Danıştay'ın Ayasofya'nın müze yapılmasına dair kararı iptal etmesi veCumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Ayasofya Camii'nin kararnamesini imzalaması ardından İslam dünyası destek geldiği gibi Batı dünyasından ise tepki geldi. Yurt dışı medyasından da çeşitli yorumlar yapıldı. İşte hem medyadan hem de ülke yetkililerinden çeşitli açıklamalar:
NEW YORK TİMES: Hem Hıristiyanlar hem Müslümanlar tarafından önemsenen bir dünya mirası olarak anlatılan Ayasofya'nın Danıştay kararının uluslararası öfkeye yol açabileceği yorumu yapıldı. Ayasofya'nın 80 yıldır herkese açık bir müze olarak 'uyumun ve modern Türk devletinin temellerinin parçası olan laikliğin simgesi' olduğu vurgulandı. Müze olarak giriş ücreti var. Ayasofya'nın statü değişikliği ezan saatlerinde karmaşa yaratabilir.
Son dakika! Başkan Erdoğan açıkladı! Ayasofya'da ilk namaz 24 Temmuz'da! | Video
BBC: "Bu tartışmalı bir adım çünkü 1500 yıllık Ayasofya bir katedral olarak inşa edilmişti. Sonrasında Osmanlılar bir camiye dönüştürdü. 1934'te müze haline geldi. Ayasofya UNESCO'nun Dünya Mirası Listesi'nde yer alıyor. UNESCO, [karardan önce] Ayasofya'nın statüsünün karşılıklı görüşmeler yapılmadan değiştirilmemesi çağrısında bulunmuştu."
CNN INTERNATİONAL: "Birçok yorumcu Erdoğan'ın adımının, ülkenin daralan bir ekonomi ve artan işsizlikle uğraştığı bir zamanda seçmenlerini konsolide etmeyi amaçlıyor olabileceğini söylüyor. Aynı zamanda, Türk-Yunan ilişkileri de Doğu Akdeniz'deki jeopolitik anlaşmazlıklar nedeniyle gergin!"
BLOOMBERG: "Ayasofya konusunun 'Erdoğan'ın halk desteğini konsolide etmesine yardımcı olabileceği' yorumu yaparak "Erdoğan, Türkiye'ye yapının müze statüsünün korunması çağrısı yapan Washington'ı ve komşu Yınanistan'ı geri çevirdi"
YUNAN GAZETESİ KATHİMERİNİ: "Bu karar, Türkiye Cumhurbaşkanı'nın devasa bir simgesel önem taşıyan bu dünya mirasını camiye dönüştürme çağrılarıyla uyumlu"
KATAR'DA YAYIN YAPAN AL JAZEERA TELEVİZYONUNUN ESKİ GENEL MÜDÜRÜ VE EŞ-ŞARK FORUMU BAŞKANI VADDAH HANFER: "Ayasofya konusu, Türk kimliğinin özünde kökleri derin bir semboldür. Bu sembol, Osmanlı Devleti'nin tarihindeki en yüce olan fetih anıyla vücud buluyor. Ayasofya'nın açılması İstanbul'un fetih anıyla ilişkiyi yeniden canlandırıyor."
ALMAN FRANKFURTER ALLGEMEİNE: "Erdoğan, "İstanbul'un ikinci Fatihi' mi?" başlığını kullandı
ALMAN DİE WELT GAZETESİ: "Tüm bunlar Erdoğan'ın halihazırda ne kadar da sıkışmış olduğunu da gösteriyor!"
FINANCIAL TIMES: Ayasofya'nın dünyanın en önemli Bizans Hristiyan mimari örneklerinden biri olduğuna vurgulayan Times, İslam'da insan ve hayvanların resmedilmesinin yasak olduğunu ifade ederek haberi sundu.
THE GUARDİAN: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Ayasofya'yı camiye çevirme kararının halkı çok memnun ettiğini belirtti.
LONDRA MERKEZLİ ARAPÇA VE İNGİLİZCE YAYIN YAPAN ASHARQ AL-AWSAT: Ayasofya'nın camiden müzeye çevrilmesi Osmanlı İmparatorluğu'nun küllerinden doğan yeni Türkiye Cumhuriyeti'nin en önemli reformlarından biri. Ayrıca Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın son yıllarda Osmanlı'nın Bizans'ı yendiği savaşlara büyük önem atfettiği ifade edildi. Bununla birlikte, İstanbul'un fethinin büyük törenlerle kutlandığı ifade edildi.
