HABER - YAZI: Serkan AKKOYUN
Johan Cruyff, Total Futbol fikrinin doğmasını sağlayan İngiliz Teknik Direktör Vic Buckingham tarafından keşfedilip Ajax altyapısına kazandırıldığında onu gören herkes bu çocuğun bir şeyleri değiştireceğini hissediyordu. Buckingham'ın oynattığı hücuma dayalı üretici futbolu dekore eden ve 70'lerin efsane Hollanda takımını ortaya çıkarıp Total Futbol'u icat eden Rinus Michels ise Cruyff'u tüm sistemin merkezine koymuştu. Normalde bir hücum oyuncusu olan Cruyff, Michels'in Total Futbol anlayışında mevkisizliğe doğru evriliyordu. Zaten Total Futbol'un temelinde de bu vardı: Mevkisiz futbolcular, topluca hücum ve topluca savunma.
1974 Hollanda ve 'ölümüne pres' taktiği. pic.twitter.com/HqlI8DTboo
— Sabah Spor (@sabahspor1) November 27, 2018
HOLLANDA VE 'ALAN-FAYDA' FELSEFESİ
David Winner'ın Harika Portakal kitabında anlattığına göre 'Total' anlayışı sadece futbolda değil genel olarak Hollanda yaşam kültürüne ait bir şey. 42.508 kilometrekare (Türkiye 783.562 kilometrekare...) bir alanda kurulu olan Hollanda'da mimari de 'alan-fayda' sistemi üzerine kurulu... Winner, Hollandalı mimarların evleri dar alanda, dikey kullanılabilecek şekilde tasarladıklarını vurguluyor. Sahayı en iyi şekilde kullanmayı amaçlayan Michels ve öğrencileri, günümüzde de futbolun en temel kuralı kabul edilen şeyi aynı mantıkla keşfetmiş olmalı: Top rakipteyken daral, top sendeyken genişle. Yani içinde bulunduğun alanı en yüksek faydayı alacak şekilde kullan.
HER ŞEY TOTAL FUTBOL 1.0 İLE BAŞLADI
Hollanda futbolunun efsane hocası Rinus Michels, 70'lerde Hollanda Milli Takımı ile yaptıklarını, 60'ların ortalarında Ajax ve 70'lerin başında Barcelona ile de denemişti. Michels iki takımda da öyle büyük etki bıraktı ki, ondan sonra göreve getirilmesi düşünülen ilk isim her zaman mirasçısı Cruyff oldu. Ajax'ta ve Barcelona'da Michels'in oyununu geliştirerek Total Futbol 1.0 sürümünü futbola kazandıran Cruyff, Ajax'ta De Toekomst, Barcelona'da da La Masia'yı ayağa kaldırıp iki takıma da neredeyse tarihi boyunca faydalanabilecekleri futbol akademileri kazandırdı.
AJAX VE FUTBOLU: TOTAL FUTBOL 2.0
Cruyff'un Total Futbol kültürü ile donattığı Ajax, ondan sonra bu sistemden asla vazgeçmedi. Stadına Cruyff'un adını veren ve 14 numaralı formayı müzesinde gururla sergileyen Ajax, 2019 yılındaki performansı ile artık hayatta olmayan Cruyff için adeta saygı duruşunda bulunuyor... Yaş ortalaması 24.5 olan ve kilit oyuncuları (De Ligt, De Jong, De Beek...) akademisinden yetişen Ajax'ın Şampiyonlar Ligi'nde önce Real Madrid, ardından Juventus'u elerken yaptıklarına bakınca karşımıza yeni bir güncelleme çıkıyor: Total Futbol 2.0!
CRUYFF'LA BAŞLADI GUARDIOLA İLE MEZUN OLDU: ERIK TEN HAG
Hollanda'nın 1974 Dünya Kupası'ndaki Uruguay maçında uyguladığı aşırı presli futbol, daha önce hayatlarında böyle bir şey görmemiş olan Latin Amerikalıları şaşkına çevirmişti. Cruyff ve Neeskens'in başını çektiği Hollandalılar alan-fayda & toplu hücum-savunma işini abartmış, ortaya da 'ilginç' görüntüler çıkmıştı. Bana göre 2019'un Ajax'ı da yeni bir futbol anlayışı sunuyor: Mevkisiz, aşırı pozisyon değişkenli hücum futbolu. Orta sahası oyuncusunu 3. stoperi olarak kullanan ve kanat-forvet oyuncuları belli olmayan Ajax'ta bu yeni oyunun mimarı da kuşkusuz teknik direktör Erik ten Hag.
