Spor suçları ve mevzuatı üzerine çalışmaları olan Cumhuriyet savcısı Asım Ekren yeni Spor Yasasını SABAH SPOR için analiz etti.
En kısa özetiyle yeni Spor Yasası ile neler olacak? Bu konuda bizi aydınlatır mısınız? Yıllardır, 'Dernekler Yasası'yla spor kulüplerini idare etmek mümkün değil, elbise dar geliyor' dendi. Spor Yasası diye tabir edilen Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu, bir takım sorunların çözülmesi, denetim ve kontrol sisteminin getirilmesi, gelirine göre harcama yap ilkesini hayata geçirmeye çalışan bir kanundur. Örneğin menajerlikle alakalı bir yönetmelikte menajerlerin hangi hareketlerde bulunabileceği, hangi hareketleri yapamayacağı madde madde yazılacak.
Kulüplerin hukuk birimleri ya da yöneticileri sizle teması geçip Spor Yasası'nı sordular mı? Arayan meslektaşlarımız, hukukçular oldu. 'Ne yapacağız, bizim sürecimiz ne olacak?' diyorlar. 'Sizin süreciniz şu olacak' diyoruz: Kanun 26 Nisan'da yürürlüğe girdi, dernek statüsünde olan durumunuzu gösteren dosyalar İçişleri Bakanlığı, Valilikler ve Kaymakamlıklar nezdinde bulunuyor. Bütün bu dosyalarınız Gençlik ve Spor Bakanlığı'na devredilecek. 'Spor Kulübü olarak devam etmek istiyorum' diyen bu kanuna tabi olacak. 'Gençlik derneği olarak devam etmek istiyorum' diyen Dernekler Kanunu'na tabi olacak.
MALİ KONTROL SAĞLANACAK
Yasa, kulüpleri disipline sokacak mı? Şahsi olarak benim bir şüphem yok. Bir disiplin getirecektir.
Anonim şirket kimliği kazanmasının avantajları ne olacak? Anonim şirket olmak biraz daha mali kontrolü sağlayacaktır. Çünkü anonim şirketler Türk Ticaret Kanunu'na göre kuruluyor. Daha sonra bakanlığa bildirimde bulunuyor. Spor anonim şirket olacağım ve sporla ilgili faaliyetlerde bulunacağım diyor. Aklınıza gelebilecek her türlü şey olur. Spor kulüplerine lazım olan formadır, alet-edevattır. Belki kiralama yöntemine başvurulacaktır.
BUGÜNE KADAR SUÇ DEĞİLDİ!
Kulüp başkanlarının, "Bu yasa ile kulüpleri yönetecek adam bulamayız" söylemini nasıl değerlendiriyorsunuz? Hesap verilmesi gerektiğini söylüyor bu kanun. Mesela diyor ki kulüp seçiminde oylamada hile yaparsan sana ceza var... Cezası nedir peki; 6 ay ila 2 yıl arası... Veya defterlerini tutmazsan 'Sana 3 aydan 1 yıla kadar ceza veririm' diyor. Eğer yasaya aykırı spor kulübü kurarsan 'İdari para cezası vereceğim' diyor. Mevcut durumda ise böyle bir şey yoktu. Bugüne kadar bunlar suç değildi.
ÇEKMECE KONTRATIN CEZASI LİSANS İPTALİ
Menajerlik sistemine nasıl bir düzenleme getirildi? 'Çekmece kontrat' denen gizli sözleşmelerin yaptırımı ne olacak? Çekmece kontratı yaparsanız 'Senin menajerlik belgeni iptal ederim' diyor yasa. Futbolcuya da diyor ki 'Seni 3 aydan 1 yıla kadar müsabakalardan men' ederim. Kulüp başkan, yönetim kurulu üyeleri ve yöneticilerine ise '2 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası veririm' diyor. Hapis yatar, yatmaz kısmı infazla alakalı. Hatta daha önemli sonucunu söyleyeyim, bir daha kulüplerde görev alamayacak böyle bir suçtan mahkumiyet halinde.
VERGİ KAÇIRMANIN ÖNÜNE GEÇECEK
Örnek veriyorum; 1 milyon rakamlı bir sözleşme imzalıyor. Bunun vergisi belli. Halbuki gerçekte kendi aralarında 10 milyona anlaşmışlar. Devletin 10 kat vergi kaybı var. Bunu zapturapt (disiplin) altına almak devletin asli görevi. Bu kanunun yürürlüğe girmesinden sonra artık bunun yapılması çok zor. Olur mu? Olur ama cezasını göze alması lazım. 2024'e kadar bu kanuna uydurmaları ile ilgili bir süreç, alt düzenlemeler için tam net bir tarih yok. Fakat kanun boşluk oluşturmamak adına bu süreçler tamamlanıncaya kadar eski yönetmelikler ve talimat geçerlidir diyor. Yani bu kanun yürürlüğe girdi diye eski talimat ve yönetmelikleri atacağız diye bir kafaya girilmesin.
ALIŞKANLIKLAR ZOR DEĞİŞİR
Kulüpler borçlanmadan korkmuyor. Bu kanun alışkanlıkları nasıl değiştirecek? Size sıra dışı bir şey söyleyeceğim. Bir kulüp mevcut duruma göre diyelim ki borçlanamıyor. Örnek; TFF limitleri kulüpleri zorluyor ya, örneğin federasyon %20 limit veriyor. Tabiri caizse kulüp bir uyanıklık yapabilir. Kanunun kendisine verdiği bir hakkı, bir esnekliği nasıl lehine çevirebilir? Hemen bakanlığa müracaat edip yeni kanuna göre oluştuğunu ifade edecek. Sonra genel kurulu toplantıya çağıracak. %50 borçlanma yetkisi alabilecek. Kanun, genel kuruldan üçte iki nitelikli çoğunluk istiyor. O sağlandığı takdirde borçlanmanızı %50'ye çıkarabilirsiniz. Ama hemen önümüzdeki sezon bunu faaliyete koyamazsın diyor
'ENKAZ ALDIM' DİYEMEYECEKLER
KULÜPLERİN alacakları olduğunda yapacakları bir başka transferde bu alacağı devredebiliyorlar. Bir nevi teminat gibi bir şey. Artık muhatap değişiyor. Bir örnek verecek olursam; X futbol kulübü transferden dolayı önümüzdeki sene alacaklıdır. Bu yıl transfer yapacağı kişiye, kulübe ya da futbolcuya veya onun kulübüne diyor ki 'Şu kulüpten alacağımı sana devrediyorum.' Alacağın devri demektir bu da. Buna da %25'lik bir sınır getirilmiş. Genel kurul kararıyla bu sınır eğer yönetim kurulunun görev süresi içerisindeyse hiç sınır olmadan istediği kadar alacağını devredebilir. Aslında kulüp yönetimlerinin görev süresi içerisinde bunlar olsun demesinin kastı şu; "Kimsenin ben enkaz bir kulüp aldım" dememesi içindir. Sonraki yönetim kendini borç batağında görmesin. Çünkü kulübün bir yerde bir alacağı varsa şimdiki yönetim hepsini değil de en azından %50'si kalsın mantığı gelmiş.