MORİTANYALI AKADEMİSYEN MUHAMMED MUHTAR ŞANKITİ: "İslam'la savaşan münafıklara taziyelerimi sunuyorum"
SURİYELİ GAZETECİ SİBA MEDVAR: "Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı kararından dolayı tebrik ediyorum. Dünya İspanya'da katedrale dönüştürülen Kurtuba Mescidi'nin ibadete açılma ihtimalini tartışabilir mi?"
KUVEYTLİ YAZAR CASİM EL-ĞAYS: "Ayasofya'nın ibadete açılmasıyla Osmanlı sultanlarının kabirlerinde huzura erdi. 80 yıl aranın ardından Ayasofya minarelerinden yükselecek olan ezan seslerini hayal ediyorum. Karardan memnunum"
KUVEYTLİ ABDULAZİZ EL-FADLİ: "Türkiye'yi ve tüm dünyadaki Müslümanları tebrik ederim. Allah bizlere Yahudilerin gasp ettiği Mescid-i Aksa'nın özgürleştiğini görmeyi ve orada huzurla namaz kılmayı nasip etsin!"
YEMENLİ GAZETECİ SABİT SAİD: "Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri koalisyonun, Dünya Miras Listesi'ne alınan Sokotra Adası'na askeri kışlaya dönüştürüp, yüzlerce zırhlı aracı adaya yığarken "dilsiz olan" UNESCO'nun, Ayasofya Camisi'nin Müslümanların ibadetine açılmamasına "sesini yükselterek uyarılarda bulunuyor"
CEZAYİRLİ GAZETECİ ABDULKADİR BİN HALİD: "Ayasofya'nın tekrar ibadete açılmasının gururu ve izzetiyle namazlarını eda etmek için Müslümanların toplanacaklar" dedi.
"MESCİD-İ AKSA'YA AĞLADIKLARINA TANIK OLMADIK"
FİLİSTİN'DE HAMAS'IN YURTDIŞI BASIN OFİSİ BAŞKANI RAFET MURRA: "Ayasofya'nın ibadete açılması, tüm Müslümanların gurur duyacağı bir adımdır. O kesimlerin İsrail işgalinin ihlallerine maruz kalan Mescid-i Aksa'ya ağladıklarına tanık olmadık. Kudüs'te Kubbet-üs Sahra'ya Siyonistler saldırdığında hüzünlendiklerini görmedik. İşgalcilerin el-Halil Mescidi ya da Filistin mescitlerinde ezanı yasakladıklarında onların bir söz söylediğini duymadık. Ayasofya'nın ibadete açılmasıyla ilgili alınan kararın egemenlik hakkıdır. Türkiye idaresinin kendine olan güveni, Türkiye'nin yeri ve güvenli eksen rolünü gösteriyor"
"TÜRKİYE'NİN HAKKI HİÇBİR DIŞ ÜLKE TARAFINDAN SORGULANMAMALIDIR"
MALEZYA İSLAM TEŞEKKÜLÜ DANIŞMA KURULU (MAPIM) GENEL BAŞKANI MOHD AZMİ ABDUL HAMİD:
"Türkiye'nin Ayasofya'yı yeniden ibadete açma kararını kutluyorum. İbadethanelerin asli vazifeleri ne ise o şekilde itibar görmesi gerekir. Bu kararın tarihi hakikatlere dayalı argümanlarla alındığına inanıyoruz. Türkiye'nin Ayasofya'yı yeniden camiye çevirme hakkı, hiçbir dış ülke tarafından sorgulanmamalıdır. Eğer Batı ülkeleri bundan rahatsızsa, Gazze'de İsrail'in saldırıları sonucu yıkılan cami ve kiliselere ses çıkarmalılar. Malezya'daki Müslümanlar, Türkiye'nin aldığı kararın arkasındadır"
"ERDOĞAN, KARARINDAN VAZGEÇSİN" DEDİ
ABD DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI: "Ayasofya Müzesi'nin camiye dönüştürülmesi kararı nedeniyle hayal kırıklığına uğradık.Türkiye'nin 'Ayasofya'nın her kesimin erişimine açık kalmasını sağlayacağına dair planlarını duymayı' bekliyoruz."
