Dünya Sağlık Örgütü'nün yeni varyantına karşı küresel acil durum ilan ettiği maymun çiçeği (Monkeypox/Mpox) virüsü, son birkaç günde Afrika dışındaki ülkelerde de görülmeye başlandı. Virüse şu ana kadar Türkiye'de rastlanmazken erken uyarı sistemini geliştirmek ve olası bir salgına hızlı müdahale edebilmek için atık sularda virüs taraması yapılması kararlaştırıldı. Tarım ve Orman Bakanlığı Türkiye Su Enstitüsü Başkanlığı'nca (SUEN) 81 ilde atıksu tesisi giriş ve çıkışlarında kompozit atık su numuneleri alınması için çalışmalar başlatıldı.
ÖNCEDEN TESPİT EDİLEBİLECEK
SUEN, Kovid-19 ile mücadele döneminde devreye alınan atık sulardan numune alınarak analiz edilmesi çalışmasını maymun çiçeği virüsüne de uyarlayacak. Kovid-19 döneminde salgının Türkiye'deki dağılımı ve seyri hakkında bilgi edinmek ve elde edilen bilgi ve bulgular neticesinde gerekli tedbirleri almak amacıyla başlatılan çalışma artık maymun çiçeği virüsü için de uygulanacak. Çalışma kapsamında 81 ilde yer alan 1315 atık su arıtma tesisinin önemli bir kısmının giriş ve çıkışlarında 7/24 kompozit atık su numuneleri alınacak. Numune alma çalışmalarına Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü de katkı sağlayacak. Alınan numuneler Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü laboratuvarlarında analiz edilecek. Çalışmanın başlatılmasıyla birlikte Türkiye genelinde atıksulardan alınan numunelerin analiz edilmesiyle birlikte söz konusu bölgede bir virüs olup olmadığı tespit edilebilecek.
TÜRKİYE ÖNCÜ OLDU
Kovid-19 ile mücadele döneminde ilk kez devreye alınan atık sudan virüs tespiti çalışması Avrupa ve Afrika'ya da örnek olmuştu. Türk uzmanlar, salgın döneminde Avrupa ve Afrika merkezli webinarlara katılarak SARS-CoV- 2'nin atık sulardaki tespitine yönelik çalışmaları anlatmış tüm ülkelere örnek teşkil etmişti. Sağlık Bakanlığı da maymun çiçeğine karşı yapılması gerekenlere ilişkin rehberini güncelledi. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü'nün internet sitesindeki rehberde, virüs ve hastalığın adı, hastalık hakkındaki bilgiler, hastalığın bulaşma yolları, belirtileri, tanısı, tedavisi, aşısı, vaka temaslısının izolasyonu ve izlenmesi gibi bilgiler yer aldı.
MAYMUN ÇİÇEĞİ NEDİR NASIL BULAŞIYOR?
İLK olarak 1950'lerde Orta Afrika'da tespit edilen maymun çiçeği virüsü, çiçeğe benzer bir hastalığa neden oluyor. Ancak maymun çiçeği görülen kişilerde hastalık daha hafif geçiyor ve uzmanlar bu durumda bulaşma olasılığının daha düşük olduğunu söylüyor. Virüs genellikle tropik yağmur ormanlarının yakınındaki Batı Afrika ülkelerinde görülüyor. Virüsün, Batı Afrika ve Orta Afrika olmak üzere iki ana türü var. Batı Afrika'da görülen "Clade II" adlı daha hafif bir maymun çiçeği türü. 2022 yılındaki küresel salgına da bu virüs yol açmıştı. "Clade 1" ise Orta Afrika'da endemik bir tür. "Clade 1b" ise mevcut salgında görülen yeni ve daha şiddetli olan varyant. Maymun çiçeği virüsü, enfekte olan kişinin giysilerine, nevresim ve çarşaflarına dokunulması, öksürmesi ya da hapşırması ve vücut sıvılarıyla doğrudan temasla bulaşabiliyor.