YENİ YASA KULÜBÜ KORUMAYA ALDI
Kanun, kulübe 'geçen senenin gelirinin yüzde onundan fazlasını borçlanırsan ödeyemezsin' diyor. Böyle olduğu zaman ne olur, kulüp zarara uğrar. Kredi çekerken banka 'gelirin nedir' diyor, gelirini ibraz ediyorsun, sana ona göre kredi veriyorlar. En basiti kredi kartı limitleri bile gelirimize göre belirleniyor. Vatandaşı koruyucu bir şey, aynısı kulüp için geçerli. Gelirinden fazla borçlanma diyor. Tıkanır kalırsın, kulüp dönmez, futbolcu alamazsın diyor.
3 DÖNEMDEN FAZLA BAŞKANLIK YOK
Yasaya göre daha önce üç veya daha fazla başkanlık yapanlar tekrar başkanlık yapabilecekler mi? Düzenleme bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonraki başkanlıkları dikkate alacaktır. Bundan öncekileri dikkate almaz. Bu saatten sonra en fazla 3 dönem başkanlık yapabilirsin diyor. Yasadan önceki dönemdeki başkanlıkların önemli değil diyor. Bundan sonra 3 yaparsan ondan sonra yapamazsın. Ama şuna da bir engel yok. Türkiye Futbol Federasyonu başkanıyken, Türkiye Basketbol Federasyonu Başkanlığı yapabilir. Farklı federasyonlarda başkan olabilir. 3 yıldan fazla aynı federasyon başkanlığı yapamaz.
SORU: Özetle yasa neyi düzenlemiştir? Kapsam itibariyle olabilecek en kısa şekilde ifade edecek olursak Kanun ile getirilen önemli düzenlemeler şu şekildedir:
1- Sporun ana unsurunu oluşturan ve spor faaliyetlerinin fiilen icra edildiği oluşum olarak spor kulüpleri için müstakil bir kanun yapılmıştır. Müstakil bu yasaya temel gerekçe olarak ülkemizde faaliyette bulunan spor kulüplerinin hukuki, finansal, şirketleşme, halka açılma, yönetimsel ve en önemlisi de mali sorunlar gösterilmiştir.
2- Spor kulüplerinde yönetim, denetim ve disiplin kurulu üyesi olabilmek için kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile maddede sayılan bir kısım (şike ve teşvik primi, devletin güvenliğine karşı suçlar, sahtecilik, uyuşturucu, kaçak bahis,,,) suçlardan mahkûm olmama şartı getirilmiştir. (5/4.madde) Yine ulusal veya uluslararası kuruluşlar tarafından son beş yıl içinde bir defada bir yıl veya toplam iki yıl hak mahrumiyeti cezası alanların spor kulübü, spor anonim şirketi statüsündeki bağlı ortaklığı ve iştiraklerindeki yönetim, denetim, disiplin ve diğer kurul üyeliklerine getirilemezler. (5/5.madde) Yasada belirtilen adli veya spor disiplin cezası alanların görevi başkaca hiçbir işlem yahut karara gerek olmaksızın kendiliğinden sona erer. Federasyon başkanı, yönetim, denetim ve disiplin kurulu üyelerinde aranacak genel şartlar ayrıca düzenlenmiştir. (34.madde)
3- Spor kulüplerinin birleşmeleri ve mal varlıklarının devri ile tescile ilişkin şartların kaybedilmesi ve spor faaliyetlerine üç yıl üst üste katılmayan spor kulüplerinin faaliyetlerine katılmaktan yasaklanmaları, bu kulüplerin talep üzerine mahkeme kararıyla feshi düzenlenmiştir. (8 ve 9.maddeleri)
4- Spor faaliyetlerinde bulunmak üzere bir spor kulübüne bağlı şekilde veya spor kulübünden ayrı olarak spor anonim şirketi kurulabilmesine imkân getirilmiştir. Bu kapsamda amatör spor dalları da dâhil olmak üzere sporda şirketleşmenin yasal çerçevesi oluşturulmuştur. Spor anonim şirketi vasfının kazanılabilmesi için spor kulüpleri gibi Gençlik ve Spor Bakanlığı nezdinde tescil şartı getirilmiş, hissedarlık yapıları düzenlenmiş ve bunlara kamu taşınmazlarının kiralanması imkânı sağlanmıştır. (3 ve 14.maddeleri) Spor anonim şirketi kurmak kulüpler için bir zorunluluk değildir. Kulüplerin isteğine bağlıdır ancak spor federasyonları, belirli liglerde yer alabilmek için spor anonim şirketi statüsünde olma yükümlülüğü ve bu şirketler için ödenmiş sermayesi bir milyon TL'den az olmamak üzere asgari sermaye zorunluluğu getirebilir. (14/3.madde)
5- Spor kulüpleri, spor anonim şirketleri ve üst kuruluşların bakanlık ve/veya ilgili spor federasyonu tarafından denetlenmesi esası getirilmiştir. (13.madde) Spor federasyonlarının her türlü iş ve işlemlerinin denetimi, incelemesi ve soruşturmasının Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından görevlendirilecek denetim elemanlarınca yapılacağı ve yapılacak denetim sonucunda tespit edilecek her türlü zararın ilgililerden tahsil edileceği, federasyon faaliyetlerinde görevli bulunanların, görevleriyle ilgili olarak işlemiş oldukları suçlar bakımından kamu görevlisi sayılacağı düzenlenmiştir. (42.madde)
6- Spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerinin (mali) beyanname verme yükümlülüğü getirilmiş, bütçe ve harcama ilkeleri belirlenmiş, bir takım kriterleri yerine getirme zorunluluğu getirilmiştir. (13,18,20.maddeleri) Bu kapsamda;
a- Spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerince yapılacak temliklere ilişkin çeşitli sınırlamalar ve temlik faaliyetinde nitelikli genel kurul kararının alınması şartı getirilmiştir. (20/4.madde) Spor federasyonları yönetim kurulu, Bakanlıktan izin almaksızın görev süresini aşacak şekilde spor federasyonunu borç altına sokacak işlem yapamaz. Yine borçlanmada çeşitli sınırlamalar ve borçlanma faaliyetinde nitelikli genel kurul kararı (ek bütçe) şartı getirilmiştir. (20/5.madde) Kanunla getirilen bu mali kısıtlamalara uyulmaması yani, temlik veya borçlanma oranının aşılması suç olarak sayılmıştır. (47/1-3. madde)
b- Spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerinin; branş itibarıyla tescilli oldukları spor federasyonu ile bu federasyonun üyesi olduğu uluslararası kuruluşlarının belirlediği sportif, altyapı, personel, idari, hukuki ve mali kriterleri yerine getirmek zorunda oldukları hüküm altına alınmıştır. (20/7.madde) Yine spor federasyonlarına da benzer yükümlülük getirilmiştir. (38/1-c.madde)
c- Spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri alacaklarının bir kısım kişilere devir yapılamayacağına ilişkin düzenleme yapılmıştır Yönetim kurulu üyelerine, bunların eşleri ve üçüncü dereceye kadar hısımlarına, çalışanlarına, yüzde beş ve üzeri pay sahiplerine ve yönetim kurulu üyelerinin yüzde beş ve daha fazla pay sahibi olduğu şirketlere alacaklar devir yapılamaz. (20/8.madde) Kanunla getirilen bu mali kısıtlamalara uyulmaması, yani belirtilen ve devir yapılamayacağı yazılı kişilere hak ve alacakların devri suç olarak sayılmıştır. (47/1.madde)
d- Spor kulüpleri, spor anonim şirketleri ve spor federasyonlarınca yapılacak belli bir miktarın üzerindeki ödeme ve tahsilatların; banka, özel finans kurumları veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi aracılığı ile yapılması zorunluluğu getirilmiştir. Bu şekilde yapılmayan ödeme ve tahsilatların varlığı veya başka bir şekilde yapıldığının ispatı geçerli değildir. (20/9 ve 43/2-b.maddeleri)
e- Spor kulüpleri, spor anonim şirketleri ve spor federasyonlarına denk bütçe zorunluluğu getirilmiştir. (18/1-c, 20/10,11, 43/1-b,2-c. maddeleri) Bununla birlikte spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerinin; ilgili spor dalında sporcu, kulüp ve spor anonim şirketi ile sosyal güvenlik kurumu ve vergi dairesine vadesi geçmiş borcunun bulunmaması zorunluluğu da getirilmiştir. (20/10.madde) Spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerinin denk bütçe uygulamasının denetimi ilgili spor federasyonu tarafından yapılacaktır. Spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerinin denk bütçe uygulaması için ilgili spor federasyonu tarafından kademeli bir geçiş dönemi öngörülmüştür. (Geçiş hükümleri, geçici 1. madde)
7- Gençlik ve Spor Bakanlığına bağlı spor federasyonları ile bağımsız spor federasyonları ayrımı ortadan kaldırılarak tüm federasyonlar için "spor federasyonu" tanımı kullanılmıştır. (2/1-n, 26. maddeleri)
8- Spor federasyonları yönetim, denetim, disiplin, genel kurulu üye sayısı ile toplantı ve karar yeter sayıları yeniden düzenlenmiştir. Yönetim kurulunun en az iki asıl üyesinin, ilgili spor dalında olimpiyat, paralimpik ve deaflimpik oyunlan ile büyükler dünya veya Avrupa şampiyonaları ya da kupalarında milli olan ve en az bir yıl önce faal sporculuğu bırakmış sporcu olması zorunluluğu getirilmiştir. Olimpiyat oyunlarının herhangi bir nedenle ertelenmesi veya iptali hallerinde genel kurulların gerçekleştirilmesine ilişkin düzenleme yapılmıştır. (28, 31, 32, 33. maddeleri) Spor federasyonlarının merkezi Ankara'dadır. Yine genel kurullarının Ankara'da yapılacağı belirtilmiştir. (27. maddesi) Genel kurul delege sayısı, Olimpik ve paralimpik spor dallarında 150'den az 300'den fazla, diğer spor dallarında ise 100'den az 200'den fazla olamayacağına göre toplantı oranı (katılım sayısı) hesaplanır. Yönetim kurulu üyeleri, federasyon başkanı dahil onbir asıl ve onbir yedek üyeden oluşur. (Toplam 22) Disiplin kurulu üyeleri, beş asıl ve beş yedek üyeden oluşur. (Toplam 10) Denetim kurulu üyeleri ise, iki üyesi genel kurul tarafından seçimle belirlenen, üç üyesi ise Bakanlık tarafından görevlendirilen beş üyeden oluşur. (Toplam 5) Buna göre, genel kurul toplantısına katılanların sayısı 22+10+5=37; 37x2=74 (yetmiş dörtten aşağı olamaz. Toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar alınır. Seçimde en fazla oyu alan aday ve listesi seçilmiş sayılır.
9- Spor Toto Teşkilat Başkanlığı'nın 7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunlarının Düzenlenmesi Hakkındaki Kanun uyarınca yapılan kaçak bahis suçları soruşturma veya kovuşturmalarında şikâyet-itiraz hakkına sahip ve açılan kamu davalarına katılan sıfatı alabileceği belirtilmiştir. (48.madde)
10- Kanunun yürürlüğe girmesi halinde etkilenebilecek yasa olan 3289 sayılı Gençlik ve Spor Hizmetleri Kanunu'nda kısmi değişiklik yapılmıştır. "Sportif Değerlendirme ve Geliştirme Kurulu ile Tahkim Kurulu" , "Tahkim Kurulu, Merkez Spor Disiplin Kurulu ile Sportif Değerlendirme ve Geliştirme Kurulu" getirilmiş-değişiklik-ilaveler yapılmıştır. (49. maddesi) Yine 5894 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki Kanun'da kısmi değişiklik yapılmıştır. Özellikle İlk Derece Hukuk Kurulları ile Tahkim Kurulu'nun yapıları ve nitelikleri değiştirilmiş. Menajerlik sisteminin yapısı, niteliği ve usulü ile ilgili düzenlemeler getirilmiştir. (52,53,54. maddeleri) 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye geçici 40. madde eklenerek kadro ihdası yapılmıştır. (57.madde)
11- Yasanın yürürlüğe girmesinden sonra geçiş süreleri belirlenmiştir. Mevcut spor kulüplerinin yeni yasal duruma dönüşmeleri, tüzük ile idari, mali yapılarını bu kanun hükümlerine uygun hale getirmeleri için iki yıl ile bir yıl (altı aylık ek) süreler getirilmiştir. (Geçiş hükümleri, geçici 1 ve 2. maddeleri)
12- Kanunda belirtilen bir kısım ilke, yükümlülük veya zorunlulukların yerine getirilmemesi ya da aykırılıklar, adli-idari-hukuki yaptırımlara bağlanmıştır. (47.madde) Spor kulübü, spor anonim şirketi ve spor federasyonu başkan, yönetim kurulu üyeleri ile yöneticilerinin; mevzuat, tüzük ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini kasıt veya ihmalle ihlal ettikleri takdirde kulüp, şirket, pay sahipleri ve alacaklılara karşı verdikleri zararlardan müteselsilen sorumluk esası getirilmiştir.(20/13 ve 43/2-ç. maddeleri)
13- Kamu yararına çalışan spor kulüplerinin belirlenmesi, kriterleri ve hakları düzenlenmiştir. (11. madde)
14- Spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerinin gelir-giderleri listelenerek sayılmıştır. (19.madde)
16- Belediyelerin profesyonel spor dallarına ve bunların profesyonel sporcularına yardım yasağı getirilmiştir. Amatör spor dallarına yardım yasağı getirilmemiştir. (21/3. maddesi)
17- Hüküm bulunmayan hallerde uygulanacak hükümler gösterilmiştir. Bu Kanunda hüküm bulunmayan konularda spor kulüpleri hakkında 4721 sayılı Türk Medeni Kanun ile 5253 sayılı Dernekler Kanunu, spor anonim şirketleri hakkında 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, spor federasyonları hakkında ise ilgili spor federasyonlarının kendi kuruluş kanunları, 21.5.1986 tarihli ve 3289 sayılı Gençlik ve Spor Hizmetleri Kanunu, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ile 5253 sayılı Dernekler Kanunu hükümleri uygulanır. (25 ve 46. maddeleri)
SORU: Spor kulüpleri açısından mevcut durum nedir? Kanun ile yapılan düzenlemeler sonucu mevcut spor kulüpleri nasıl hareket edeceklerdir? Daha önceki yasal düzenleme yani, 7405 sayılı Yasa'nın düzenlemesinden önce spor kulüpleri, 5253 sayılı Dernekler Kanunu'na göre hukuki varlık kazanabiliyorlardı. Başka bir deyişle spor kulüpleri önce dernek olarak kurulurdu. Dernek kayıtları, mülki idare amirlikleri ve dolayısıyla İçişleri Bakanlığı nezdinde tutulur. Spor kulüpleri daha sonra Gençlik ve Spor Bakanlığına yaptıkları başvuru sonucundaki tescil ile spor kulübü vasfını kazanıyorlardı. Getirilen düzenleme ile spor kulüpleri, Gençlik ve Spor Bakanlığına yapılan tescil ile tüzel kişilik kazanırlar. Bu şekilde spor kulüplerinin öncelikle dernek olarak kurulma mecburiyetine ve uygulamasına son verilmiştir. Yeni yasal durumla mevcut spor kulüplerinin hukuki statüsü devam edecektir. Yeni kurulacak kulüpler bu kanun uyarınca kurulacaktır. Mevcut kulüpler ise bu yasanın geçici 1 ve 2. maddelerine göre hareket edeceklerdir. Buna göre, yeni yasal duruma dönüşmeleri, tüzük ile idari, mali yapılarını bu kanun hükümlerine uygun hale getirmeleri için iki yıl ile bir yıl (altı aylık ek) süreler getirilmiştir. Duruma göre şunları söylemek mümkündür:
1- Kamu yararına çalışan dernek statüsü devam edecektir.
2- Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce kurulmuş spor kulüplerinin, İçişleri Bakanlığı nezdindeki dosya ve kayıtları, bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren en geç üç ay içinde (26 Temmuz 2022 tarihine kadar) Gençlik ve Spor Bakanlığına devir ve teslim edilecektir. Gençlik ve spor kulüpleri; faaliyet göstermek istedikleri alana göre, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç iki yıl içinde (26 Nisan 2024 tarihine kadar) spor kulübü veya gençlik demeği olarak tercihlerini yaparak Bakanlığa bildirimde bulunacaklardır. Münhasıran gençlik faaliyetlerinde bulunacak gençlik dernekleri, 5253 sayılı Dernekler Kanununa tâbi olarak faaliyetlerini sürdürecek.
3- Kamu kurum ve kuruluşları bünyesinde kurulan ve spor faaliyetinde bulunan ancak tüzel kişiliği bulunmayan müessese kulüpleri, bu Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren en geç bir yıl ve altı aya kadar ek süre içinde (en geç 26 Ekim 2023'e kadar) Kanunda öngörülen şartları yerine getirerek tescillerini yaptırır. Buna rağmen uygunluğunu sağlayamayanların Bakanlık nezdindeki tescilleri iptal edilir.
4- Spor kulüpleri ve üst kuruluşları, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç bir yıl ve altı aya kadar ek süre içinde (en geç 26 Ekim 2023'e kadar) tüzükleri ile idari ve mali yapılarını bu Kanun hükümlerine uygun hâle getirmeleri gerekecektir.
5- Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce kurulup spor alanında faaliyet gösteren ve Türk Ticaret Kanununa göre kurulan mevcut anonim şirketler, Kanunun yürürlük tarihinden itibaren bir yıl ve altı aya kadar ek süre içinde (en geç 26 Ekim 2023'e kadar) Kanunda kendileri için öngörülen yükümlülükleri yerine getirerek spor anonim şirketi hâline gelirler. Bu süre sonunda yükümlülüklerini yerine getirmeyen anonim şirketler spor faaliyetlerine katılamaz.
6- Spor kulüpleri mevcut borçlarının bildirimini yapacaklardır: Brüt gelirleri beş yüz bin TL'den fazla olan spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce imzaladıkları finansal yapılandırma sözleşmeleri kapsamındaki borçlar dâhil, doğmuş ve doğacak her nevi borcunu bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde (26 Temmuz 2022 tarihine kadar) yeminli mali müşavir aracılığıyla Bakanlığa bildirir.
SORU: Spor federasyonları açısından mevcut durum nedir? Kanun ile yapılan düzenlemeler sonucu mevcut spor federasyonları nasıl hareket edeceklerdir? Mevcut spor kulüpleri için yapılan açıklamaya ilaveten mevcut spor federasyonları için şunu söylemek mümkündür: Kanunun yürürlük tarihinden önce kurulan ve bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte; 3289 sayılı Kanun uyarınca kurulan bağlı ve bağımsız spor federasyonları, bu Kanuna göre kurulmuş spor federasyonu olarak kabul edilir. Diğer kanunlarda bağlı ve bağımsız spor federasyonlarına yapılan atıflar spor federasyonlarına yapılmış sayılır. Spor federasyonları, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapılacak ilk olağan genel kurullarında hukuki yapılarını bu Kanuna uygun hâle getirirler. Bağlı spor federasyonlarının bu Kanun kapsamında spor federasyonuna dönüşüm işlemleri Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından yürütülür.
Bu Kanun'un kapsam dışı tuttuğu iki durum mevcuttur:
1- Yasanın 1.maddesindeki düzenleme itibariyle 3 (dahil) ve 20 (dahil). maddeler arasında yer alan hükümler ile Kanunda açıkça düzenlenen hükümler (42/4 ve 47/5. maddeleri) hariç, bu Kanun hükümleri kuruluş kanunu bulunan spor federasyonları hakkında uygulanmaz. Dolayısıyla mevcut bu spor federasyonlarının bu ayrık hükümler yönünden yapmaları gereken bir husus yoktur. Örneğin kuruluş kanunu olan Türkiye Futbol Federasyonu hakkında, bu kanunun 3-20. arasındaki maddeler ve açıkça düzenlenen iki hüküm dışında kalan maddeleri TFF hakkında uygulanmayacaktır. Maddede geçen 42/4 ve 47/5. maddeleri, hem bu maddede hem de ilgili yerlerinde kanunda açıkça düzenlendiğinden kuruluş kanunları olan spor federasyonlarına da uygulanacaktır. Bunun dışındaki hükümler ise uygulanmayacaktır.
