Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı'nda yeniden inşa edilen Atatürk Kültür Merkezi'nin (AKM) açılışını yaptı. Törene eşi Emine Erdoğan ile gelen Başkan Erdoğan'ı, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy ile eşi kapıda karşıladı. Erdoğan, kurdeleyi keserek açılışı gerçekleştirdi. Protokol daha sonra ise bale ve opera salonuna geçti. Erdoğan burada yaptığı konuşmada şunları kaydetti:
Binlerce yıllık devletler silsilemizin coğrafyamızdaki en son halkası olan cumhuriyetimizi, bize armağan eden Gazi Mustafa Kemal Atatürk başta olmak üzere, tüm milli mücadele kahramanlarımızı rahmet ve şükranla yâd ediyorum.
Cumhuriyeti kuranlara borcumuzu 2023 hedeflerini ortaya koyarak, bunları gerçekleştirmek için gece gündüz çalışarak ödemenin gayreti içindeyiz. Hiçbir engelin, tuzağın bizi cumhuriyetimizin 100. yılı için belirlediğimiz hedeflere ulaştırmaktan alıkoymasına izin vermeyeceğiz.
İstanbul'un bu sembol yapısını yeni baştan inşa etmek için uzun yıllar önce harekete geçtik. Ancak attığımız her adımda engellerle karşılaştık. Eski Türkiye'nin köhnemiş yüzü olan, her tarafı dökülen, kendisinden beklenen işlevleri yerine getiremeyen AKM binasını yıktırmamak için yapılan kampanyaları hepiniz hatırlıyorsunuz. Halbuki biz en başından burada yerine çok daha güzelini, çok daha estetiğini, çok daha kullanışlısını yapacağımızı söylüyorduk. Buna rağmen mesele kimi çevrelerce ideolojik saplantı, kimi çevrelerce siyasi hesaplaşma, kimi çevrelerce kaos çıkarma vesilesi haline dönüştürülerek bize ve ülkemize vakit kaybettirildi. Gezi olayları sırasında o binanın nasıl terör örgütlerinin gövde gösterisi yerine dönüştürüldüğünü unutmadık.
MAHCUBİYET DUYACAKLARDIR
İstanbul'a ve dünyaya unutulmaz kültür-sanat hizmetleri sunacak abidevi bir eser ortaya çıkardık. Uzun yıllar boyunca AKM'nin yenilenmesi projesine karşı çıkan, bunun için akla hayale gelmeyen yalanlara, iftiralara başvuran kesimlerin, ortaya çıkan eser karşısında bir parça da olsa mahcubiyet duyacaklarını ümit ediyorum.
Açık konuşmak gerekirse bu eser eski Türkiye ve yeni Türkiye fotoğrafının en belirgin şekilde görüldüğü yerdir. Harbiye'de de aynı durumla karşı karşıya kaldık.
İSTANBUL'A VURULAN MÜHÜR
Türkiye ve İstanbul'un 2023 hedeflerine uygun böyle bir eseri şehrimize kazandırmakla bizden sonraki nesillere en büyük hediyelerden birini verdiğimize inanıyorum. Burada yürütülecek her kültür ve sanat faaliyeti, büyük ve güçlü Türkiye'nin inşası yolunda atılacak adımdır.
İstanbul'un 1453'teki fethinden beri bu şehre vurduğumuz mühürlerin son halkası olarak gördüğüm Atatürk Kültür Merkezi'miz, ülkemizin kültürsanat nabzının attığı yer olarak inşallah asırlar boyunca ayakta kalacaktır.
Bu açılışla birlikte 4 Kasım'a kadar sürecek Beyoğlu Kültür Yolu Festivali'ni de başlatmış oluyoruz. Bugünden itibaren 5 gün boyunca 40'ı kapalı, 24'ü açık olmak üzere 64 farklı noktada yürütülecek sergi, konser, atölye çalışması, edebiyat sohbetleri, video gösterisi gibi etkinliklere başta gençler olmak üzere herkesi davet ediyoruz.
EN KIYMETLİ MARKA
İstanbul dünyanın en kadim medeniyet şehirlerinden biri olmasına rağmen hâlâ hak ettiği yere ulaşamamış bir şehirdir. Roma, Bizans, Osmanlı gibi üç imparatorluğun başkentliğini yapan İstanbul, cumhuriyetimizin de en kıymetli markasıdır.
