Kanlı darbenin üzerinden 45 yıl geçti
Türk demokrasisinin ve insan haklarının ayaklar altına alındığı ve bir avuç cuntacının milli iradeye ket vurduğu 12 Eylül 1980 askeri darbesinin üzerinden tam 45 yıl geçti. İhanetin üzerinden yarım asra yaklaşan bir zaman dilimi geçse de, toplumsal bellekteki izleri halen duruyor. Cunta döneminde 650 bin kişi gözaltına alındı, 210 bin dava açıldı, 230 bin kişi yargılandı. 517 kişi ölüm cezasına çarptırılırken, 50’sinin infazı gerçekleştirildi. 14 bin kişi vatandaşlıktan atılırken, 30 bin kişi ise fişlendi. Darbenin başındaki ismin, ‘Darbeyi 1979’da yapacaktık. Şartların olgunlaşmasını bekledik’ sözü, ihanetin küresel bir komplo olduğunu gözler önüne sererken, ‘Bir sağdan bir soldan astık’ ifadeleri ise cuntanın acımasızlığının en net ispati olarak tarihe utanç vesikası olarak geçti. 4 bine yakın öğretmen meslekten ihraç edildi. Birçok akademisyenin işine son verildi. . Kültür ve sanat hayatının da hedef alındığı 12 Eylül'de, yaklaşık bin film sakıncalı bulunduğu için yasaklandı.
HARUN SEKMEN
Türk siyasi tarihinin en karanlık günlerinden biri olarak hafızalara kazınan 12 Eylül kanlı askeri darbesinin üzerinden 45 yıl geçti. SABAH, darbenin acı bilançosunun korkutucu rakamlarını kaleme aldı.
'ŞARTLARIN OLGUNLAŞMASINI BEKLEDİK'
Cuntanın başındaki isim olan Kenan Evren, 12 Eylül 1980 günü demokrasiyi çiğneyerek yönetime el koydu. Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Nurettin Ersin, Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya, Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Nejat Tümer ve Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Sedat Celasun'dan oluşan darbeci Milli Güvenlik Konseyi, bütün yetkileri ele aldı. Evren'in, 'Biz darbeyi 1979 yılında yapacaktık şartların olgunlaşmasını bekledik' sözü, 1980 öncesi kardeşin kardeşe nasıl kırdırıldığının da ispatı oldu.
ANAYASA ASKIYA ALINDI
Darbeciler ilk iş olarak anayasayı çiğnedi. Ülke genelinde sıkı yönetim ilan edildi ve bütün STK'lar kapatıldı. Siyasi partilerin kapısına kilit vuruldu. Süleyman Demirel ile Bülent Ecevit'i Hamzakoy, Necmettin Erbakan ile Alparslan Türkeş'i ise Uzunada'ya sürgüne göndererek siyasi yasaklar getirdi.
İDAMLAR BAŞLADI
Takvimler 9 Ekim 1980'i gösterdiğinde sol görüşlü Necdet Adalı ile ülkücü Mustafa Pehlivanoğlu idam edildi. Evren'in, 'Asmayalım da besleyelim mi' ve 'adaleti sağlamak için bir sağdan bir soldan astık sözleri' keyfi uygulamaların en büyük kanıtı oldu.
650 BİN KİŞİ GÖZALTINA ALINDI
650 bin kşi gözaltına alındı. 210 bin dava açıldı. 230 bin kişi yargılandı. 7 bin kişi için idam cezası istendi.517 kişi ölüm cezasına çarptırıldı. 50'si idam edildi. 14 bin kişi vatandaşlıktan atıldı. 30 bin kişi sakıncalı olarak fişlendi. Tiyatroların kapısına kilit vuruldu. Bin filim sakıncalı görüldüğü için sansür kurulu tarafından yasaklandı. 4 bine yakın öğretmen ve çok sayıda üniversite görevlisinin işine son verildi.