TWENTE ALTYAPISINDA BAŞLAYAN KARİYER
12 yıl süren futbolculuk hayatı boyunca Hollanda dışına çıkmayan Erik ten Hag teknik adamlığa, ülkemizde pek alışık olmadığımız ancak Avrupa'da oldukça yaygın olan altyapı antrenörlüğü ile başladı. Altyapısından yetiştiği, ilk defa profesyonel olduğu ve kariyerini sonlandırdığı Twente akademisinde antrenörlüğe başlayan Ten Hag, 2002-2006 yıllarında U17 ve U19 Takımlarını yönetirken Fred Rutten'in teklifiyle A Takım'da antrenör oldu. Daha sonra Steve McClaren ile İngiliz tarzını deneyimleyen Ten Hag bu şekilde Buckingham'ı daha iyi anlamış oldu belki de...
GUARDIOLA, BAYERN II'Yİ ONA EMANET ETTİ
Ten Hag'ın kendi oyun karakterini bulmasını sağladığı yer ise Bayern Münih'ti. Pep Guardiola, Bayern Münih'in başına geçmesinin ardından PSV ve Go Ahead Eagles'ta çalışmış ve kendisi gibi Cruyffian olan Ten Hag'a Bayern II takımını emanet etti. Ten Hag burada Pep'in oyun felsefesi üzerine çalışma imkanı bulurken, Ajax öncesi son Total Futbol temsilcisiyle de bir araya geldi ve Total Futbol diplomasını Guardiola ile çalışarak almış oldu...
AJAX'TE NE YAPTI, NELERİ GÜNCELLEDİ?
2015'te Bayern'den ayrılan Ten Hag kendisini Ajax'a taşıyacak olan Utrecht macerasına başladı. Hollanda ekibi ile çıktığı 111 maçta 56 galibiyet, 25 beraberlik ve 30 yenilgi alan Ten Hag, hücum futbolcundaki başarısını takımına attırdığı 200'den fazla golle ispatladı ve 2017'nin Aralık ayında Ajax'a imza attı. O günden bu yana çıktığı 67 maçta 2,39'luk puan ortalaması tutturan Ten Hag kendi kariyer rekorunu kırmakla kalmadı, 23 yıl sonra Ajax'ı Şampiyonlar Ligi yarı finaline taşımayı da başardı.
İSTATİSTİKLERE GÖRE AJAX...
Ajax'a 'Total Futbol 2.0' oynatan Ten Hag'ın futbolu prensip olarak Cruyff ve Pep'e dayanıyor. Yüksek pas sayısı ve pasta başarı bu işin olmazsa olmazı. Şampiyonlar Ligi'nde maç başına %53.4 topla oynamalarına karşın %82.5 isabetli pasla istediklerini sahaya yansıtabiliyorlar. Takımın pas stratejisi ise yine alışkın olduğumuz Total Futbol mantığına uygun: Stoper ikilisi ve önlerindeki orta sahalar.
AJAX'IN EN ÇOK İSABETLİ PAS YAPAN OYUNCULARI (ŞAMPİYONLAR LİGİ)
| DE JONG | 79.2 PAS | %91.3 İSABET ORANI |
| DE LIGT | 67.4 PAS | %89.8 İSABET ORANI |
| SCHÖNE | 59 PAS | %89.8 İSABET ORANI |
| BLIND | 79.1 PAS | %89 İSABET ORANI |
DE JONG'UN SİSTEMDEKİ ÖNEMİ
Ajax temel olarak 4-2-3-1 dizilişi kullanıyor. Ancak 4-3-3'e çok kolay evriliyorlar ve onları bazen 1-2-3-4 şeklinde de görebiliyoruz. Tüm dizilişkerin kilit oyuncusu ise gelecek sezon Barcelona forması giyecek olan Frenkie de Jong. Hem 6 numara hem 8 numara oynayabilen De Jong, beklerin hücuma katıldığı pozisyonların dönüşünde 3. stoper olarak Blind ve De Ligt'in arasına girerek Ten Hag'ın sistemini bizlere gösteriyor.
HÜCUMDA 'MEVKİSİZLİĞİN' SKOR ÜRETKENLİĞİ
De Jong'un mevkisizliğinin bir benzerini hücumda da görmek mümkün. Real Madrid'i 4-1 yendikleri maçta Ajax sol kanadına baktığımızda art arda 3 hücum pozisyonunda Neres, Tadic ve Ziyech'i görüyoruz. Bu mobilize durum Ajax'ın genel olarak hücumdaki üretkenliğine de yansıyor:
| DUSAN TADIC | 22 GOL | 12 ASİST |
| HAKİM ZİYECH | 15 GOL | 15 ASİST |
| DAVID NERES | 8 GOL | 11 ASİST |
| KASPER DOLBERG | 11 GOL | 5 ASİST |
EZCÜMLE...
Ajax gerek akademisi gerek genç oyunculara tanıdığı şansla Avrupa'nın özel örneklerinden birisi. Onların sistemini Türkiye'de ya da başka ülkelerde uygulamak zor. Bu, sürdürülebilir başarı politikası ile futbol iş modeli üzerine kurgulanmış bir yapı. Ancak önemli olan doğru örneği ve arkasındaki hikayeyi görebilmek. İşte Ajax, Total Futbol 2.0 sürümü ile son yılların en doğru örneklerinden birisi olarak karşımızda duruyor.
