Türkiye Adalet Akademisi (TAA) Öğretim Görevlisi Utku Salih Dinçer, yeni infaz düzenlemesine ilişkin önemli açıklamalarda bulundu. Düzenleme kapsamında, 31 Temmuz 2023 tarihi itibari ile belirli bir statüde olan hükümlülere bir defaya mahsus iyileştirme yapıldığını kaydeden Dinçer, "Kalıcı infaz sistemi veya maddi ceza hukuku bakımından lehe veya aleyhe bir değişiklik söz konusu değildir. Mevzuatımıza yeni giren geçici 10. maddeyi incelemek gerekirse, maddenin koyduğu kritik tarih 31 Temmuz 2023'dür. Tüm hükümlüler bakımından bu tarihteki infaz evresi dikkate alınarak geçici maddenin iyileştirmelerinden faydalanıp faydalanamayacağı belirlenir. Anılan madde temelde üç hükümlü grubunu kapsamakta ve onların 31 Temmuz'daki durumlarını temel alarak infaz sürecindeki iyileştirmelerini düzenlemektedir" dedi.
3 GRUP HALİNDE UYGULANACAK
Yasanın 3 hükümlü grubunu kapsadığını belirten Dinçer, "Birinci grup; anılan kriter tarihi itibari ile açık kurum hükümlüsü olup Covid izninde bulunan ve denetimli serbestliklerine en fazla beş yıl kalmış olanlar. İkinci grup; kriter tarihi itibari ile 105/A maddesi kapsamında denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle cezası infaz edilip Covid izninde bulunan hükümlüler. Üçüncü grup; kriter tarihi itibari ile kapalı ceza İnfaz kurumlarında bulunan hükümlüler" dedi.
ÖRNEKLERLE ANLATTI
*Birinci grup bakımından bir örnek veren Dinçer, "Şimdi kurgusal bir örnek vererek 31 Temmuz 2023 tarihinde açık hükümlüsü olup Covid izninde bulunan 30 Mart 2020 tarihinden sonra işlenen veya geçici 6/1 madde de istisna olarak sayılan suçlardan birinden hüküm giyen hükümlü geçici 6. maddeden faydalanamadığı için muhtemel denetimli serbestlik hakkı koşullu salıverilmesine bir yıl kala gerçekleşir. Hükümlünün koşullu salıverilme tarihine 5 yıl 11 kaldığını varsayalım. Hükümlünün denetimli serbestliğe kalan süresi 5 yıl 11 ay eksi 1 yıl hesabıyla 4 yıl 11 aydır. Geçici 10/2 uyarınca hükümlü izin bitiminde açık ceza İnfaz kurumuna dönmeyecek talebi aranmaksızın hakkında infaz hakimin takdirine göre denetimli serbestlik kararı verilecek ve hükümlü koşullu salıverilme tarihine kadar denetim altında infazını tamamlayacaktır. Ayrıca eklemek gerekir ki, aynı durumda hükümlünün 31 Temmuz 2023 itibari ile denetimli serbestliğe kalan süresi 5 yıldan fazlaysa geçici 10/1 maddesi hükmüne göre izin bitimini takip eden 15 gün içinde yani en geç 15 Ağustos 2023 tarihinde infaz işlemlerinin devam ettiği kurumlara dönmek zorundadır. Ne var ki 31 Temmuz tarihinde açık hükümlüsü olup Covid izninde bulunması şartıyla anılan 5 yıl şartı 31 Temmuz'dan sonraki bir tarihte gerçekleşse bile hükümlü ileri tarihi itibari ile yine geçici 10/2 maddesinden yararlanarak 5 yıl erken denetimli serbestliğe ayrılabilecektir" dedi.
Bu şartları taşımasına rağmen söz konusu geçici 10/2 den faydalanamayacak açık hükümlere ilişkin de bilgi veren Dinçer, "Adli para cezasından çevrilen hapis cezalarını açık ceza İnfaz kurumunda yatan hükümlüler kural olarak adli para cezalarından çevrilen hapislerde koşullu salıverme hakkının bulunmaması ve dolayısıyla denetimli serbestliği yasal engel olması nedeniyle bu düzenlemeden faydalanamazlar. Aynı şekilde icra iflas kanunundan kaynaklı tazyik hapsi hükümleri cezalarını açık kurumda infaz etmelerine rağmen koşullu salıverilmeye tabii değildir. Hal böyleyken bu hükümler bakımından da denetimli serbestlik hükümleri uygulanamayacağından ilgili fıkradan yararlanamazlar.
