Geçen yıl Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırarak 6 milyar dolarlık ihracata imza atan maden sektörünün yeni gözdesi Nadir Toprak Elementleri olacak.
BU YIL 6.5 MİLYAR DOLARLIK İHRACATLA KAPANACAK
İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB) tarafından üyelerine yönelik düzenlenen Sektörel İstişare Toplantıları'nın ikincisi Eskişehir'de düzenlendi. Eti Maden Kırka Boraks Tesisleri'nin de ziyaret edildiği organizasyonda gazetecilere değerlendirmelerde bulunan İMİB Yönetim Kurulu Başkanı Rüstem Çetinkaya, maden sektörünün ihracatı ve gelecek hedefleri hakkında konuştu.
Maden ihracatında yılsonunda yüzde 9,5'luk artış yakalayacaklarını söyleyen Çetinkaya, "2022 başında 7,5 milyar dolarlık ihracat hedefiyle yola çıkmıştık. İlk 6 ay yüzde 25'lik artışla devam ediyorduk ancak sonrasında ABD'deki ve AB'deki resesyonun etkilerini görmeye başladık. Çin'de de koronavirüs etkileri devam ettiği için sektörün ihracatı yavaşladı. Bu gelişmeler ışığında yılsonunda yüzde 9,5'luk artış yakalayacağız. Yılsonunu 6,5 milyar dolar ihracatla kapatacağız" dedi.
CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN MÜJDELEMİŞTİ
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın daha önce müjdelediği Eskişehir'in Beylikova ilçesindeki 694 milyon tonluk Nadir Toprak Elementleri keşfi ise maden sektörünün yeni gözdesi olmaya aday. Japonların teknolojinin tohumu, ABD'lilerin ise teknolojik metal olarak tanımladığı NTE'ler uzay teknolojisinden savunmaya, yeşil enerjiden ilaç endüstrisine kadar geniş bir alanda kullanılırken, dünyanın en büyük 2'nci NTE rezervinin tespit edildiği Eskişehir'in Beylikova ilçesindeki bölge Çin'in radarına takıldı. Çin'in madenlerle ilgili devlet iştiraklerinden biri, Türkiye ile temasa geçerek Beylikova'daki NTE'leri hammadde olarak ithal etmek istedi. Türkiye'den hammadde alımı için olumsuz cevap alan Çinli kuruluş, ikinci bir teklifle geldi. Çinli yetkililer, bu kez de "Türkiye'de NTE'leri işleyecek teknoloji olmadığını belirterek, Türkiye ile ortaklık kurup bu teknolojiyi Türkiye'ye getirmek istediklerini" aktardı. Çin firması ile Türk yetkililerin ortaklık konusundaki görüşmelerinin devam ettiği öğrenildi.
DÜNYADAKİ 17 NADİR TOPRAK ELEMENTİNİN 10'U ESKİŞEHİR'DE VAR
Beylikova'daki son durumu anlatan İMİB Yönetim Kurulu Üyesi Metin Çekiç ise "Beylikova'daki hikâye, 1959'da başlamış ve bu araştırmalarda 384 bin ton toryum madeni bulunmuş. Daha sonraki araştırma süreçlerinin yanında toryumun yanı sıra barit, florit ve NTE tespit edilmiş. Hacettepe Üniversitesi'nin AR-GE birimi ile yapılan tespit çalışmaları, 2021'de tamamlanmış. Çin, 800 milyon ton rezerv ile dünyada birinci sıradayken, Beylikova'da bulunan rezerv, 694 milyon ton ile ikinci sırada. Şu anda gelinen noktada Beylikova'da yıllık 1200 ton kapasiteli bir pilot tesis kurma çalışması var. Tesis, endüstriyel hale geldiğinde yıllık 570 bin ton kapasiteli olacak. Burada 70 bin ton Barit, 72 bin ton Florit bunların yanı sıra NTE ve toryum madeni ayrıştırılacak. Dünyadaki 17 nadir toprak elementinin 10'u Eskişehir'deki Beylikova ocağında mevcut. Bu elementler hibrit motorlardan cama, seramikten uçak alaşımına kadar onlarca alanda kullanılıyor. Hatta NASA'nın roketlerinde dahi nadir toprak elementleri kullanılıyor" dedi.
KIZ KARDEŞ ELEMENTLER
Elementlerin "nadir" olarak nitelendirilmesinde en önemli etken, bu elementlerin fiziksel ve kimyasal özelliklerinin benzerliklerinden dolayı 'kız kardeş elementler' şeklinde anılmaları ve ayrı ayrı kazanımlarının oldukça zor olmasından kaynaklanıyor.
Türkiye'nin NTE rezervi dünyanın 1000 yıllık ihtiyacına cevap verebilecek durumda iken Eskişehir'de kurulacak pilot tesisle madenlerin ayrı ayrı kazanımlarını sağlayacak teknolojinin geliştirilmesi hedefleniyor.
