BESLENMENİN ANAYASASI DEĞİŞTİ
Beslenmenin anayasası değişti, kurallar yeniden belirlendi. Yaza girerken diyet yapmak isteyenler için kılavuzlar hazırlandı. Bu yazı dizimiz için dünyada büyük yankı uyandıran araştırmaları derledik. Ünlü diyetisyenler bu araştırmalar doğrultusunda yeniledikleri beslenme listelerini açıkladılar. Diyetisyen Taylan Kümeli, yaşlanmayı geciktiren beslenme modelini anlattı. Dr. Ender Saraç, modası geçen beslenme yöntemlerini gösterdi. Doktor Ayça Kaya, ömür uzatan diyetinin rakamlarını verdi. 100 yaşın üzerinde bile sağlıklı kalmayı sağlayacak formüller belirlendi. Sabah okurları için daha doğal ve daha renkli bir beslenme modelinin sağlıklı yolları hazırlandı.
Yaşamı uzatıp kronik hastalıkları iki kat önleyen diyet bulundu. Daha renkli yemek yemeyi ve zeytin yağını cam şişede kullanmayı öneren bu diyetin kuralları bilim dünyası tarafından kabul edildi. Özellikle kalp hastalıklarından koruyan yeni beslenme yöntemi için akşam yemeğinde tabağın özenle hazırlanması gerekiyor. INSERM Ulusal Sağlık ve Tıbbi Araştırma Enstitüsü'nden araştırmacılar 1985 ile 2009 yılları arasında, 16 yıl boyunca, yaşları 51'in üstünde, bin 575'i kadın, 3 bin 775'i erkek toplam 5 bin 350 kişiyi incelediler. Araştırma sonunda Alternatif Sağlıklı Beslenme Diyeti'ne uymayan katılımcılarda kalpdamar hastalıklarından gelen erken ölüm riskinin arttığı belirlendi. En prestijli bilimsel dergilerinden The American Journal Of Medicine'de yayınlanan araştırma bilim dünyasında yankı uyandırdı. Bu basit ama etkili beslenme yöntemlerine uyan yüz kişiden 74'ü kronik ya da kalp damar hastalıklarına yakalanmadan, iyi bir zihinsel ve fiziksel sağlığa sahip ve ideal bir şekilde yaşamına devam etti. Bu kişilerin yaklaşık yüzde 13'ünde hiç kalp damar vakası görülmedi. Yüzde 2.8'inde kalp damar hastalığı görüldü ve yüzde 7.32'ü başka sebeplerden dolayı yaşamını yitirdi. Kızarmış ve tatlı gıda, işlenmiş ve kırmızı et, rafine edilmiş tahıllar ve yüksek yağlı süt ürünleri içeren batı tarzı beslenmeyi tercih eden kişilerin sağlıklarını kaybettiğini kanıtladı. Çalışmaya başkanlık eden Dr. Tasnime Akbaraly kalp ve kronik hastalıkların doğru beslenme ile iki kata kadar önlenebileceğini kanıtladıklarını açıkladı. İşte bu nokta tüm dünyada diyetisyenlerin anayasasında değişiklik yapan kurallar:
DİYETİN KURALLARI
AKŞAM YEMEĞİNDE TABAĞI BÖLÜN: Akşam yemeği zamanı geldiğinde çoğumuz tam tabak yemek yemeyi düşünürüz. Ancak bu diyette tabağımızın yarısını çeşitli sebzeler ve meyvelerle süslememiz öneriliyor. Diğer 4'te 1'lik kısmı tahıllarla doldurulmalı. Diğer kalan kısım için ise balık, kümes hayvanlarının etleri, fasulye, fındık gibi protein kaynağı olan besinler tercih edilmeli. Yağ olarak da cam şişede bulunan zeytinyağı tüketilmeli. Bir bardak su ile de yemeği tamamlayın. İsteğe bağlı olarak da bir bardak çay ya da günde bir ila iki porsiyon süt ürününü kahve ile birlikte için.
YÜRÜMEDEN OLMAZ: Sağlıklı bir diyetle kilo - kalori oranını dengede tutmak için düzenli olarak fiziksel aktivitede bulunmak gerekiyor. Yürümek bunlar içinde en iyi olanı günde 7 bin attığınızı kontrol etmek için bir adım sayar edinebilirsiniz. Ancak daha da önemlisi yaşamınız içindeki hareketi artırmaktır.