Geçici 10/2 suç tipi bakımından herhangi bir istisna getirmemekle birlikte etkin pişmanlık içermeyen terör suçları bakımından hükümlünün açığa ve denetime ayrılma tarihi zaten çakışmaktadır. Yani hükümlü koşullu salıverilmesine bir yıl kala hem açığı hem denetimi eşzamanlı olarak hak etmektedir. Diğer örgüt suçları bakımından hükümlünün zaten 3 yıl kala denetime ayrıldığını varsaysak bile hükümlü mevcut haliyle açıkta değil denetimde olduğundan geçici 10/2'nin fiili olarak uygulanabilme kabiliyeti yoktur" ifadelerine yer verdi.
*İkinci grup bakımından örnek veren Dinçer, "Kurgusal bir örnek verirsek, 31 Temmuz 2023 tarihinde denetimli serbestlik hükümlüsü olup Covid izninde bulunan hükümlünün müddetnameye göre koşullu salıverme tarihinin 3 Ağustos 2025 olduğunu varsayalım. Hükümlü 3 Ağustos 2025 tarihine kadar yani 2 yıl 3 gün süresince aktif infazına devam edecek ne var ki bu tarihe kadar yükümlülüklere tabi olmadan hayatını biçimlendirecek ve 3 Ağustos 2025 tarihinde koşullu salıverilme hakkını kazanacaktır. İnfazın yükümlülük olmadan geçirilmesi için herhangi bir hakim kararı kurulmasına da gerek yoktur. Ayrıca geçici 10/4 uyarınca bu durumdaki hükümler bakımından herhangi bir suç istisnası getirilmemesi nedeniyle 31 Temmuz 2023 itibari ile denetimde bulunan tüm hükümlüler ilgili fıkrada öngörülen iyileştirmeden kuşkusuz faydalanabileceklerdir" diye konuştu.
*Üçüncü grup bakımından bir örnekle açıklayan Dinçer, şunları söyledi:
"31 Temmuz 2022 tarihinde kapalı ceza İnfaz kurumunda bulunan hükümlünün infazının henüz başladığını, infaza konu cezasının kasten öldürmeye teşebbüs suçundan 18 yıl hapis cezası olduğunu varsayalım. Hükümlü koşullu salıverilmesine esas oran yasal olarak 2 ÷ 3 olduğundan koşullu salı verilmesine esas süresi 12 yıldan ibarettir. Mevcut mevzuata göre hükümlü koşullu salıverilme tarihine 7 yıl kala açığa bir yıl kala denetime ayrılabilir. Yani mevcut mevzuata göre iyi halli bir hükümlü 12 yıllık sürenin 5 yılını kapalı da 6 yılını açıkta bir yılını denetimi serbestlik altında geçirmek suretiyle infazını tamamlar. Ancak geçici 10/6 düzenlemesinden faydalanan hükümlü 3 yıl erken açığa ayrılacak devamında da 3 yıl erken denetimden yararlandırılacaktır. Hal böyleyken hükümlü açığa koşullu salıverilmesine 7 yıl kala değil artı 3 hesabıyla 10 yıl kala ayrılacak denetimli serbestliğe, koşullu salıverilmesine bir yıl kala değil artı 3 yıl hesabıyla 4 yıl kala ayrılacaktır. Hükümlü 12 yıllık koşullu salıverilme süresinin 2 yılını kapalı da 6 yılını açıkta ve 4 yılını denetimli serbestlik altında geçirerek mevcut infazını tamamlayacaktır. Hükümlü hakkında 31 Temmuz itibari ile açığa ayrılmasına 3 yıldan fazla bir süre kalsa da o tarihte kapalı da olması ön şartıyla diğer şartların bütünüyle gerçekleştiği tarihte düzenlemeden faydalanabilecektir. Eklemek gerekir ki geçici 10/7 gereğince hapis cezasının infazı 16,16A ve 17. maddeleri kapsamında ertelenmiş olan ve cezasının infazı durdurulmuş olan hükümler de altıncı fıkra da öngörülen iyileştirmeden yararlanabilir. Peki, bu şartları taşımasına rağmen söz konusu geçici 10/6 dan yararlanamayacak kapalı hükümlüleri kimlerdir? İlgili kanun metnini incelediğimizde 31 Temmuz 2003 tarihinde kapalı ceza İnfaz kurumunda olmasına rağmen TCK 302 ila 339. maddeleri arasında düzenlenen suçlar, Terörle mücadele kanunu kapsamına giren suçlar, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, koşullu salıverilmesi geri alınanlar, ikinci kez mükerrerliğine karar verilenler yani bu 5 hükümlü gruba hakkında geçici 10/6 maddesinin yasal olarak uygulanma olanağı yoktur." dedi.