2- Milli Savunma Bakanlığı kadro ve kuruluşunda yer alan askeri spor kulüpleri hakkında bu Kanunun 4 üncü (spor faaliyetlerine katılım) maddesi hariç diğer hükümleri uygulanmaz. Başka bir deyişle, yasanın 4. maddesi askeri spor kulüplerine de uygulanacak ancak bunun dışındaki maddeler ise uygulanmayacaktır.
SORU: Spor Yasası'nın hangi özelliğini, sporun geleceği açısından daha önemli görüyorsunuz? Sonuç itibariyle spor kulüpleri ve federasyonları ile ilgili özel ve yeni bir yasa getirilmiştir. Bu yasa kuruluş, hukuki ve mali yapı, faaliyet, denetim, sorumluluk gibi yönlerden önemli düzenlemeleri içeriyor. Yasanın hem genel hem de madde gerekçelerine bakıldığında ülkemizde faaliyette bulunan spor kulüplerinin hukuki, finansal, şirketleşme, halka açılma, yönetimsel ve en önemlisi de mali sorunlar olduğu belirtilmiştir. Bu kapsamda gerekçede spor kulüplerinin mali sorunlarının nedenleri olarak özellikle şunlar gösterilmiştir: Kurumsallaşma, yönetim, organizasyon yetersizlikleri, şeffaflık eksiklikleri, mali disiplin ve kontrol sorunu ve bunun sağlanmasına yönelik yeterli bir mekanizmanın bulunmaması, önemli mali yönetim hatalarının yapılması, özellikle sporcu ve teknik adam ödemeleri başta olmak üzere giderlerin gelirlere oranla sürekli artış eğiliminde olması ve gelirle orantısız yüksek transfer bedellerinin ödenmesi, net transfer harcamalarının ciddi oranda açık vermesi, bütçenin kötü olarak yönetilmesinden kaynaklanan finansman ihtiyacının giderek artması, bütçe açığının genellikle kısa vadeli borçlanma ve yüksek faizlerle finanse edilmesi, yeterli düzeyde ve istikrarlı şekilde gelir yaratılamamasına karşın ölçüsüz harcamalar yapılması ve mevcut mali yapılarındaki sorunlardan kaynaklanan finansman ihtiyacının giderek artış göstermesi ve finansman giderlerinin mali yapıyı bozucu etkisinin katlandığı vurgulanmıştır. Devamla, önde gelen kulüplerin mali tablolarına derinlemesine yansıyan bu durum, bu kulüplerin borçlarının varlıklarını ve öz sermayelerini yok etmesine ve yıllar boyu biriken ve artan net dönem zararlar nedeniyle teknik iflas durumumda olmasına neden olduğu, bununla da Türk sporunun özellikle de futbol spor dalının bu mali yapı sorunlar nedeniyle önemli bir risk altında olduğu belirtilmiştir. Ayrıca UEFA tarafından "mali fair play" (mali olarak dürüst oyun) olarak ortaya konulan standartlarda borç ve zarar sarmalındaki kulüplerin ileriye dönük sağlıklı yapıya kavuşmasına yönelik bir zorunluluk teşkil ettiği söylenmiştir.
Yasanın gerekçesinde belirtilen yukarıdaki husus veya sorunlara neden olan konular açısından sporumuzun geleceğinin etkileneceği muhakkak gibi görünüyor. Bu durum özellikle mali yapı ve denetim alanında kendini gösterebilecektir. Olumlu yönde önemli ilerlemeler göstermesini umut edelim. Kişi ya da kurumlarda süregelen, doğru veya yanlış alışkanlıkların değişmesinin bazen zor olabileceğini de dikkate almak lazım.
SORU: Mevcut durumda kulüpler teknik olarak iflasa mı sürükleniyor? Kamuoyuna yansıyan görüşler itibariyle bu soruya ekseriyetle göreceli cevap verildiğine rast geliniyor ise de yasanın içeriğine ve bilahare çıkacak ve uygulaması görülecek olan alt mevzuata bakmak daha isabetli olabilecektir. Yasanın genel gerekçesinde, yasa öncesi durumun Özellikle dört büyükler olarak nitelendirilen kulüplerin mali tablolarına derinlemesine yansıyan bu durum, bu kulüplerin borçlarının varlıklarını ve öz sermayelerini yok etmesine ve yıllar boyu biriken ve artan net dönem zararları nedeniyle teknik iflas durumunda olmasına neden olduğu, Türk sporu özellikle de futbol spor dalı bu mali yapı sorunlar nedeniyle önemli bir risk altında olduğu yazılmıştır. Yasanın meclis görüşmeleri sırasında görebildiğim kadarıyla hem iktidar hem de muhalefet tarafından verilen değişiklik önergelerinin önemli çoğunluğu kabul gördü. Yasanın tümü üzerindeki görüşme ve oylama da neredeyse oybirliği ile gerçekleşti. Spor kulüpleri, federasyonları ve ülkemiz sporuna katkı ve yarar getireceğini umuyorum.
SORU: Spor kulüplerin dernek statüsünden çıkarılıp, anonim şirketi kimliği kazanmasında avantaj nedir? Derneklerin kuruluş, görev ve sorumlulukları gibi hususlar 5253 sayılı Dernekler Kanunu'na tabidir. Bu kanun, kısmi ve sınırlı sayıdaki düzenleme ile sorumlulukları içeriyor. Spor kulüplerinin bu kanuna tabi olmaktan çıkarılıp 7405 sayılı Kanun kapsamındaki spor faaliyetlerinde bulunmak üzere bir spor kulübüne bağlı şekilde veya spor kulübünden ayrı olarak spor anonim şirketi kurulabilmesine imkân getirilmiştir. Başka bir deyişle spor anonim şirketi, bir spor kulübünün iştiraki ve bu kulübe bağlı olarak kurulabileceği gibi herhangi bir spor kulübüne bağlı olmadan da kurulması ve tescilini yaparak spor faaliyetlerine katılması mümkündür. Böylece amatör spor dalları da dahil olmak üzere sporda şirketleşmenin yasal çerçevesi oluşturulmuştur. Hissedarlık yapıları düzenlenmiş ve bunlara kamu taşınmazlarının kiralanması imkanı sağlanmıştır. (3 ve 14. maddeleri) Yasanın genel ve madde gerekçesinde şirketleşme ile spor kulüpleri daha profesyonel yönetim anlayışına, gelir çeşitlendirilmesi ve artışına, stadyumların yenilenmesi ve kapasitelerinin arttırılmasına imkan bulacağı belirtilmiştir.
SORU: Kulüpler Birliği'nin, "Yeni Spor Yasası'nda bizim görüşlerimize yer verilmedi" eleştirisini nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu yöndeki haber ve yayınlara ben de rastladım. Bakanlık da buna karşı açıklama yaparak aksi yöndeki bilgileri internet sitesi üzerinden yayınladı. Bilgiye dayanmayan farklı bir şey söylemem isabetli olmayabilir.
