Aynel yakin ifadesinin anlamına bakıldığında, ayn "müşahede etmek" anlamına gelirken yakin ise "gerçeğe uygun bilgi" manasını taşır. Gözlem yoluyla elde edilen bilgiler, doğruluk derecesi bakımından ikinci sırada yer alır. İslam alimleri, akledilebilir her şeyin müşahede ile kavranması anlamına geldiğini de söylemişlerdir. Aynel yakin ne demek, tasavvufta aynel yakin mertebesi ne anlama gelir sıkça merak edilen hususlardır.
İslam felsefesinde ilmel yakin ile hakkal yakin kavramlarının ortasında yer alan bir diğer ifadeye, aynel yakin adı verilir. "Gözle görerek", "gözlem yaparak" öğrenmek ve anlamak demektir. Aynel yakin, doğruluk bakımından ilmel yakinden daha doğru kabul edilir. Buna karşın hakkal yakin, her şeyi bilmek ile vakıf olmak manasına gelir ve doğruluk açısından aynel yakinden üstündür. Bunu bir örnek ile ifade etmek gerekirse hayatında hiç deniz görmeyen bir kişiye, denizin ve okyanusların özelliklerinden bahsedilir ise onun bu konu hakkındaki bilgisine ilmel yakin denir. Kendisi bizzat denize gitse ve suyunu avuçlarının içine alıp tadına baksa bu yolla edindiği bilgiye, hakkal yakin denir. Ancak denizi, sadece uzaktan bakıp inceleyerek bir fikir edinirse bu da aynel yakindir.
Bilginin tanımına bakıldığında onun, doğruluğu yeterli deliller ile kanıtlanmış olan muhtevalar olduğu görülür. İslam'a göre ilim, ilahi ve beşeri bilginin yanı sıra bilimi de içine alan bir kavramdır. Yukarıda bahsedildiği üzere aynel yakin, görme ve gözlem yoluyla doğru bilgiye ulaşmak manasını taşır. İslam düşünürlerine göre bu kavram, nefsin mertebeleri arasında da yer alır. Cürcâni; "Ayne'l-yakīn müşahede ve keşfin meydana getirdiği bilgidir" şeklinde bu kavramı açıklamıştır. Şeyhzâde'ye göre ise "nesneyi olduğu gibi görmektir" ve bilgi ile objenin arasındaki uyuma dikkat çekmiştir. Sûfîler için aynel yakin, yalnızca keşf ve ilham yoluyla elde edilen bilgidir. Tasavvufi bilgi ya da vahiy yoluyla sahip olunan bilgiler de Sûfîler için aynel yakin derecesindedir.
