Türk demir yolu tarihi, ilk demiryolu hattı olan 130 kilometrelik İzmir-Aydın hattının, bir İngiliz şirketine verilen imtiyazla 1856'da yapılmasıyla başladı. Söz konusu tarihten 1922'ye kadar Osmanlı topraklarında, Rumeli ve Anadolu-Bağdat hattının da içinde bulunduğu toplam 8 bin 619 kilometrelik demir yolu hattı yapıldı. Cumhuriyet sonrası döneme bakıldığında demir yolu hatları milli çıkarlar doğrultusunda yapılandırıldı, özellikle 1950'ye kadar demir yolu ağırlıklı bir dönem geçirildi. Ekonomik gelişmenin ülke düzeyinde yayılmasını sağlamak için özellikle az gelişmiş bölgelere ulaşılması amaçlandı. Bu çerçevede 1927'de Kayseri, 1930'da Sivas, 1931'de Malatya, 1933'de Niğde, 1934'te Elazığ, 1935'te Diyarbakır, 1939'da Erzurum, demir yolu ağına bağlandı. Ayrıca, ana hatları birbirine bağlayan ve demir yolunun ülke düzeyine yayılmasında önemli payı olan iltisak hatlarının yapımına da ağırlık verildi. Bu kapsamda Cumhuriyet dönemi öncesinden devralınan 3 bin 714 kilometrelik demir yolu ağına 1923-1950 döneminde 3 bin 780 kilometrelik demir yolu ağı daha eklendi ve toplam hat uzunluğu 7 bin 671 kilometreye ulaştırıldı.
2002 SONRASI HIZ KAZANDI
Demir yolu ağlarının artırılması 2002'den sonra ivme kazandı. 2023'te demir yolu ağı 13 bin 919 kilometreye ulaştırıldı. Türkiye'de, öncelikli demir yolu ulaşım politikaları ile yüksek hızlı ve hızlı demir yolu hatları da genişletiliyor. 2002'den bu yana 2 bin 251 kilometrelik YHT hattı inşa edildi. Marmaray Boğaz Tüp Geçişi sayesinde Asya ile Avrupa kıtalarının kesintisiz demir yolu hattı ile birleştirilmesi ve Gebze-Halkalı Banliyö Hattı'nın modernizasyonu, Asya ile Avrupa kıtaları arasında kesintisiz kent içi banliyö taşımacılığının yapılmasını sağladı. Ankara- İstanbul, Ankara-Konya, Ankara-Eskişehir, Konya-İstanbul, Ankara-Karaman, İstanbul-Karaman, Eskişehir-İstanbul ve en son 26 Nisan 2023'te işletmeye açılan Ankara-Sivas hatlarında işletilen YHT'ler, ayrıca bölgesel trenler ya da otobüs bağlantılı kombine taşımacılıkla birçok şehre seyahat süresini önemli ölçüde kısaltıyor. YHT'ler günde ortalama 40 bin kişiye hizmet veriyor. Ankara-İstanbul arasında işletilen YHT'lerle 30 Eylül 2023'e kadar 19 bin 668 günlük taşıma sayısına ulaşılarak, yeni bir rekora daha imza atıldı. YHT'lerin işletmeye alındığı tarihten 4 Ekim'e kadar yaklaşık 78 milyon 603 bin 339 yolcu taşındı. Söz konusu trenlerde seyahat eden yolcuların memnuniyet oranı yüzde 97 olarak belirlendi.
KARAYOLLARINDA BÖLÜNMÜŞ YOL HAMLESİ
Cumhuriyet'in ilan edildiği 1923'te, ulusal sınırlar içinde 18 bin 350 kilometre olan yol ağı, 2002 yılında başlatılan hamle ile 29 bin 139 kilometre seviyesine yükseltildi. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığından alınan bilgiye göre, Cumhuriyet'in ilan edildiği 1923'te ulusal sınırlar içinde 13 bin 900 kilometresi stabilize şose ve 4 bin 450 kilometresi toprak yol olmak üzere, toplam 18 bin 350 kilometre yol ve 94 köprü bulunuyordu. 1923-1947 döneminde yapılan çalışmalar sonucunda, 825 kilometresi asfalt, 116 kilometresi parke, geri kalanı ise şose, tesviye ve ham olmak üzere kara yolu ağı 43 bin 743 kilometreye ulaştırıldı, köprü faaliyetlerinde ise aynı dönemde 166 köprü inşa edildi. Otoyolların yapımı ise 1970'li yıllarda gündeme geldi. Bu konuda hedeflenen ilk çalışmalar bugünkü adı 15 Temmuz Şehitler Köprüsü olan Boğaziçi Köprüsü ve İstanbul Çevre Yolu ile İzmit-İstanbul Ekspres Yolu oldu. Boğaziçi Köprüsü ile çevre yolu 1973'te hizmete açıldı. Boğaziçi Köprüsü, Avrupa ve Asya arasındaki ilk sabit bağlantı olarak Türkiye ulaşım ağının çok önemli bir halkasını oluşturdu.
KONVANSİYONEL ANA HAT VE BÖLGESEL TRENLER
Günde ortalama 44 bin yolcuya hizmet veren konvansiyonel ana hat ve bölgesel trenler, ülkenin dört köşesine ekonomik ve rahat seyahat imkanı sağlarken, iç turizme de önemli katkılarda bulunuyor. Doğu, Güney, Van Gölü, Göller, İzmir Mavi ve Ankara ekspresleri başta olmak üzere farklı güzergahlarda işletilen trenlere seyahatseverlerin ve fotoğraf tutkunlarının ilgisi de artıyor. Türkiye, genelinde 16 güzergahta ana hat treni işletiliyor. Marmaray'ın Ayrılık Çeşmesi-Kazlıçeşme kesimi 29 Ekim 2013'te, Gebze-Halkalı kesimi ise 13 Mart 2019'da işletmeye açıldı. 76 kilometre uzunluğunda, 43 istasyona sahip Marmaray ile Gebze-Halkalı Hattı'nda seyahat süresi 108 dakikaya indi.
KARAYOLLARINDA BÖLÜNMÜŞ YOL HAMLESİ
Cumhuriyet'in ilan edildiği 1923'te, ulusal sınırlar içinde 18 bin 350 kilometre olan yol ağı, 2002 yılında başlatılan hamle ile 29 bin 139 kilometre seviyesine yükseltildi. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığından alınan bilgiye göre, Cumhuriyet'in ilan edildiği 1923'te ulusal sınırlar içinde 13 bin 900 kilometresi stabilize şose ve 4 bin 450 kilometresi toprak yol olmak üzere, toplam 18 bin 350 kilometre yol ve 94 köprü bulunuyordu. 1923-1947 döneminde yapılan çalışmalar sonucunda, 825 kilometresi asfalt, 116 kilometresi parke, geri kalanı ise şose, tesviye ve ham olmak üzere kara yolu ağı 43 bin 743 kilometreye ulaştırıldı, köprü faaliyetlerinde ise aynı dönemde 166 köprü inşa edildi. Otoyolların yapımı ise 1970'li yıllarda gündeme geldi. Bu konuda hedeflenen ilk çalışmalar bugünkü adı 15 Temmuz Şehitler Köprüsü olan Boğaziçi Köprüsü ve İstanbul Çevre Yolu ile İzmit-İstanbul Ekspres Yolu oldu. Boğaziçi Köprüsü ile çevre yolu 1973'te hizmete açıldı. Boğaziçi Köprüsü, Avrupa ve Asya arasındaki ilk sabit bağlantı olarak Türkiye ulaşım ağının çok önemli bir halkasını oluşturdu.