SORU: Kulüp başkanlarının, "Bu yasa ile kulüpleri yönetecek adam bulamayız" söylemi ile "Kulüp başkan, yönetim kurulu üyeleri ve yöneticileri için öngörülen hapis cezaları, maddi ve manevi yaptırımlar da Türk spor kulüplerinin yönetilebilirliğini ve Türk sporunun yeni yatırımlar alması ihtimalini imkansız bir hale getirmektedir." şeklinde ve benzer diğer eleştirileri var? Bunları nasıl değerlendiriyorsunuz? Nazik ve hassasiyeti olan bu söylem veya eleştirilere karşı aksi bir şey söylemek konumuma uygun düşmeyebilir. Yasanın hem genel hem de özel madde gerekçe ile madde içeriklerine bakıp okunduğunda bir kanaate ulaşılabileceğini düşünüyorum. Sorunuz üzerine yasa içeriğinin özetini yaptık. O cevaba bir kez daha bakılabilir. Yananın, spor kulüplerinin, federasyonlarının oluşum ve faaliyetlerini bir takım kurallara bağladığı, uygulama ve yetkilerine karşılık denetim ve kontrol mekanizmasını getirdiği, aykırı eylemlere karşı adli ve/veya idari yaptırımlar getirdiği açıktır. Bu yaptırımlara karşı genel kanuni uygulama içerisinde ilgililerin idari para cezalarına karşı yargı mercilerine gitme, itiraz hakkını kullanma veya adli-cezai hükümlere karşı üst (istinaf-temyiz) yoluna gitme imkanı da vardır. Demokratik eleştiri veya değerlendirmeler, genel olarak kamu yararına sonuçlar doğurabiliyor. Daha isabetli düzenleme ya da uygulamalara vesile olabiliyor.
SORU: Bu kanun teklifinde Gençlik ve Spor Bakanlığı'nın kulüpler ve federasyonlar üzerindeki yetkisi nasıl düzenlenmiştir? Yasanın ortak yani spor kulüpleri, spor anonim şirketleri ve üst kuruluşları ilgilendiren hükümleri vardır. Bunlardan birisi 13. maddedeki denetim ve beyanname verme yükümlülüğüne ilişkin usul ve esaslardır. Bu kapsamda spor kulüpleri için öngörülen dış denetim Gençlik ve Spor Bakanlığınca yapılacaktır. Bakanlık söz konusu dış denetimi bağımsız bir denetim kuruluşuna da yaptırabilecektir. Spor kulüpleri, spor anonim şirketleri ve üst kuruluşların kendi bünyesinde yer alan denetim kurullarının yaptıkları denetim ise iç denetimdir. İsterseniz kulüpler ve federasyonlar yönünden hem Gençlik ve Spor Bakanlığı hem de içişleri Bakanlığı'nın denetimi ile il valisinin yetkisini birlikte ele alalım.
Gençlik ve Spor Bakanlığı denetimi: Dış denetim kural olarak Gençlik ve Spor Bakanlığı ve bu bakanlığın koordinesinde yapılır. Spor kulüpleri, spor anonim şirketleri ve üst kuruluşların; ilgili mevzuat, tüzük ve esas sözleşmelerinde gösterilen amaçlar doğrultusunda faaliyet gösterip göstermedikleri, defterlerini ve kayıtlarını mevzuata uygun olarak tutup tutmadıkları başta olmak üzere, idari ve mali her türlü işlem ve faaliyetleri Bakanlık tarafından denetlenir. Bakanlık, denetimi belirlediği liglerde faaliyette bulunan spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerinin mali durumunu ve kâr-zarar hesaplarını, yıllık dönemler hâlinde Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilmiş bir bağımsız denetim kuruluşuna denetlettirmek suretiyle de gerçekleştirebilir. Bu denetim yöntemi zorunlu olmayıp Bakanlığa verilmiş takdiri bir yetkidir. Denetimin giderleri Bakanlık tarafından karşılanır. Beş yıl içinde aynı şirket için toplam üç yıl denetçi olarak seçilen denetçi iki yıl geçmedikçe denetçi olarak yeniden seçilemez.
İçişleri Bakanlığı denetimi: Spor kulüpleri, 5253 sayılı Kanunun beyanname verme yükümlülüğü ve denetimi düzenleyen 19 uncu maddesi kıyasen uygulanmak suretiyle İçişleri Bakanlığı veya mülki idare amiri tarafından da denetlenebilir. Aynı Kanunun 30/A. maddesinde belirtilen suçlar yani, Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun kapsamında yer alan suçlar ile Türk Ceza Kanununda yer alan uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti veya suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçları kapsamında spor kulübü veya spor anonim şirketinin genel kurulu dışındaki organlarında görevli olanlar veya ilgili personel hakkında kovuşturma başlatılması hâlinde bu kişiler geçici bir tedbir olarak İçişleri Bakanı tarafından görevden uzaklaştırılabilir. Görevden uzaklaştırılan kişiler yerine görev yapmak üzere kurul yedek üyeleri sırayla çağrılır.
İl valisinin yetkisi: İçişleri Bakanı tarafından görevden uzaklaştırma tedbiri nedeniyle spor kulübü veya spor anonim şirketinin zorunlu organlarının oluşturulamaması hâlinde spor kulübü veya spor anonim şirketi merkezinin bulunduğu ilin valisi tarafından görevlendirilecek üç kişilik komisyon tarafından en geç otuz gün içinde olağanüstü genel kurul yapılır.
SORU: Belediyelerin profesyonel spor dallarına yardım yasağı getirilmiştir. Bununla ne amaçlanmıştır? Yasanın 21. maddesiyle hem spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri hem de üst kuruluşlara yardım esas ve usulleri gösterilmiştir. Buna göre Bakanlık ve spor federasyonları; alt yapı ve sporun gelişimine ilişkin konularda spor kulüplerine, spor anonim şirketlerine ve üst kuruluşlara yardımda bulunabilir. Bakanlık ve spor federasyonlarının, okul spor kulüplerine spora ilişkin faaliyetlerde bulunmak üzere ayni, nakdi veya teknik eleman görevlendirmesi şeklinde yardımda bulunabileceği düzenlenerek okul spor kulüplerinin desteklenmesi amaçlanmıştır. Buna karşılık büyükşehir belediyesi, belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketler, spor kulüplerinin ve spor anonim şirketlerinin profesyonel spor dallarına ve bunların profesyonel sporcularına her ne ad altında olursa olsun kaynak aktaramaz ve yardımda bulunamaz. Amatör spor dallarına yardım yasağı getirilmemiştir. 5393 sayılı Belediye Kanunu ile 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun gerektiğinde amatör spor kulüplerine nakdî yardım yapmak, malzeme vermek, gerekli desteği sağlamak, amatör takımlar arasında spor müsabakaları düzenlemek, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan sporculara, teknik yönetici, antrenör ve öğrencilere belediye meclis kararıyla ödül vermek gibi yetkilerine dair düzenleme yürürlüktedir. Belediyelerin yardım yasağıyla şunlar amaçlanmış olabilir: Bilindiği üzere profesyonel spor dalları ve bunların sporcuları belli bir gelişim sürecini atlayarak artık daha iyi bir düzeye çıkmışlardır. Buna karşılık amatör spor dalları ve bunların sporcuları gelişim sürecinde olup özellikle mali destek ihtiyaçları vardır. Bu nedenle amatörlerin daha çok desteklenmesi düşünülmüştür. Bunun yanında profesyonel kulüpler ve sporcuları arasındaki haksız rekabetin önlenmesi de amaçlanmıştır.
