Gıda zehirlenmesini önlemek için hijyenik koşullarda hazırlanan yiyecekleri tüketmek önemlidir. Bir gıda zehirlenmesi durumunda, mümkün olduğunca dinlenmek ve vücudu zorlamaktan kaçınmak gerekir. Su, elektrolit içecekler ve çorbalar gibi sıvılar tüketilerek susuz kalınması önlenmelidir. Gıda zehirlenmesi kan tahlilinde çıkar mı ve hangi tahlille belli olur gibi soruların cevaplarını önceden öğrenmekte fayda vardır.
Gıda zehirlenmesi teşhisi için kullanılan yöntemlerin arasında, kan testleri ve dışkı örneklerinin incelenmesi yer almaktadır. Bu tahliller, hastanın yaşadığı semptomlara neden olan patojenleri (bakteri, virüs veya parazit) belirlemeye yardımcı olur. Kan testleri, vücudun enfeksiyona verdiği yanıtı değerlendirir ve şu bilgilere ulaşmayı sağlar:
Tam kan sayımı (CBC), enfeksiyon, iltihap veya anemi gibi durumları gösterebilir. Özellikle beyaz kan hücrelerinin sayısı ve türü, enfeksiyon türü hakkında bilgi verebilir.
C-Reaktif Protein (CRP) Testi, vücuttaki iltihaplanma seviyelerini ölçer. Yüksek CRP seviyeleri, vücutta bir enfeksiyon veya iltihap olduğunu gösterebilir.
Elektrolit testleri, dehidrasyon veya elektrolit dengesizlikleri gibi sorunları değerlendirmek için kullanılır. Çünkü, gıda zehirlenmesi sıklıkla sıvı kaybına yol açar.
Dışkı testleri, enfeksiyonun kaynağını doğrudan belirlemek için kullanılır. Bakteriyolojik kültürler, dışkı örneklerindeki bakterileri tespit etmek için kullanılır. Örneğin, Salmonella, E. coli, Campylobacter gibi patojenler kültürler aracılığıyla tanımlanabilir.
Parazit testleri ise dışkıda parazitlerin ve yumurtalarının bulunup bulunmadığını kontrol etmeyi sağlar. Örneğin, Giardia veya Entamoeba histolytica gibi parazitler.
Özellikle virüs kaynaklı gıda zehirlenmelerini tespit etmek için dışkı örneklerinde virüsler aranabilir. Rotavirüs ve Norovirüs gibi virüsler örnek olarak verilebilir.
Şiddetli vakalarda, sindirim sistemi içine endoskopi sokularak doğrudan inceleme yapılabilir.
Serolojik testler ise kan serumunda patojenlere karşı bağışıklık yanıtını ölçerek enfeksiyonun varlığı hakkında bilgi verir.
Gıda zehirlenmesinin belirtileri, zehirlenmeye neden olan patojenin türüne, miktarına ve kişinin genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Aşağıda, gıda zehirlenmesinde sıkça rastlanan semptomlar verilmiştir.
Mide bulantısı
Kusma
Karın ağrısı ve kramp
İshal
Ateş
Baş ağrısı
Kas ağrıları ve genel yorgunluk
Dehidrasyon
Koyu renkli idrar
Solunum sorunları
Belirtiler genellikle birkaç saat ila birkaç gün içinde ortaya çıkar ve birkaç gün sürebilir. Özellikle, yaşlılar, çocuklar, hamile kadınlar ve bağışıklık sistemi zayıf kişiler için gıda zehirlenmesi daha tehlikeli olabilir ve erken müdahale gerekebilir. Bunun için zaman kaybetmeden hemen bir uzman doktora başvurulmalıdır.
Gıda zehirlenmesi belirtileri ile karşılaşanlar, ilk olarak dahiliyeye başvurmalıdır. İç hastalıkları uzmanları, sindirim sistemi ve genel sağlık sorunları konusunda geniş bilgiye sahiptir. Gıda zehirlenmesi şüphesiyle başvuran hastaları değerlendirebilir ve tedavi edebilirler. Gastroenterologlar, sindirim sistemi hastalıkları ve bozuklukları ile ilgili detaylı incelemeler yapabilirler. Şiddetli veya uzun süren gıda zehirlenmesi vakalarında, sindirim sistemini gözlemlerler. Ancak, eğer belirtiler şiddetliyse (örneğin, şiddetli kusma, ishal, dehidrasyon, yüksek ateş) veya hızlı müdahale gerekiyorsa, bir acil servise başvurmak en iyi seçenektir. Acil servisler, acil tıbbi müdahale gerektiren durumları hızlı bir şekilde yönetmektedirler.
