Geçtiğimiz günlerde Kadıköy'de sürücüsünün park etmesi için verdiği otomobil ile Bağdat Caddesi'ne çıkan bir vale, iddiaya göre yüksek hızla giderken aracın kontrolünü kaybetmiş ve kaza yapmıştı. Kazanın detayları ortaya çıkarken kaza anında yanında valenin yanında bulunan işletme müdürünün işine son verildiği öğrenildi. Bu olayın ardından 1 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe giren vale çalışma şartları, yeterlilik belgesi alma zorunluluğu tekrar gündeme geldi. Yaşanan kazaların ardından oluşan maddi ve manevi zararları kimin karşılayacağı ise akıllarda soru işaretlerine neden oldu.
KABAHATLER KANUNU UYARINCA İDARİ YAPTIRIM UYGULANIYOR
'İşletmeler ve İş yerlerinin Araç Park Hizmetlerinin (Vale) Yürütülmesine İlişkin Yönetmelik' İçişleri Bakanlığı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanmış ve 25 Aralık 2020 tarihli Resmi Gazetede yayınlanmıştı. 1 Temmuz 2021'de yürürlüğe giren, işletmeler ve işyerlerinin vale hizmeti yürütülmesine İlişkin yönetmelik ile valelere Mesleki Yeterlilik Kurumu'nun hazırladığı mesleki yeterlilik belgesine sahip olma zorunluluğu getirilmişti. Yönetmelikte, mesleki yeterlilik belgesi sahibi olmayan valelerin 1 Ocak 2023 tarihi itibarıyla çalıştırılamayacağı belirtilmiş, söz konusu düzenlemeye aykırı hareket edenler hakkında ilgili Kabahatler Kanunu uyarınca idari yaptırım uygulanacağı bildirilmişti.
'BELGE ALMAYAN 160 BİN KİŞİ VAR'
Vale İşletmeciliği Yetki Belgesi zorunluluğunun 1 Ocak 2023 itibarıyla yürürlükte olduğunu hatırlatan Türkiye Otomotiv Bakım Dernekleri Federasyonu (TOBFED) Başkanı Serkan Bakırtaş, "Ülkemizde 200 bin tane çalışan valemiz var. 1 milyon araca her gün vale sektörü olarak hizmet üretiyoruz. Yani her gün 1 milyon aracı karşılıyoruz ve uğurluyoruz. Valenin öfke kontrolü, stres yönetimi, etkili iletişim ve en önemlisi mesleki yeterlilik belgesi alması zorunluluğu geldi. Şu ana kadar yaklaşık 34 bin valenin belge almasını sağladık. Dolayısıyla aslında 200 bine baktığınızda vale sektöründe daha belge almayan neredeyse 160 bin kişi var. Vahim olayların olmaması için bu valelerin eğitimlerini alması lazım. Mesleki yeterlilik belgesi alan bir valeyi artık biz yaka kartındaki QR kodundan doğrulayabiliyoruz. Bu vale gerçekten eğitim almış mı, direk bakanlığın sayfasına yönlendiriyor" dedi.
"ARACINIZI VALEYE TESLİM ETTİKTEN SONRA SORUMLULUK, O VALEYİ ÇALIŞTIRAN ŞİRKETE AİT"
Bağdat Caddesi'nde valenin müşteri aracıyla kaza yapması ve bunu cep telefonu ile kayıt altına almasını da değerlendiren Bakırtaş, "Bu tamamen işletmeyle ilgili bir sorumluluk. Aslında bu valenin de ceza alıyor olması lazım. İşletme bu valeyi çalıştırıyor ama öncelikle bu valenin belgesi var mı ona bakmak lazım. Bir valenin vale olabilmesi için adli sicil kaydından tutun her şeyine bakılıyor ve çalışma bakanlığına bağlı yasal bir sınava tabi tutuluyor. Elbette herkes belge alsa da bu tarz durumlar olabilir mi? Evet olabilir ama bu minimize olur. En önemlisi bu tedbirlerin alınması tüketiciyi de korur, işletmeyi de korur, valeyi de korur. Siz aracınızı valeye teslim ettikten sonraki tüm sorumluluk, o valeyi çalıştıran şirkete aittir. Maddi zararı o valeyi işleten işletme karşılamak zorunda" şeklinde konuştu.
