Hocam her isyan eden çözüm olarak 'Yabancı hakem gelsin' diyor. Yabancı kurtuluş mu?
Biz önce 'Hakemliği kurtarmak, adaletli bir ortam sağlamak mı istiyoruz yoksa hakemliği daha fazla kullanmak mı?" bunu sorgulamalıyız. Sonra yabancı hakemi tartışmalıyız. MHK'lar oluşurken herkes kendi adamını içeriye sokup gizli güç sahibi olmak istiyor. Daha kuruluşunda çürüme başlayan binadan hayır gelir mi? Geçen sezon ülkemize yabancı VAR'lar geldi. Sadece bir tanesi Hollandalı Pol van Boekel'in kalibresi yüksekti. Diğerleri sıradan isimlerdi ki Pendik-Kayseri maçında Jose Hernandez Maeso ve Sivas-Fenerbahçe maçında Benjamin Brand'ın yaptığı skandalları hatırlayalım.
EURO 2024'te Çekya maçımızda nerdeyse top toplayıcı çocuklara bile kart gösterecek duruma gelen Istvan Kovacs, Hollanda maçında kırmızı kartı gösteremeyen Clement Turpın, Almanya-İspanya maçında Anthony Taylor, Şampiyonlar Ligi B.Münih-R.Madrid yarı finalinde Szymon Marciniak'ın yaptığı hatalara ne diyelim! Üstelik bunlar UEFA'nın elit en tepe hakemleri...
Bize boşta kalan üçüncü sınıf hakemler geleceğine göre çare yabancı hakemlikte değil. Önce kendi insanımıza güveneceğiz. TFF'de önceki gün yapılan acil toplantının sonuçları da ortaya çıktı; Portekizli eski hakem Vitor Melo Pereira danışman yani CEO ve iki yardımcısı VAR odası danışmanları ile anlaşma yapılmış. Yeni dönemde bu ekip ve Aman Snoddy ülke hakemliğimizin eğitiminden ve gelişiminden sorumlu olacak. Tüm eski hakemler sistem dışında bırakılacak. Bakalım neler olacak!
Siz hakemlik ve MHK başkanlığı yapmış bir isimsiniz. Hangisi daha zor?
Sahada olmak en kolayı. Gördüğünü çal, görmediğine fal açma. Önceki maçlarla, kararlarla ilinti ve bağ kurma, kendini ispata çalışma yoksa boğulursun. Son maçınmış gibi hakemlik yap. Dikiz aynasına bakarak ileriye gidemezsin. Hak için en büyük tehlike kulüplerin demeçleri ile kendi kendine yarattığı baskıdır. MHK başkanıysan yük ve sorumluluk çok ağır. Tüm maçların hakem, gözlemci sevkleri, idaresi, eğitimi, adil bir şekilde görev dağılımı, cezaları, vs. vs. hepsini düşünmek zorundasınız. TFF başkanından daha fazla eleştirilir ve yıpranırsın. Eskiden MHK Başkanlığı'nın bir ağırlığı ve saygınlığı vardı. Bu iklimde MHK başkanlığı yapılacak iş değil.
Hakem eğitimleri yeterli mi? Zaman zaman eski yabancı hakemler idareci ve eğitici sıfatıyla görevlendirildi. Bunu nasıl yorumluyorsunuz?
TFF hakem eğitimi için hiçbir masraftan kaçmıyor. UEFA REF.CON. (UEFA Hakem Kurulu) üyesi olarak 2008'den bu yana Uilenberg, Stefenato, Larsen, Roberto Rosetti, sonra Hugh Dallas şimdilerde Alan Snoddy gibi yabancı eğitmenler ülke hakemliğimize eğitim veriyorlar. Ne değişti? Yabancı eğitmenlerden güncel değişimleri birinci ağızdan almak önemli. Günü kurtarıp Euro'ları alıp gidenler olmamalı. Eğer senin kurumunun kalibresi uygun değilse eğitimler için yabancıya mahkum kalırsın. Anlaşmakta sıkıntı yaşarsın. TFF Başkanları göreve geldiklerinde ''UEFA'dan en iyi eğitmenler ile anlaştık'' diyorlar. Ama tuhaf olan şu, en deneyimsiz zayıf MHK'ları oluşturuyorlar! Bu şartlarda Collina'yı getirsen nafile o bile bu
yapıyı görünce 2 ayda kaçar gider.
VAR diyoruz, çizgi teknolojisi diyoruz, ofsayt çizgisi diyoruz ama elde var sıfır. Teknoloji sahadaki hakemi tembelleştiriyor mu?
Elinizde yetenekli, deneyimli hakeminiz yoksa istediğiniz en pahalı, güncel sistemi kurun, başarılı olmanız mümkün değil. Hakemler arasında uygulama tartışmaları çıktığında VAR'dan sorumlu MHK üyesi hakemlere dönüp ''Siz VAR Protokolünü benden daha iyi biliyorsunuz'' diyorsa sözün bittiği yerdeyiz demektir. Bu korku ve güvensiz iklimde sahaya çıkan hakemler sorumluluktan kaçıyorlar, VAR'a yaslanarak hakemlik yapıyorlar. Kayseri'de aut atışında ceza alanı içinde elle oynamaya Atilla Karaoğlan penaltı vermedi. Geçen sezon 6. hafta Gaziantep-Ç.Rize maçında Ali Şansalan aynı pozisyona penaltı verdi. Siz insanlarla dalga mı geçiyorsunuz, şimdi hangisine inanacaklar?
Hakemlikte en çok eleştirilen şey, babadan oğula bu işi yapanlar. Nasıl bakıyorsunuz bu olaya?