Milli mücadeleyi zafere ulaştırarak, cumhuriyeti kurduktan sonra yeni bir medeniyet hamlesi yapabilmek için ihtiyacımız olan gücü ancak toparlayabildik. Elbette bu kadim şehir, geri dönüşü olmayan kimi tahribatlara uğradı. Ama şu gerçeği de hep birlikte kabul etmeliyiz ki, artık karşımızda çehresi değişmiş, ufku derinleşmiş, imkânları artmış, hedefleri büyümüş bir İstanbul vardır. Artık eğitim, sağlık, ulaşım, spor, her alanda dünyanın en gelişmiş şehirleriyle yarışan ve çoğunu geride bırakan İstanbul'a sahibiz.
ABİDEVİ BİR ESER ORTAYA ÇIKARDIK
Başkan Erdoğan, toplam alanı 95 bin metrekareyi bulan eserin inşasının 2.5 yıl gibi rekor bir sürede tamamlandığını dile getirerek, açılış töreninin yapıldığı salonun da AKM'nin en büyüğü ve ana yapısı olduğunu anlattı. Seyirci kapasitesi 2 binin üzerinde olan salonun her türlü kültür-sanat faaliyetini icra etmeye uygun altyapıyla donatıldığını vurgulayan Erdoğan, ikinci salonun da 800'ü aşan seyirci kapasitesi ile pek çok faaliyet için uygun bir altyapıya sahip olduğunu kaydetti. Erdoğan, Kültür Sokağı'nın ise kütüphanesi, çocuk sanat merkezi, sineması, sergi salonu, müzik platformları, kafeleri, restoranları ve tasarım dükkânlarıyla her kesime hitap ettiğini belirterek, "Yeni AKM ile İstanbul'a ve dünyaya unutulmaz kültür-sanat hizmetleri sunacak abidevi bir eser ortaya çıkardık, hamdolsun" diye konuştu.
1946'DAN BUGÜNE AKM'NİN HİKÂYESİ
Türkiye'nin ilk opera binası AKM'nin temelleri 1946'da atıldı. Parasızlıktan inşaat 7 yıl sonra Bayındırlık Bakanlığı'na devredildi. Bakanlık Hayati Tabanlıoğlu'nu proje mimarlığına getirdi. 1956'da inşaata devam edildi.
İnşaat 1969'da tamamlandı ve bina işletme amacıyla İstanbul Devlet Opera ve Balesi ile İstanbul Devlet Tiyatrosu müdürlüklerine verildi. Yapı, İstanbul Kültür Sarayı adıyla gösterime açıldı.
Açılışta Ferit Tüzün'ün Çeşmebaşı Balesi ile Verdi'nin Aida Operası sahnelendi. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay, Başbakan Süleyman Demirel, Meclis ve senato başkanları ile vekiller katıldı.
27 Kasım 1970'te Cadı Kazanı adlı oyun oynanırken yangın çıktı, büyük hasar oluştu. IV. Murat oyununun galası için Topkapı Sarayı'ndan getirtilen padişaha ait kaftan, bir Kuran ve tablo da yandı.
Tabanlıoğlu'nun onardığı bina 1978'de Atatürk Kültür Merkezi adıyla işletime açıldı. 1 Kasım 1999'da İstanbul 2 No'lu Koruma Kurulu, AKM'yi 1. grup kültür varlığı olarak tescil etti.
2005'te Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç, ekonomik ömrünü tamamladığını söyleyip, yıkımını önerdi. Tepkiler nedeniyle yıkılmadı. 2008'de Uluslararası Tiyatro Festivali sonrası tadilat nedeniyle kapatıldı.
Tabanlıoğlu'nun yenileme projesi yargı kararıyla iptal edildi. Binanın güçlendirilmesi için 2009'da protokol imzalandı. Restorasyon için Hayati Tabanlıoğlu'nun oğlu Murat Tabanlıoğlu görevlendirildi.
2012'de Sabancı Vakfı'nın tadilata 30 milyon liralık katkı sağlaması ile restorasyona başlandı. Açılışın 29 Ekim 2013'te yapılması planlanıyordu. Kültür Bakanlığı 15 Mayıs 2013'te çalışmaları durdurdu.
Yeni AKM'nin temelini 2019'da atan Erdoğan, "AKM milletin değerleriyle, inancıyla, insanımızın tarihi ve kültürüyle kavgalı jakoben zihniyete karşı dikilmiş zafer anıtı olacak" dedi. Yeni AKM 32 ayda tamamlandı.
Gezi olaylarından sonra AKM bir yılı aşkın süre polis karakolu olarak kullanıldı. Mart 2018'de yeniden yapılmak üzere yıkıldı.
