Dr. Siyami Ersek Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi Kliniği'nin Eğitim Görevlisi Prof. Dr. Gökçen Orhan, pandemi süreciyle beraber tıkanma ile oluşan kronik tromboembolik pulmoner hipertansiyon (KTEPH) hastalığı ile ilgili bilgi verdi…
Kovid-19, zannedildiğinin ötesinde, yalnızca akciğerleri tutan bir enfeksiyon değildir. Virüs enfeksiyonunun yanında damar içinde pıhtıların oluşumuyla seyreden damar hastalığıdır.
Kovid-19 hastalığında, vücut bu hastalığın etkeni olan virüse normalin çok üzerinde tepki gösteriyor. Bu tepki ile, damar cidarı bozularak, damarların içinde pıhtılar oluşuyor. Damarlarımız pıhtılarla tıkandığında organlarımız beslenemiyor, fonksiyonları bozuluyor.
Pıhtılar en sık akciğer, karaciğer, böbrek, sonra kalp damarında oluşuyor. Bu yaygın pıhtılaşma o kadar hızlı seyrediyor ki, tedaviye rağmen Kovid'ten insanları kaybediyoruz. Bunun için pıhtı oluşumunu önlemek ve pıhtıyla savaşmak tedavide çok önemli. Steroid; bu çılgın savunma yanıtını baskılamak, kan sulandırıcılar ise pıhtı oluşumu engellemek için kullanılıyor.
Genellikle bacaktaki bir toplardamarda oluşan pıhtı, kan dolaşımı ile akciğere ulaşarak akciğer embolisine neden olur. Nadir de olsa akciğer damarlarında spontan pıhtılar oluşabilir. Kovid-19 geçirenlerin yaklaşık yüzde 20'sinde bu pıhtılar görülür. Yaşlılar, aşırı kilolular, hareket kısıtlılığı olanlar, sigara içenler, daha önce pıhtı nedeniyle hastalık geçirenler, şeker, böbrek hastaları, kanser hastaları, kalp veya akciğer yetmezliği olanlar riskli gruplardır.
Akciğer embolisi hızla tanı konulup tedavi edilmezse yeterli oksijen alamayan diğer organlarda oluşan zarar, hayatı tehdit eder. Akciğer embolisi tedavi edilmezse ölüm oranı yüzde 30'lardadır. Tedavi ile bu rakam yüzde 2'lere iner. İyileşme haftalar veya aylar sürebilir. Çoğunlukla tedavi ile tam iyileşme sağlanır.
Kovid-19 enfeksiyonunda ya da sonrasında ani başlayan nefes darlığı, batıcı karakterde göğüs ağrısı veya kanlı balgama neden olan öksürük gibi şikayetlerde acil servise başvurulmalıdır.
25 HASTADAN 1'İNDE GÖRÜLÜYOR
Akciğer embolisi geçiren her 25 hastadan 1'inde akciğer damarlarının içindeki pıhtılar erimeyip kronikleşerek akciğere giden damarlarda tıkanıklığa yol açabilir. Artan farkındalık ve yaşadığımız pandemi süreciyle beraber tıkanma ile oluşan kronik tromboembolik pulmoner hipertansiyon (KTEPH) hastalığının önümüzdeki yıllarda artabileceği ön görülmektedir.
Halk arasında pıhtıya bağlı akciğer tansiyonu olarak da bilinen KTEPH'te tıkanıklık sonucu akciğer hipertansiyonu gelişen bu hastalarda akciğer yetmezliği ve sağ kalp yetmezliği oluşur. KTEPH hayatı tehdit eden ölümcül bir hastalıktır.
ERKEN TANI HAYAT KURTARIR
Kovid-19 sonrası akciğer embolisi geçiren, nefes darlığı olan hastalar KTEPH yönünden incelenmelidir. Hastaların geç olmadan tanı alması ve erken zamanda tedavi yapılan merkezlere ulaşması hayat kurtarıcıdır. KTEPH öldürebilen ancak erken tanı ile tedavi edilebilen bir hastalıktır. Tanı alan hastanın hayatını sağlıklı geçirebilmesi için tek ve etkin tedavi pulmoner endarterektomi ameliyatıdır.
Bu ameliyat sonrası hastaların yüzde 90'ı akciğer yüksek tansiyonundan tamamen kurtulur. Kalp yetmezliği hızla geriler. İlaç ve balon tedavisi, ameliyat yapılamayan ya da ameliyat sonrası tekrarlayan hastalarda tamamlayıcı tedaviler olarak uygulanır. Teknik olarak zor ve uzun bir ameliyat olan pulmoner endarterektomi bu konuda uzmanlaşmış kalp ve damar cerrahları tarafından yapılmalıdır.
