Ayasofya 1453 yılında Fatih Sultan Mehmet'in Bizans'ın kontrolünde olan İstanbul'u fethetmesinin ardından Cami olarak kullanılmış ancak ardından 1934 yılında ise alınan kararla müzeye çevrilmişti. Bu kapsamda bugün 86 yıl sonra Cuma namazı sonrası bu tarihi yapı ibadete açıldı. Ülkemizde olduğu kadar dünyada da yankı uyandıran bu olay sonucunda vatandaşlar İstanbul'un simgesi olan bu yapının tarihçesi hakkında detayları merak ediyordu. Peki, Ayasofya neden müze oldu? Ayasofya kaç yılında, ne zaman ve neden müzeye çevrildi? İşte detaylar…
Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından, 532-537 yılları arasında İstanbul'un tarihî yarımadasındaki eski şehir merkezine inşa ettirilmiş bazilika planlı bir patrik katedrali; 1453 yılında Osmanlı'nın Fatih Sultan Mehmed yönetiminde İstanbul'u fethinden sonra camiye çevrilmişti. Ancak 1934 yılında ise Bakanlar Kurulu kararnamesi ile müzeye dönüştürülmesine karar verildi. Bugün 86 yıl sonra yeniden ibadete açılan Ayasofya neden müze oldu merak ediliyor…
İstanbul'da tarihî bir cami, eski bazilika, katedral ve müze. Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından, 532-537 yılları arasında İstanbul'un tarihî yarımadasındaki eski şehir merkezine inşa ettirilmiş bazilika planlı bir patrik katedrali olup, 1453 yılında İstanbul'un Osmanlılar tarafından fethedilmesinden sonra Fatih Sultan Mehmed tarafından camiye dönüştürülmüştür. 1934 yılında yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile müzeye dönüşütürlmüş ve 1935-2020 yılları arasında müze olarak hizmet vermiştir.
2020 yılında Danıştay'ın 1934 tarihli kararnameyi iptal etmesi üzerine yapının müze statüsü iptal edilmiş ve Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan Diyanet İşleri Başkanlığı'na devredilerek tekrar cami statüsü kazanmıştır.
Ayasofya, mimari bakımdan merkezî planı birleştiren kubbeli bazilika tipinde bir yapı olup kubbe geçişi ve taşıyıcı sistem özellikleriyle mimarlık tarihinde önemli bir dönüm noktası olarak ele alınır.
1930 ile 1935 yılları arasında restorasyon çalışmaları nedeniyle halka kapatılan Ayasofya'da Mustafa Kemal Atatürk'ün emriyle bir dizi çalışmalar yapıldı. Bu çalışmalar arasında çeşitli restorasyonlar, kubbenin demir kuşak ile çevrilmesi ve mozaiklerin ortaya çıkarılıp temizlenmesi sayılabilir.
Restorasyon sırasında Ayasofya'nın, kiliseye tekrar çevrilmesi konusunda fikirler ortaya atılmışsa da bölgede yaşayan Hristiyan sayısının çok az olmasından dolayı oluşan talep yetersizliği, bölgede bu denli muhteşem bir kiliseye karşı yapılabilecek muhtemel provokasyon ve mimarinin tarihî önemi göz önüne alınarak Bakanlar Kurulu'nun 24 Kasım 1934 tarih ve 7/1589 sayılı kararıyla müzeye çevrilmiştir.