İbn Abdüsselâm el-Menûfî kimdir ?

14 Rebîülevvel 847 (12 Temmuz 1443) tarihinde Aşağı Mısır'daki Menûf şehrinde doğdu. Bazı kaynaklarda künyesi Ebü'l-Abbas olarak geçmektedir. Öğrenim hayatına babasından aldığı derslerle başladı. Kur'ân-ı Kerîm'in yanında Cemmâîlî'nin ʿUmdetü'l-aḥkâm'ını, Beyzâvî'nin Minhâcü'l-vüṣûl'ünü ve İbn Mâlik et-Tâî'nin el-Elfiyye'sini ezberledi. Sâlih b. Ömer el-Bulkīnî ve Celâl el-Bekrî gibi meşhur fakihlerden fıkıh okudu. Muhammed b. Abdurrahman es-Sehâvî'den hadis dinledi. Ayrıca Bedreddin Hasan b. Ali b. Muhammed el-A'rec, Muhammed b. Kāsım b. Ali ve Zeynüddin Abdürrahîm b. İbrâhim el-Ebnâsî gibi âlimlerden ders aldı. Hac için gittiği Mekke'de bir müddet ikamet ederek Mekke Kadısı Burhâneddin İbn Zahîre'nin derslerine katıldı. Şerefeddin Zâviyesi'nde hadis dersleri verdi. Fıkıh, hadis, tarih, nahiv gibi ilim dallarında eser verecek bir seviyeye ulaşan İbn Abdüsselâm, Menûf ve Kahire kadılıklarında Zekeriyyâ el-Ensârî'ye niyâbette bulundu.

Eserleri. 1. el-Feyżü'l-medîd fî aḫbâri'n-Nîli's-saʿîd. Nil nehrinin tarihi ve özelliklerini konu alan, aynı zamanda döneminde Nil'le ilgili rivayetleri ve halk inanışlarını yansıtan dört bölümlük bir eser olup birinci bölümün ilk üç faslı M. Bargès tarafından Fransızca çevirisiyle birlikte yayımlanmıştır (bk. bibl.). 2. el-Bedrü'ṭ-ṭâliʿ mine'ḍ-Ḍavʾi'l-lâmiʿ. Hocası Sehâvî'nin eḍ-Ḍavʾü'l-lâmiʿ adlı biyografik eserinden seçmeleri ihtiva eder (Köprülü Ktp., Fâzıl Ahmed Paşa, nr. 1012). 3. en-Naṣîḥa bimâ ebdethü'l-ḳarîḥa. Tasavvufî bir eserdir (bu eserlerin yazmaları için bk. Brockelmann, GAL, II, 43, 380; Suppl., II, 406).

Müellifin, kaynaklarda adı geçmekle birlikte günümüze ulaştığı tesbit edilemeyen ve çoğu belli bir konuya tahsis edilmiş risâle mahiyetinde olduğu anlaşılan diğer eserlerinin başlıcaları şunlardır: en-Nuḫbetü'l-ʿArabiyye fî ḥalli el-fâẓi'l-Âcurrûmiyye, Teẕkiretü'l-ʿâbid fî şerḥi Muḳaddimeti'z-Zâhid, el-İḳnâʿ fî şerḥi Muḫtaṣarı Ebî Şücâʿ, İbtihâcü'l-ʿayn bi-ḥükmi'ş-şürûṭ beyne'l-mütebâyiʿayn, el-Ḫavâṭırü'l-fikriyye fî fetâva'l-Bekriyye, Refʿu'l-melâme bi-maʿrifeti şürûṭi'l-imâme, İrşâdü'n-nâsiki'l-müteżarriʿ ilâ menâsiki'l-mütemettiʿ, İʿlâmü'l-maġrûr bi-baʿżi aḥvâli'l-mevt ve'l-ḳubûr, el-Lafẓü'l-mükerrem bi-ḫaṣâʾiṣi'n-nebî ṣalla'llāhu ʿaleyhi ve sellem, İnʿâmü'l-ḫâlıḳ bi-ziyâreti ḫayri'l-ḫalâʾiḳ, Terġībü's-sâmiʿ fi'ṣ-ṣalât ʿalâ ḫayri'ş-şâfiʿ.

Kaynak: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi