İstanbul yağışsız geçen kış mevsiminin ardından gelen aşırı sıcaklar nedeniyle son derece kurak bir yıl geçiriyor. Mevsim normallerinde yağmayan yağmur, içme suyu ihtiyacını yağışlarla dolan barajlardan sağlayan İstanbul için susuzluk demek. Nitekim İstanbul için Melen Suyu Projesi hayati önem taşıyor. Özellikle muhalif medya tarafından oldukça manipüle edilen bir konu haline gelen Melen Suyu Projesi ile ilgili önemli bir açıklama geldi.
Yazar Yalçın Doğan'ın Melen Suyu Projesi ile ilgili iddiaları hakkında açıklama yapan projenin mimarlarından dönemin Orman ve Su İşleri Bakanı Prof. Dr. Veysel Eroğlu, Melen ve Yeşilçay'ın İstanbul'a arıtılarak verildiğini açıkladı. Tarihte ilk defa İstanbul Boğazı altından 5551 metre uzunluğunda dev bir içme suyu tüneli ile Avrupa yakasına taşınarak verilen su sayesinde İstanbul'un 2007, 2014, 2018 ve 2022-2023 yıllarında yaşadığı kuraklıkları susuz kalmadan atlatabildiğini ifade etti.
Afyonkarahisar 27. Dönem Milletvekili, Orman ve Su İşleri Eski Bakanı, DSİ ve İSKİ Eski Genel Müdürü Prof. Dr. Veysel Eroğlu, Melen Projesi ile ilgili açıklamasında şunları kaydetti:
MELEN İÇİN 'İSTANBUL'UN İHTİYACI YOK DENMİŞTİ'
Büyük Melen Projesi'ne, 'Bu suya İstanbul'un ihtiyacı yok' denilerek karşı çıkılmış ve proje birçok maniyi aşarak benim Bakanlığım döneminde, 2007 yılında yaşanan büyük kuraklığı İstanbullulara hissettirmemek için 20 Ekim 2007 tarihinde İstanbullulara ulaştı. O tarihten bugüne kadar Melen suyu İstanbul'a akıyor. Hatta tarihte ilk defa İstanbul Boğazı altından 5551 metre uzunluğunda dev bir içme suyu tüneli ile Avrupa yakasına da taşıdık. Yani şu anda Melen ve Yeşilçay arıtılıp İstanbullulara veriliyor. Bu tesisler olmasaydı 2007, 2014, 2018 ve 2022-23 kuraklıklarında İstanbul susuz kalacaktı.
"EVİNİZDE SULAR AKIYORDUR, MELEN SUYUNU KULLANDIĞINIZI UNUTMAYIN"
İstanbul'un su meselesini çözmek ve yatırımları yapmak ve de işletmek İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve ona bağlı İSKİ Genel Müdürlüğünün en başlı vazifesidir. Şimdi size soruyorum. Geçmişte aşağıda belirttiğim tesisleri tamamen İSKİ Genel Müdürü iken biz yaptık. Ondan sonra mesela Sayın İmamoğlu bir litre ilave su getirebildi mi? Bizim yaptığımız Melen ve Yeşilçay'dan İstanbul ne kadar su kullanıyor merak ettiniz mi?
1 Ocak-15 Ağostos 2023 tarihleri arasında 505 Milyon metreküp su çekilmiş. Peki bu tarihe kadar İstanbul'un kullandığı su miktar nedir? 683 milyon metreküp. Yani yüzde 74'ü Melen ve Yeşilçay'dan karşılanmış. Yani sistem çalışıyor. Evinizde de sular akıyordur. Melen suyunu da kullandığınızı unutmayınız.
İSKİ Genel Müdürlüğünden 22 yıl önce ayrıldığını, Orman ve Su İşleri Bakanlığından ise 5 yıl önce ayrıldığının altını çizen Eroğlu, "Istranca Barajlarını biz yaptık. Dev isale hatları, pompa istasyonları, dev su depoları 2071 yılı ihtiyacını karşılayacak kapasitededir. Su şebekesi eleğe dönmüştü, 250 yıl dayanacak modern borularla değiştirdik. Dünyanın en ileri İçme suyu arıtma tesislerini inşa ettik. Kapasite günde 4.4 Milyon metreküptür. Şu anda İstanbul yıllık ortalama olarak günde 3 Milyon metreküp su kullanıyor. Yani iyi ki büyük düşünmüşüz" dedi.
Eroğlu açıklamasına şöyle devam etti:
Sayın Cumhurbaşkanımız 1994 yılında Büyükşehir Belediye Başkanı seçildi ve ben de 5 Mayıs 1994 Cuma günü İSKİ Genel Müdürü olarak vazifeye başladım. Yaptığımız değerlendirmeler neticesinde 1 Ocak 1995 saat 08.59'da su kesintisine son vereceğimizi aziz İstanbullularla ilan ettik. 7 dereden 7 tepeye suyu iletmek için çalışmalara başladık.
Istranca derelerinin en küçüğü olan Düzdere Barajının temeli atılmış ama sadece dolu savaktan ve 6 km isale hattından başka hiçbir imalatı yapılmamıştı. Biz ta o günlerde bu baraja ileride sahip çıkmak isteyeceklerini düşündüğümüz için Düzdere Barajının temelini 21 Temmuz 1994 tarihinde tekrar attık. Barajı önceden belirlendiği gibi 253 günde tamamlayarak 1 Nisan 1995 tarihinde saat 11.00'de Rahmetli Necmettin Erbakan Hocamız, Sayın Recep Tayyip Erdoğan ve ben hizmete aldık.
Istrancaların ikinci barajı olan Kuzuludere Barajının projeleri bile hazırlanmamıştı. Barajın inşa edileceği alan orman olduğu için Orman Genel Müdürlüğünden irtifak hakkı dahi alınmamıştı. Kuzuludere Barajını da 6 Ağustos 1995 tarihinde hizmete almıştık. Büyükdere Barajının da ortada projesi dahi yoktu. O barajı da inşa etmek bize nasip oldu.
Biz. Istraca Dereleri Projesine büyük önem verdik. 1995 yılında Istranca Dereleri Projelerinin 1. Kademesini teşkil eden Düzdere, Kuzulu Dere ve Büyükdere Barajlarını inşa ederek hizmete aldık. 1997 ve 2000 yıllarında ise projenin 2. Kademesini teşkil eden Elmalıdere, Sultanbahçedere, Kazandere ve Papuçdere Barajlarını inşa ederek hizmete aldık. Yani bu barajları biz inşa ettik.
Genel Müdürü olduğum İSKİ'nin yürüttüğü çalışmalar ile 7 dere 7 tepeyle buluşturulmuş ve yıllık 235 milyon metreküp su şehre getirilmiştir. İSKİ ayrıca 1996 yılında Şile Keson kuyularını ve 1998 yılında da Sazlıdere Barajını hizmete alarak yıllık 85 milyon m3 su daha devreye alındı. 1994 yılından 2019 yılına kadar 25 yılda İstanbul'a muazzam içmesuyu yatırımları yaptık. İSKİ Genel Müdürlüğü olarak 600 adet tesis hizmete aldık.
• Dev isale hatları,
• İçmesuyu arıtma tesisleri,
• Terfi merkezleri,
• İçme suyu hazneleri ve
• Şebeke hatları inşa ettik.
Böylece İstanbul'un su hasretine son verilmiş ve İstanbul'da Su Medeniyeti yeniden tesis edilmiştir. Daha sonra Yeşilçay Sistemi Sayın Recep Tayyip Erdoğan tarafından 31 Mayıs 2003 tarihinde hizmete alınarak, İstanbul'a yılda 145 milyon m3 su daha verilmiştir. Dolayısıyla 1994'te 200 milyon m3 su şehre verilirken, hizmete aldığımız yeni su kaynaklarıyla biz su kaynaklarının kapasitesini 2019 yılında 1 milyar 653 milyon m3'e yükselttik. Yani takriben 8 katına çıkarttık.
İsale hattı uzunluğu 227 km'den 2.602 km'ye, içmesuyu şebeke hattının uzunluğunu ise 19.146 km'ye çıkarttık. Eski borular değiştirildi. Böylece şebekelerin içmesuyu kaybını %65'ten %25'e düşürdük. Dünyanın en ileri içmesuyu arıtma tesislerini İstanbul'a kazandırdık.
• Fatih Sultan Mehmet İçmesuyu Arıtma Tesisi
• Cumhuriyet İçmesuyu Arıtma Tesisi
• Kağıthane İçmesuyu Arıtma Tesisi
• Ömerli Muradiye İçmesuyu Arıtma Tesisi
• Yavuz Sultan Selim İçmesuyu Arıtma Tesis
• İkitelli 2. Bayezıt İçmesuyu Arıtma Tesisi
İSKİ GEÇMİŞTE SADECE AKSARAY'DA HİZMET VERİYORDU
Halihazır kapasite günlük 4,4 milyon metreküptür. Susuzluktan Kerbelaya Dönmüş İstanbul'a Avrupa Birliği Standartlarında su verdik… Yaptığımız çok ileri içme suyu arıtma tesislerinin çıkış suyunda ve şebekede 163 parametrenin analizi yapılabilmektedir. TSE, Dünya Sağlık Teşkilatı, ABD Çevre Koruma Ajansı ve Avrupa Birliği standartlarına uygun su verilmektedir.
İstanbul'umuzda her noktaya su ulaştırmak için 300.000 kW gücünde 79 terfi merkezi ve 800.000 m3 suyu depolayabilecek 61 büyük su haznesi inşa ettik. Su kaynaklarının ve su dağıtımının optimum yönetilmesi için ileri su kumanda sistemi (SCADA) kurduk.
Geçmişte sadece Aksaray'da İstanbul abonelerine hizmet verilmeye çalışılıyordu. 1994 yılından sonra İstanbul'a yayılmış 30 İSKİ Şube Müdürlüğü tesis edilerek müşterilere daha kaliteli ve hızlı hizmet sunulmaktadır.
En ileri bilgi işlem merkezini kurduk. Yabancı yazılımları çöpe attık, kendi yazılımlarımızı yazdık. İleri teknoloji ile müşteri memnuniyetinde %97'ye ulaşıldı. Türkiye'de ilk defa Coğrafi Bilgi Sistemini (CBS) İSKİ'de hayata geçirdik. Artık İstanbul'un altında ve üstünde ne varsa CBS ile görülebilmektedir.
İSTANBUL'DA SU MEDENİYETİNİ TEKRAR TESİS ETTİK
Su Medeniyetini Yeniden Tesis Ettik… İstanbul'u, 1994 öncesinde 6,5 milyon nüfuslu şehre yeterli içmesuyu sağlayamayan bir yönetimden devralmıştık. Yaptığımız çalışmalarla, nüfusu 16 milyona ulaşan İstanbul'u, musluklarından kesintisiz su akan bir şehir haline getirdik. İstanbul'da tekrar su medeniyetini tesis ettik.
Istranca Barajlarından sonra İstanbul'un içme suyunun sigortası olan Melen Projesini biz ele aldık. 1994 yılı öncesi İstanbul'da yaşanan büyük su sıkıntısını, Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan'ın Büyükşehir Belediye Başkanı olduğu dönemde Allah'a şükür biz çözdük. Ardından gelen Belediye Başkanlarımız döneminde de hem İSKİ, hem de DSİ marifetiyle yeni projeler geliştirdik.
"CUMHURİYET TARİHİNİN EN BÜYÜK İÇME SUYU TEMİN PROJESİDİR"
İstanbul 16 milyon nüfusu ile pek çok ülkeden daha fazla nüfusa sahip bir şehirdir. Dolayısıyla bu büyüklükteki bir şehrin gelecek 10 yılını, 20 yılını ve hatta 50 yılını planlamamız gerekmekteydi. Bu büyüklükteki bir şehri tek kaynağa bağlamak asla kabul edilemezdi. 1994 öncesi yaşanan sıkıntıları tekrar yaşamamak için İstanbul'a köklü çözüm olacak Melen Projesini hayata geçirdik. İstanbul'un içmesuyu ihtiyacını 2071 yılına kadar teminat altına alan Melen Projesi, Cumhuriyet tarihinin en büyük içmesuyu temin projesidir.
PROJENİN İLK 3 SAFHASI TAMAM
Melen Projesi, toplam 4 safhadan müteşekkil olup nihai safhası tamamlandığında İstanbul'a yıllık takriben 1 milyar metreküp su temin edilecektir. Projenin ilk 3 safhasını tamamlayarak İstanbul'a Melen'den düzenli olarak içme suyu verilmektedir. Şu anda İstanbul'un su sarfiyatının takriben yüzde 74' ü Melen ve Yeşilçay'dan sağlanmaktadır.
Biz Melen Projesi'nin ilk safhasını 20 Ekim 2007 tarihinde tamamlayarak, saat 16.59'da Melen Suyunu, Şafak Harekatıyla Ömerli Barajına ilettik.
İkinci merhalede Cumhuriyet İçmesuyu Arıtma Tesisi ile Asya ve Avrupa'yı birbirine bağlayan dev Boğaz Geçiş Tünelini inşa ettik. Toplam uzunluğu 5.551 metre olan dev tünel, su yüzeyinin 135 metre derinliğinde ve 4 metre çapındadır. İkinci merhale 12.12.2012'de hizmete alınmıştır. Melen suyu, 189 km'lik dev isale hattı ile şehre getirilerek Asya yakası ve Boğaz Geçiş Tünelinden Kâğıthane Arıtma Tesisine ileterek Avrupa yakasına verilmiştir.
MELEN PROJESİNİN DÖRDÜNCÜ MERHALESİNDE İSE MELEN BARAJI BULUNMAKTA
Üçüncü merhale de ise iki ayrı isale hattı inşa edilmiştir. Melen Projesinin dördüncü merhalesinde ise Melen Barajı bulunmakta olup, baraj inşaatı sonunda dilatosyon dediğimiz beton kütlede bırakılan açıklık beklenenden fazla olunca su tutma işlemini gerçekleştirilmemiştir. O sırada ben bakanlıktan ayrılmıştım. Ülkemizde 654 Baraj ve bin günde bin gölet projesinin mimarı olarak bu meselenin de çözümü zor değildir. Nitekim başka büyük barajlarda da bazı sorunlar ortaya çıkmış ama dönemimizde tecrübemiz ile onları çözmüştük. DSİ zaten Melen barajı ile çalışıyor.
Netice olarak 1994 – 2019 yılları arasında yaptığımız alt ve üst yapı tesisleri ile şehrin uzun vadeli su ihtiyacını karşıladık. Fakat İstanbul büyüyen gelişen dinamik bir şehir olduğu için bu tesislerin işletilmesi çok önemlidir. İstanbul'a sürekli su vermek için bütün tesisler mükemmel olsa dahi yetmez! Kadim İstanbul'umuza ve burada yaşayan aziz kardeşlerimize kesintisiz su vermek için bilgi, tecrübe, şevk ve heyecan ile akıllı bir işletme elzemdir.