DİYETİ SEBZELER ÜZERİNE KURUN: Tabağınızın yarısını sebze yarısını meyve ile doldurun. Zeytin ve canola gibi sağlıklı bitkisel yağları kullanın. Protein ihtiyacınızı fasulye, fındık, tohum veya tofudan karşılayın.
BALIKLA FASULYE YİYİN: Protein kaynağı olarak sağlıklı besinler olan balık ve fasulyeyi tercih edin, sosis ve hamburgeri değil. Çünkü tavuk, fasulye, ceviz gibi besinler kalp hastalıkları ve diyabeti önlemede etkili. Bu yüzden kırmızı et grubundan olan sığır ve kuzu gibi hayvanların etlerini haftada bir, iki kez ya da daha az yiyerek sınırlandırın. İşlenmiş et-pastırma, söğüş, sosisli sandviç ve benzeri besinler kalp hastalığı diyabet ve kolon kanseri riskini yükseltir. Bunlardan kaçının.
SADECE KEPEKLİ TAHIL TÜKETİN: Çünkü kepekli tahıllar kan şekeri ve insülin üzerinde yumuşak bir etkiye sahip. Beyaz pirinç, beyaz ekmek, beyaz makarna gibi rafine edilmiş tahıllar yerine esmer pirinç, kepekli ekmek, tam tahıllı makarna gibi kepekli tahıllar yemek kilo kontrolünü daha kolay hale getirir ve kalp hastalığı ile diyabet riskini düşürür.
SU, KAHVE VEYA ÇAY İÇİN: Şekerli içeceklerden kaçının. Alkolü tüketecekseniz de aşırıya kaçmayın. Ancak bir şey içilecekse en iyi seçim sudur. Bunun yanında çay ve kahvenin de sağlık açısından faydaları vardır. Şekerli içecekler en kötü seçimdir. Çünkü bu tür içecekler kilo alımına katkı sağlarken diyabet, kalp rahatsızlıkları riskini de artırır. Sütü de günde bir iki porsiyonla sınırlayın. Şekerli olduğu için meyve sularını da az tüketmeye özen gösterin. Orta derecede alkol tüketimi de bazı insanların sağlığına yararlı olabilir fakat herkes için değil. Bir kez içti mi tekrar isteyecek olan insanlar alkolik olacağı için onlara alkol önerilmiyor.
HERKES UYGULAYABİLİR
Prof. Dr. Ziya Mocan (İç Hastalıkları Uzmanı): Montinyak ile Akdeniz diyetinin karışımına eşdeğer bir diyet. Beslenme piramidinden farkı sebze ve meyveye daha fazla ağırlık vermek. Akşamları daha hafif bir şekilde sebze meyveyi mönüye koymak. Proteinden daha fakir olunması gerekiyor. Zeytinyağına ağırlık veriyor. Herkese uygulanabilecek bir diyet yalnızca ürik asidi yüksek olanlar varsa proteini daha az alabilirler.
AKDENİZ'E BENZİYOR
Uzm. Dr. Ayça Kaya (Metabolizma Hastalıkları Uzmanı): Yeni beslenme piramidi Akdeniz diyetine uyuyor. Tahıllar, sebze ve meyve yasaklanmıyor. Patates, pirinç gibi şeker değeri yüksek tahıllar ise kaldırılıyor. Şeker kaldırılıyor, alkol ve tuz kısıtlaması da çok önemli. Protein kaynaklarının daha çok kuru baklagillerden ve yağlı tohumlardan alınması gerektiği söylenirken beyaz et, tavuk ve balık öneriliyor. Bu beslenme özellikle kalp ve damar sağlığı açısından önem taşıyor. Eski piramitte hareketlilik üzerinde çok durulmazken yeni piramit daha aktif ve daha hareketli bir yaşamı çok ön planda tutuyor. Günümüzde insanlar daha çok masa başında olduğu için hareketli bir yaşam artık diyetlerin olmazsa olmazları. Yeni beslenme piramidini destekliyorum, daha sağlıklı bir hayat getireceğine inanıyorum.
YARIN: DİYETİSYEN TAYLAN KÜMELİ'NİN YENİ DİYET FORMÜLLERİ: ÇOK DAHA RENKLİ YEMEK SEÇİN, SİYAH ÜZÜM VE KIRMIZI BİBER İLAÇ GİBİ ETKİLİ