"TÜKETİCİ, ARACI KİME VERDİĞİNE ÇOK DİKKAT ETMELİ"
Vale kazalarındaki mağduriyetleri değerlendiren Tüketici Konfederasyonu Hukuk Komisyonu üyesi Avukat Mücahit Saraçlı ise, "Aracını teslim ederken tüketicinin önce dikkat etmesi gereken, gerçekten orada hizmeti veren şirketin elemanına mı veriyor yoksa dışarıdan eski deyimle değnekçi dediğimiz kahyalardan biri gelip 'Aracı ben alabilirim' diyebiliyor. Burada çok dikkat edilmesi gereken hususta valenin gerçekten orada hizmet veren şirketin elemanı olması" diyerek vatandaşları uyardı.
"VALE ŞİRKETİ VE İŞLETMELER AYNI ŞEKİLDE MÜŞTEREK SORUMLU"
Avukat Mücahit Saraçlı, "Tüketiciler, araçlarını teslim ettiklerinde uğradıkları herhangi bir zarar konusunda özellikle valenin çalışmış olduğu şirket sorumluluk sahibi ama bu sorumlulukla birlikte vale şirketine bu hizmeti vermesi konusunda anlaşma yapan işletmeler de aynı şekilde müşterek ve müteselsilen sorumlu. Olası ihtimal bir kaza olması, bir zarar vermesi durumunda da tabii ki burada 'Borçlar Kanunu'nda ya da hukukumuzda ceza bireyseldir, suç bireyseldir. Bireysel olarak cezalandırılır ama buradaki olayın işleminde de en az vale şirketi kadar yine o vale şirketiyle anlaşan işletme de müteselsil olarak sorumludur" dedi.
"VALE YAPMIŞ OLDUĞU FİİLDEN DOLAYI CEZA ALACAK"
Maddi hasarlı kazalar dışında bir yaralanma veya ölüm durumunda valenin kişi olarak ceza alacağını belirten Saraçlı, "Vale işlemiş olduğu haksız fiil dediğimiz, cezaya tabii işlemden dolayı, yapmış olduğu fiilden dolayı ceza alacak. Ama bundan doğacak olan her türlü maddi ve manevi tazminatlarda da vale şirketinin sorumluluğu var. Vale şirketi eğer bu konuda kaçınma durumunda olursa; o vale şirketinin hizmet verdiği işletme de yine müştereken ve müteselsilen sorumlu durumunda. Oraya gelen müşteri, orada ki işletmeye geliyor, vale şirketine gelmiyor. Vale şirketi bir alt işveren konumunda" diye konuştu.
İŞLETME MÜDÜRÜNÜN İŞİNE SON VERİLDİ
Öte yandan Bağdat caddesinde yaşanan kazada sürücü koltuğunda oturan vale İlker Deniz'in kaza anında yanında işletme müdürünün olduğu, görüntüleri de müdürün kayıt altına aldığı öğrenildi. Vale Deniz olayla ilgili, hızla gelen bir motora çarpmamak için hızlı bir hamle yaptığını o sırada aracın direksiyon hakimiyetini kaybettiğini söyledi. Kaza sonrası araç sahibinin aracın başına gelerek 'Sana bir şey olmasın, araç önemli değil' dediği öğrenildi. Vale İlker Deniz'in mesleki yeterlilik belgesi sahibi olduğu, kaza anında yanında bulunan ve o anları kayıt altına alan işletme müdürünün de işine son verildiği öğrenildi.
