2014 yılında Britanya'nın eski Türkiye Büyükelçisi Richard Moore'in görme engelli eşi Maggie Moore ile görme engelli Av. Nurdeniz Tuncer ortaklığında kurulan Rehber Köpekler Derneği, bu alanda Türkiye'de faaliyet gösteren ilk ve tek kuruluş olma özelliğine sahip. Dernek, görme engellilerin evlerinde, iş yerlerinde ve sosyal hayatlarında bağımsız bir yaşam sürmelerine destek olacak rehber köpekler yetiştiriyor. Peki Rehber Köpek nedir, nasıl Rehber Köpek olunuyor, her köpek Rehber Köpek olabilir mi? Soruların cevabı ve daha fazlası haberin detaylarında.
GOLDEN RETREİVERLER GÖZ BEBEĞİ
Rehber köpekler, görme engelli bireylerin hayatlarını kolaylaştıracak şekilde yetiştirilen "Service Dog / Yardım Köpekleri" olarak biliniyor. Bir patinin Rehber Köpek olabilmesi için nitelikli ve programlı bir eğitim alması gerekiyor. Türkiye'de bu alanda eğitim veren tek isim ise Burcu Bora. İngiltere'de aldığı uzun eğitimler sonucunda Türkiye'de Rehber Köpek yetiştirmeye başlayan genç eğitmen, köpek cinslerinin dahi bu konuda önemli farklar yarattığını belirtiyor. Rehber köpekler için Golden Retrieverler ve Labrador Retrieverlerin biçilmiş kaftan olduğunu belirten Bora: Bağış yoluyla bize gelen köpekleri henüz 6-8 haftalık iken gönüllü ailelere teslim ediyoruz. Yaklaşık bir buçuk yıl gönüllü ailelerin yanında temel komutları öğrenip benim yanıma geliyorlar. 6 ay boyunca bütün günümü köpeklerle geçiyorum, bu süre içerisinde denge çalışması ve nesne getirme gibi eğitimleri tamamlıyoruz. Son olarak da aday köpeklerle birlikte vapura, metrobüse binip, alışveriş merkezlerine gidiyoruz, toplumsal hayatı öğrenerek eğitimleri tamamlıyoruz.
UYUM SAĞLAMASI ŞART
Rehber köpeklerin görme engelli bireyler için büyük bir şans olduğunu ancak isteyen herkesin rehber köpekler ile eşleşemeyeceğini belirten eğitmen Bora: Türkiye'de yaklaşık 250 kişi Rehber Köpek edinmek için bekliyor ancak bunun bazı koşulları var. Her isteyen Rehber Köpek edinemiyor. Adayların karakterleri, günlük temposu ve yaşam tarzı da köpeklerin yaşam tarzıyla uyuşmalı. Rehber köpekler ile adayların eşleşmesini yaparken bunlara çok dikkat ediyoruz. Eşleştirmeden sonra da köpekler ile aile arasındaki bağı takip ediyoruz, ortalama 8-10 yıl çalıştıktan sonra emekli oluyorlar. Daha sonra yine gönüllü bir aileye sahiplendirme yapıyoruz.
ANGEL MÜTHİŞ BİR YOL ARKADAŞI
Rehber Köpekler Derneği aracılığı ile hayatı değişen en yeni isim ise tarih öğretmenliği yapan İpek Havva Yener. İlkokulda tavuk karası hastalığıyla görme yetisini kaybeden Yener, Angel ile değişen hayatını şu ifadelerle anlatıyor: Ben görme yetimi çok erken yaşlarda kaybettim. Angel'dan önce beyaz baston kullanıyordum ve bunun özgürlük sembolü olduğunu düşünüyordum. ama Angel'la tanıştıktan sonra hayatım tamamıyla değişti. Onunla yürürken kendimi daha özgür ve daha rahat hissediyorum. Yollarda daha rahat yürüyebiliyor, daha rahat alışveriş yapabiliyor, daha rahat çalışabiliyorum. Öğrencilerime ders vermek için okula gittiğimde öğretmen masasının altına yatıyor ve benden komut alana kadar çıtını bile çıkarmıyor. Çok akıllı bir köpek, müthiş bir yol arkadaşı.
METRODAN UÇAĞA HER YERDE BERABER
Derneğin kurucu ortağı Av. Nurdeniz Tuncer de bir Rehber Köpek'le birlikte yaşıyor. Onun köpeğinin ismi ise Kara. Nurdeniz Tuncer neredeyse Kara da orada. Birbirlerinden ayrılmıyorlar. Rehber Köpek Kara, trafikte kırmızı ışıkta duruyor, otobüslerde boş koltuk buluyor, alışveriş merkezlerinde asansörün yolunu gösteriyor.
Eğitmen Burcu Bora
TEKERLEKLİ SANDALYEDEN FARKI YOK
Derneğin Rehber Köpek yetiştirmenin yanı sıra toplumda Rehber Köpekler adına farkındalık oluşması için de çaba harcıyor. Rehber köpeklerin çok önemli görevlerinin olduğunu ancak bunu yaparken birçok zorluklarla karşıya karşıya geldiklerini belirten dernek koordinatörü Gökçe Şengül "Rehber Köpeklerimizin dostlarıyla birlikte marketlere giremediği, otobüse binemediği bazen otellere dahi alınmadığı zamanlar oluyor. İnsanlar rehber köpekleri evcil hayvanlarla karıştırıyor. Rehber köpeklerin üstlendiği sorumluluk anlamında aslında bir tekerlekli sandalyeden farkı yok. İnsanlar Rehber köpeklere bu gözle baktıklarında işlerimiz daha kolay ilerleyebilecek.
Dünyanın ilk rehber köpek okulu 1916'da açıldı. İlk rehber köpekler 1.Dünya Savaşı'nda görme yetilerini kaybeden askerlere rehberlik etmesi için yetiştirildiler. Bugün, pek çok ülkede rehber köpek okulları ve rehber köpek dernekleri aracılığıyla binlerce köpek eğitim görüyor ve engellilere ulaştırılıyor. Türkiye'de ise şu an aktif olarak görev yapan 6 Rehber Köpek var. Bu köpeklerin ve görme engellilerin hakları, Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi'ne taraf olan tüm devletlerce korunuyor.