ABD'nin Barack Obama döneminin Başkan Yardımcısı olan Joe Biden, AK Parti Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Ayasofya Camii kararından vazgeçmesi için şu açıklamayı yaptı:
"Ayasofya pek çok inançtan insan için çok değerli bir kutsal mekan ve mimari bir harika. 85 yıldır müze olması sayesinde dünya genelindeki insanlara ziyaret etme, hayranlık duyma ve dua etme şansı tanıyordu. 1985'ten bu yana da UNESCO Dünya Mirası Listesi'ndeydi. Türk Hükümeti'nin Ayasofya'yı camiye dönüştürme kararından büyük üzüntü duydum. Cumhurbaşkanı Erdoğan'a kararından dönmesi ve bu değerli yerin müze statüsünü koruması çağrısı yapıyorum."
Eski İsveç Başbakanı Carl Bildt: "Karar endişe veric. Bölgede kesinlikle bir cami kıtlığı söz konusu değil, bu yüzden tamamen politik bir hareket"
RUS ORTODOKS KİLİSESİ: "Bu karar mevcut ayrışmaları derinleştirecektir. Milyonlarca Hristiyan'ın konuyla ilgili görüşlerinin görmezden geliniyor.
GÜNEY KIBRIS DIŞİŞLERİ BAKANI NİKOS HRİSTODULİDES: "Ortodoks inancının evrensel simgesi ve bir dünya mirası olan Ayasofya'nın statüsünü değiştirme kararı, Türkiye'nin uluslararası yükümlülüklerini sürekli artan ve rezil bir biçimde ihlal etmesini ortaya koymuştur. Ayasofya'nın camiye dönüştürülmesi kararını kınıyoruz. Türkiye'ye uluslararası yükümlülüklerine riayet etme çağrısı yapıyoruz"
BAE SESSİZLİĞE BÜRÜNDÜ
Birleşik Arap Emirlikleri'nden (BAE) Ayasofya'nın cami olduğuna dair Türkiye karar aldıktan sonra sessizliğe büründü. BAE'nin hiçbir açıklama yapmaması dikkatten kaçmadı.
RUS ORTODOKS KİLİSESİ DIŞ İLİŞKİLER DAİRESİ BAŞKAN YARDIMCISI NİKOLAY BALAŞOV: "Tarihin akışını değiştirebilecek çok büyük bir sembolik adım atıldı. Ne yazık ki, bu adım barışın ve dinlerarası uyumun güçlendirilmesine yönelik değildi"
YUNANİSTAN KÜLTÜR BAKANI LİNA MENDONİ: "Erdoğan'ın bu milliyetçi davranışı, ülkesini 600 yıl geriye götürdü. Bu karar komşumuzda bağımsız bir yargı olmadığını gösteriyor. Daha birkaç yıl önce aynı mahkeme aynı konudaki davayı reddetmişken verilen bu karar, Cumhurbaşkanlığı'nın gücünün bir göstergesi.Kimse Türkiye'nin iç işlerine karışmıyor. Fakat Türkiye topraklarından Ayasofya, tüm insanlığa mal olmuş bir anıttır. Ayasofya'nın evrensel önemi, Türk yargısının çökmesi nedeniyle azalmayacaktır."
FRANSA DIŞİŞLERİ BAKANI JEAN-YVES LE DRİAN: "Türkiye Danıştay'ının, Ayasofya'nın statüsünün değiştirilmesini, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ise Ayasofya'nın Diyanet İşleri Başkanlığı'na devrini öngören kararları karşısında üzüntümüzü belirtiriz. Söz konusu kararlar, modern ve laik Türkiye'nin en sembolik kararlarından birisini (1934 tarihli bakanlar kurulu kararını) tehlikeye atıyor. UNESCO'nun dünya mirası listesinde yer alan; din özgürlüğü, hoşgörü ve çeşitliliğin sembolü olan bu dini, mimari ve tarihi cevherin bütünlüğünün korunması gerekir. Ayasofya'nın; dini miras çeşitliliği, diyalog ve toleransı temsil etmeye devam etmesi gerekir."
YUNANİSTAN BAŞBAKANI KİRYAKOS MİÇOTAKİS: "Alınan bu kararla Ayasofya'nın evrensel konumu ve dünya insanlık mirası karakteri hiçe sayılmaktadır. Karar, yalnız Türk-Yunan ilişkilerini değil; Türkiye'nin AB ilişkileri kadar UNESCO ve uluslararası toplumla ilişkilerini de etkiyecek düzeydedir" demişti. Bugün ise Ayasofya'nın müze statüsünün iptali nedeniyle İstanbul Fener Rum Patriği Bartholomeos'u arayıp dayanışma ve desteklerini iletti.