SORU: Bir kimsenin en çok üç kez (dönem) spor federasyonu başkanlığını yapabileceğine dair düzenleme getirilmiştir. Buna göre daha önce üç veya daha fazla başkanlık yapanlar tekrar başkanlık yapabilecekler mi? Yasanın 34/3. maddesine göre bir kimse üst üste veya aralıklı olarak aynı spor federasyonunda en fazla üç dönem federasyon başkanlığı yapabilir. Bir spor federasyonunda (örneğin Türkiye Futbol Federasyonunda) üç dönem başkanlıktan sonra başka bir spor federasyonunda (örneğin Türkiye Basketbol Federasyonunda) başkanlık yapılmasına engel bir durum yoktur. Yine bu kanundan önce yapılan başkanlıklar buna dahil değildir. Yani üç dönem başkanlık yapma kuralı, bu kanunun yürürlük (26 Nisan 2022) tarihinden sonraki başkanlıklar için geçerlidir. (Geçici 1. madde, 8. fıkra) Ayrıca, bu yasanın 1/2. maddesi dikkate alındığında üç dönem kuralı, kuruluş kanunu bulunan spor federasyonları (örneğin TFF başkanlığı) hakkında uygulanmaz.
SORU: Yasaya göre bir kimsenin bazı hallerde hapis veya disiplin-hak mahrumiyeti cezası almaları halinde spor kulübü, spor anonim şirketi statüsündeki bağlı ortaklığı ve iştiraklerindeki yönetim, denetim, disiplin ve ihtiyari diğer kurul üyeliklerinde görev alamaz. Bu durumda olan ve kamuoyunca da bilinen, halen görevde olan veya olmayan kulüp başkan ya da yönetimdeki kişilerin görevi sona erer mi veya bir daha seçilebilir mi? Yasanın 5/4. maddesinde bu hüküm getirilmiştir. Başka bir deyişle, maddede belirtilen adli veya idari cezayı alanlar bu görevlere gelemeyecekleri gibi görevde olsalar bile başkaca hiçbir işlem yahut karara gerek olmaksızın görevleri kendiliğinden sona erer. Madde içeriğinde açıklık olmamakla birlikte madde gerekçesi ile TCK'nın zaman bakımından uygulamayı düzenleyen 7. maddesi gözetildiğinde, burada belirtilen mahkûmiyet ve hak mahrumiyeti cezaları, kanunun yürürlüğe girmesinden (26 Nisan 2022 tarihinden) sonra işlenen suç ve cezalara ilişkin olup kanunun yürürlüğe girmesinden (26 Nisan 2022 tarihinden) önceki döneme ilişkin mahkûmiyet veya hak mahrumiyeti cezaları bu kapsamda değerlendirilmeyecektir. Dolayısıyla Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra sayılan suçlardan mahkûm olanlar veya hak mahrumiyeti cezası alanlar bu kanun kapsamında yer alan spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerinde fahri ya da profesyonel olarak hiçbir şekilde çalışamayacak ve herhangi bir görev alamayacaktır.
SORU: Kulüpler için borçlanabilme çok önemlidir. Kanun, borçlanma oranını sınırlandırmıştır. Buna ilişkin çıkan yayın veya haberlerde kulüplerin önceki yıl brüt gelirlerinin en fazla yüzde onuna kadar borçlanabileceği söyleniyor. Bu oran kesin mi veya borçlanabilmeyi %10'dan fazlasına çıkarabilecek istisnai haller var mıdır? Yasanın 20/5. maddesine göre temel kural, spor kulüplerinin ve spor anonim şirketlerinin bir bütçe yılında önceki yıl brüt gelirlerinin en fazla yüzde 10 oranında borçlanabilmek ise de bu orandan daha fazla da borçlanabilme imkanı vardır. Bu oranın üzerinde yapılacak borçlanmaların genel kurulun nitelikli çoğunlukla vereceği kararla kabul edilecek ek bütçe ile yapılabilir. Buna ilişkin düzenleme şöyledir:
- Halka açık spor anonim şirketler için sermayenin çoğunluğunu oluşturan pay sahipleri veya temsilcilerinin olumlu oyu; diğer spor anonim şirketleri için sermayenin en az üçte ikisini oluşturan pay sahipleri veya temsilcilerinin olumlu oyu,
- Spor kulüplerinde genel kurul üye tamsayısının en az üçte ikisinin olumlu oyu ile kabul edilecek ek bütçeyle önceki yıl brüt gelirlerinin %50 oranından fazla olmayacak şekilde borçlanma yapılabilir.
- Önceki yıl bütçelerindeki brüt gelirleri, giderlerinden fazla olan spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri takip eden yıl bu fıkradaki sınırlamaların üzerinde söz konusu brüt gelir fazlası kadar ilave borçlanma yapabilirler. Örneğin %15 fazlası olan bir kulüp %65 oranında borçlanabilecektir.
- Spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri, ancak önceki yıl brüt gelirlerinin en fazla yüzde onuna kadar ve her halükârda vadesi mevcut yönetim kurulunun olağan görev süresinin bitiminden önce gelecek şekilde borç verebilir.
Alınmış veya verilmiş mevcut borçların vadesinin mevcut yönetim kurulunun olağan görev süresinin bitiminden sonraki bir tarihe uzatılması da bu fıkra kapsamında borçlanma veya borç verme olarak değerlendirilir. Yani böyle bir halde yukarıdaki kurallar uygulanır.
SORU: Bu soruyla bağlantılı olarak sormak istiyorum. Borçlanabilme sınırı önümüzdeki sezon yürürlüğe girecek mi? Kulüpler önümüzdeki sezonda hangi oranda borçlanabilecek? Yasanın 1 ve 2. geçici maddeleri geçiş hükümlerini düzenlemiştir. Bu Kanunun yürürlüğe girmesi halinde etkilenebilecek mevcut düzenlemeler ile Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra yapılması gereken hazırlıklar için belli bir zamana ihtiyaç olacağından hangi süreler içinde geçişlerin yapılması gerektiği ile sair durumlar bu iki maddede gösterilmiştir. Spor kulüpleri ve üst kuruluşları, bu Kanunun yürürlüğe girdiği (26 Nisan 2022) tarihinden itibaren en geç bir yıl (altı aya kadar ek süre ) içinde (en geç 26 Ekim 2023'e kadar) tüzükleri ile idari ve mali yapılarını bu Kanun hükümlerine uygun hâle getirir. Dolayısıyla bu tarihe kadar yasadan önceki düzenleme (Örneğin futbol için TFF'nin belirlediği sınırlar) geçerlidir. Hatta eğer mevcut borçlanabilme düzenlemesi aleyhte ve %50 ile giderden fazla gelir oranı lehte olacak ise yeni düzenlemeye uygun hale getirmenin bir an önce yapılmasının yararlı olabileceğini düşünüyorum. Önümüzdeki sezonda mevcut borçların bildiriminin ise yapılması gerekir. Brüt gelirleri beş yüz bin Türk lirasından fazla olan spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce, imzaladıkları finansal yapılandırma sözleşmeleri kapsamındaki borçlar dâhil, doğmuş ve doğacak her nevi borcunu bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde (26 Temmuz 2022 tarihine kadar) yeminli mali müşavir aracılığıyla Bakanlığa bildirir.