Çocuklar için anne-babalar rol modeldir. Pek çok insan meslek seçiminde ailesinden etkilenir. Ülkemizde geçen sezon eğitimci olan Hugh Dallas-Andrew Dallas, İngiliz Howard Webb üç kuşak hakem. Karısı da FIFA Kadın Hakemlerden sorumlu. Danimarkalı Larsen'in oğlu hakem, İngiliz Micheal Oliver'in babası eski hakem halen gözlemci. Sorun yok. Kimsenin kişisel tercihlerine engel olamayız.
Hocam 'Nedir bu hakemlerin taraftardan ve kulüplerden çektiği" mi diyelim, yoksa "Nedir bu taraftarlar ve kulüplerin hakemlerden çektiği" mi?
Bu karşılıklı güvenle ilgili bir durum. TFF Başkanlığı seçiminde ve kurulların oluşumunda her kulüp etkin olmak, ağırlığını hissettirmek istiyor. Kavga burada başlıyor. Sonra her hakem hatasında demeçler havada uçuşuyor. Tatile çıkarken 20-30 yıllık komşusuna güvenip evinin anahtarını
bırakmayan toplum hakeme nasıl güvensin? Teknolojiyi kullanarak herkes rol kapma peşinde. Hakem, hakem hocası, yorumculuğa soyunuyor.
'Ona verildi, buna verilmedi' diyor. Oysa o iki pozisyon arasında çok fark var. İki taraf da birbirinden çok çekiyor
Ligde geride kalan 8 haftayı nasıl yorumlarsınız?
1983 yılından bu yana sistemin içindeyim, hakemler adına en kötü sezon. Cihan Aydın, vermediği bir penaltı yüzünden FIFA listesinden çıkarılıyor. Aydın suçlu da VAR hakemi Alper Çetin'in hiç mi suçu yok? Eyüp Trabzon maçında, F.Bahçe-G.Saray derbisinde verdiği penaltılar, Kayseri-Beşiktaş maçında verdiği-vermediği penaltılar, kırmızı kartlar sonrası Atilla Karaoğlan'ı niye listeden çıkaramıyorsunuz? Süper Kupa maçında 4. hakem Mehmet Türkmen oyun oynanırken sahaya giren Okan hocaya müdahale edemedi. Beşiktaş-Antalya maçında Rafa Silva'ya yapılan harekette kırmızı kartı gösteremedi, VAR kurtardı. G.Saray-Alanya maçında Mertens'e kırmızı kart gösteremedi. Sözün bittiği yer.
Sizi geçmişe döndürelim, sahada olduğunuz dönem yaptığınız en bariz hata neydi?
Her hakem gibi benim de hatalı kararlarım ve maçlarım oldu. Ama 'en'lere giren, spesifik hatam yok. Hata yapınca insan çok üzülüyor. O dönemlerde VAR da yoktu. Biz yardımcılarla tabiri caizse dumanla işaretleşerek anlaşıyorduk. Sonra "Bipli bayraklar'' geldi, kısmen rahatladık. Şimdi telsiz var. VAR var. Bunun kıymetini bilmemeliler. Dünya hakemi olmak istikrardan geçer. Bir de şunu unutmamalılar maçları kokart değil yürek yönetir.
MHK başkanlığınızı nasıl değerlendirirsiniz?
Hakemliği bıraktıktan 20 gün sonra başkan oldum. Aynı anda TFFHGD Genel Başkanıydım. Kaotik bir dönemdi. Ancak yılmak gibi bir düşüncem hiç olmadı. Büyük görevler güçlü insanlar içindir. Asalet, cesaret ve maharet böyle zor günler içindir. O günkü çalışma arkadaşlarım en büyük gücümdü. Anadolu'dan yetenekli pek çok hakemi bulup klasmanlara çıkardık. O kadro 15 yıla damga vurdu.
Her sezon 'Hakem hatası olmasın' diye başlıyor. Biter mi ya da hatalar nasıl azalır?
Çok güzel bir motto ama arkasında duran yok. Beklenti, "Hakem de insandır, hata yapabilir ama yaptığı hatalar hep benim lehime olsun''. Yetenekli hakemleri bulmak ve başarılı yönetim için önce doğru MHK'yı bulmanız gerekir. Ligde 3-5 maç yönetmişleri MHK'ya koyarsanız, kural hatası yapmışları eğitimin başına getirirseniz veya VAR'a oturtursanız olmaz. Şu andaki fotoğrafa baktığımızda hakem hataları bitmez, aksine artar.
Saha içinde yumruklanan Halil Umut Meler, EURO 2024'te iyiler arasındaydı. Yurt içi ve yurt dışındaki yönetim farkının nedeni ne?
Yurt dışında hakemler daha güvenli ve rahat. Çünkü onlara sahip çıkan kurumları olduğuna inanıyorlar. Pek çoğu bulunduğu konumu muhafaza etmek için saha dışında destek arıyor. Korku dağları aşınca içeride yönettikleri maçlarda çok hata yapıyorlar.
Düdük astırılanlar, toplu halde kadro dışı bırakılanları gördük. Son olarak Cihan Aydın FIFA listesinden çıkarıldı. Bunlar camiayı nasıl etkiler?
Hata yapanı kenara koyarak yol alamayız. EURO 2024'te bile ne hatalar yapıldı ama aynı hakemler Avrupa arenasında düdük çalıyorlar. Bizde hakemler "Sarı öküzü" vereli çok oldu. İç çekişmeler camiaya güç kaybettirdi. 8 Mart olayı, tamamen keyfi bir uygulama olarak hakemlik tarihinde karanlık yerini aldı. Bu sezon aynı MHK göreve gelince olay kaldığı yerden aynı hızla devam ediyor. MHK'lar koltuk uğruna hakem feda etmeye başlayınca, hakemlik dip yaptı. Bu anlayışla daha çok kelle gider.
