambrilere göre, anlaşıldığı kadarıyla 4. yüzyılda Milion Taşı'nın yanındaki büroda 1100 yıl sonra keşfedilecek Amerika kıtasının şehirlerinin haritaları satılmaktaydı.
Ya Hanoi (Vietnam), Bamako (Mali) ve Pretoria (Güney Afrika Cumhuriyeti) gibi şehirler için ne diyeceğiz? Bunlar da Roma şehirleri miydi?
Orada kaldığım üç saat içinde her milletten birçok insanın yüzünde, çok belirgin şekilde, "Acaba bu nedir?" ifadesi vardı. Hiç kimse bu taşın ne olduğunu anlamıyordu.
Milion Taşı Ayasofya'nın tam karşısında. Ne olduğu bilinmediği halde yine ilgi odağı. Ama müthiş bir ilginin odağı haline getirilebilir mi? Kesinlikle. Ama nasıl?
Belediyemiz merak etmesin, onu da anlatacağım..
rdikici@demma.com