SORU: Menajerlik sistemine nasıl bir düzenleme getirilmiştir? 'Çekmece kontrat' gizli sözleşmelerin tespiti halinde nasıl yaptırımlar olacak? Öncelikle belirtilmelidir ki tüm spor dalları için değil sadece futbol menajerliği ve menajerlik sözleşmesi ile ilgili düzenleme yapılmıştır. Menajerlik sözleşmesine azami iki yıl kuralı getirilmiştir. Böylece futbolcunun üç yıl sonra tekrar durumu değerlendirme imkânı tanınmıştır. Ayrıca spor kulüpleri, spor anonim şirketleri ile profesyonel futbolcular ve menajerler arasında Bakanlık ve TFF'ye bildirilen sözleşme dışında taraflara veya üçüncü kişilere doğrudan ya da dolaylı menfaat sağlayan başkaca bir hukuki işlemin tespiti halinde taraflara idari ve adli yaptırım uygulanması amaçlandığı belirtilmiştir.
Yasanın 54. maddesiyle 5894 sayılı TFF Kanunu'na getirilin Ek 2. Maddesine göre;
- Futbolcular ve spor kulüpleri ile spor anonim şirketleri, profesyonel futbolcu sözleşmesi veya transfer müzakerelerini yürütmek için futbol menajerlerinin hizmetlerinden yararlanabilir.
- Futbolcu ile imzalanacak menajerlik sözleşmesinin noterde düzenleme şeklinde yapılması zorunludur. Menajerlik sözleşmesi en fazla iki yıl için yapılabilir. Fiil ehliyetine sahip olmayan küçükler için vasi veya velayet sahibinin imzası bulunmak zorundadır.
- Menajerlik sözleşmesi; tarafların isimleri, sözleşme tarihi ile süresi, menajerlik faaliyetinin kapsamı ile bundan kaynaklanan ücreti, ödeme koşullan, menajerin edimleri, fesih hükümleri ve tarafların imzalarını ihtiva etmek zorundadır. Menajerlik faaliyetinin bir şirket tarafından yürütülmesi halinde ise şirket bilgilerinin sözleşmede yer alması ve menajerin şirketi temsile yetkili olduğunu gösterir ticaret sicil tasdiknamesinin sözleşmeye eklenmesi zorunludur.
- İmzalanan menajerlik sözleşmelerinin noter tarafından otuz gün içerisinde Bakanlık ve TFF'ye gönderilmesi zorunludur.
- Transferlerde spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri tarafından menajere ödenecek ücret tutarı ve ödeme koşullarının, spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri ile futbolcu arasında imzalanacak sözleşmede yer alması zorunludur. Futbolcu adına hareket eden menajerin ücreti futbolcunun yıllık taban brüt geliri üzerinden hesaplanır. Söz konusu brüt gelirin hesabında; taşınır veya taşınmazların karşılıksız kullandırılması ya da mülkiyetlerinin nakli gibi diğer kazandırmalar ile başarı primleri veya bonus ya da imtiyaz gibi garanti edilmemiş olan menfaatler dikkate alınmaz. Menajere verilecek ücret en fazla; sözleşme süresince futbolcuya ödenecek brüt gelirin iki milyon Türk Lirasından az olması durumunda bu ücretin yüzde onuna kadar, brüt gelirin iki milyon Türk Lirasından fazla olması durumunda ise bu ücretin yüzde beşine kadar kararlaştırılabilir.
- Futbolcusunu başka bir kulübe transfer eden spor kulübü veya spor anonim şirketini temsil eden menajere, spor kulübü veya spor anonim şirketinin elde ettiği bonservis bedelinin yüzde onuna kadar ücret kararlaştırabilir.
- Futbolcu ile spor kulüpleri veya spor anonim şirketleri arasında imzalanan sözleşmenin bir nüshası spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri tarafından Bakanlık ve TFF'ye sözleşmenin imzalanmasından itibaren bir hafta içerisinde gönderilmek zorundadır.
- "Çekmece kontrat" diye tabir edilen gizli sözleşmeye gelince, spor kulüpleri, spor anonim şirketleri ile profesyonel futbolcular ve menajerler arasında Gençlik ve Spor Bakanlığı ve TFF'ye bildirilen sözleşme dışında taraflara veya üçüncü kişilere doğrudan ya da dolaylı menfaat sağlayan başkaca bir hukuki işlemin tespiti halinde, menajerin faaliyetine son verilir ve ilgili futbolcu üç aydan bir yıla kadar müsabakalardan men edilir. Bu fıkraya aykırı davranan spor kulübü ve spor anonim şirketi başkan, yönetim kurulu üyeleri ve yöneticilerine iki yıldan üç yıla kadar hak mahrumiyeti cezası verilir.
- Spor kulübü ve spor anonim şirketi başkan, yönetim kurulu üyeleri ve yöneticileri tarafından maddede belirtilen ücret sınırlamalarına uyulmaması durumunda haklarında bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası uygulanır.
- Maddede belirtilen ücret sınırlamalarına uyulmaması durumunda menajerin menajerlik lisansı iptal edilir.
- Bu madde kapsamında sözleşme bildirim yükümlülüğüne uyulmadığı takdirde, bildirim yükümlülüğüne uymayan spor kulübü ve spor anonim şirketine TFF talimatında belirlenen yaptırımlar uygulanır.
Menajerlik hizmetinin yürütülmesi, menajerlerin sahip olması gereken nitelikler, menajerlerin görevlerini yürütürken uymaları gereken etik ilkeler, menajerlerin uyacağı rehber ilkeler, menajerlik eğitimi, eğitim verecek kurum ve kuruluşların nitelikleri ve bunlara izin verilmesi, menajerlerin denetimi ve performansı, menajerliğe kabul, menajerlik hizmeti verecek anonim şirketler ve bu şirketlerin bünyesinde menajer olarak çalışacak kişilerin taşıması gereken nitelikler, menajerlerin ve menajerlik anonim şirketlerinin hazırlayacakları yıllık faaliyet raporları ve menajerlik sicilinin tutulmasına ilişkin usul ve esaslar ile menajerlikle ilgili diğer hususlar TFF tarafından belirlenir.
SORU: Yasada hangi eylemler suç sayılmıştır? İsterseniz Spor Yasası alanında ülkemizdeki ilk kitap olan kendi kitabımda yer alan buna dair tabloyu sizinle paylaşayım. Sanırım adli ve idari ceza-tedbir hükümlerini bir arada ve tablo olarak vermek daha yararlı olabilir.
