Erol Özvar, Bilkent Otel'de düzenlenen Araştırma Üniversiteleri Toplantısı'nda yaptığı konuşmada, dünyada yükseköğretim sistemleri içinde araştırma üniversitelerinin ekonominin ihtiyaç duyduğu profesyonelleri, üst düzey uzmanları, bilim insanlarını ve araştırmacıları yetiştirmede ve ulusal inovasyon sistemlerini destekleyecek yeni bilgiler üretmede kritik roller oynadığını belirtti.
Küresel rekabette üstünlük kurmak isteyen gelişmekte olan ülkelerde araştırma üniversitelerinin kurulması veya var olan üniversitelerin bir kısmının araştırma odaklı hale getirilmesi için her alanda ciddi gayretler sarf edildiğini dile getiren Özvar, araştırma üniversitelerinin 21. yüzyılın küresel bilgi ekonomisinin merkezinde yer aldığını söyledi.
Araştırma üniversitelerinin dünya çapında ortaöğretim sonrası eğitim için deyim yerindeyse amiral gemileri olarak hizmet ettiğini anlatan Özvar, birden fazla akademik ve toplumsal role sahip, seçkin ve karmaşık kurumlar olan araştırma üniversitelerinin yalnızca teknolojide önemli ilerlemelere yol açmakla kalmayıp aynı zamanda sosyal ve beşeri bilimler yoluyla topluma önemli ölçüde katkıda bulunan yeni bilgi ve analizlerin çoğunu da ürettiklerini ifade etti.
Özvar, bu kurumların hem kültüre, teknolojiye ve topluma katkıda bulunan ulusal kurumlar hem de küresel entelektüel ve bilimsel eğilimlerle bağlantılı uluslararası kurumlar olduğunu vurgulayarak, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Araştırma üniversiteleri, genellikle ülkelerin en iyi ve en parlak öğrencilerini çeker ve en nitelikli akademisyenleri istihdam ederler. Doktora düzeyinde eğitim veren merkezi üniversiteler olan bu üniversiteler, araştırma çıktılarının da büyük kısmını üretirler. Küçük ülkelerde birkaç araştırma üniversitesi varken daha büyük ülkelerde çok sayıda olabilir. Ancak bunlar ülkedeki toplam yükseköğretim kurumlarının küçük bir kısmını oluşturur. ABD'de yaklaşık 5 bin civarında ortaöğretim sonrası kurumdan belki de küresel olarak 150 araştırma üniversitesi vardır. Yine Çin'in 5 bin kadar yükseköğretim kurumu arasında yaklaşık 100 üniversitesi bu kategoride sayılabilir."
Prof. Dr. Özvar, araştırma üniversitelerinin çoğu ülkede hem temel hem de uygulamalı orijinal araştırmaların çoğunu ürettiğini ve araştırma için en fazla finansmanı aldığını aktardı.
"ARAŞTIRMA ÜNİVERSİTELERİ ELİT KURUMLARDIR"
Akademisyenlerin araştırma yapmak için niteliklerine göre işe alındığını ve araştırma cesareti ve üretkenliği için ödüllendirildiğine dikkati çeken Özvar, şu değerlendirmelerde bulundu:
"Bu üniversitelerin organizasyonu, ödül yapıları ve akademik kültürü araştırmaya odaklanır. Akademik değerler hiyerarşisinde, öğretim ve danışmanlık hizmetleri önemini korusa da araştırma en üst sırada yer almaktadır. Lisans öğrencileri de dahil olmak üzere akademik topluluğun çoğu genellikle araştırma faaliyetleri içerisinde yer alır ve araştırma kültürünü özümser. Araştırma üniversiteleri liyakatin önceliğini kabul ederler ve kararları amansız bir mükemmellik arayışına dayanır. Aynı zamanda, öğretimde, araştırmada ve küresel bilgi ağına katılımda en iyi olmayı arzuladıkları için elit kurumlardır. Öğrenciler de üniversite ruhunun merkezi bir unsurudur. İdeal olarak, sadece toplumdaki ve belki de dünya çapındaki en parlak genç insanlar arasından liyakata dayalı bir şekilde seçilmekle kalmazlar, aynı zamanda üniversitenin hedeflerine ve akademik değerlerine bağlı olmaları gerekir."
Özvar, "Araştırma ve Aday Araştırma Üniversiteleri'nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 2017-2018 Akademik Yılı Açılış Töreni'nde ilan edildiğini anımsattı.
Başlatılan programa, yapılan değerlendirmeler sonucunda belirlenen 11 araştırma ve 5 aday araştırma üniversitesinin kabul edildiğini hatırlatan Özvar, araştırma ve aday araştırma üniversitesi etiketi alan üniversitelere programa dahil edildikleri yıldan itibaren çeşitli desteklerin sağlandığını aktardı.
PERFORMANSA GÖRE GRUPLANDIRMA
Bu yıl YÖK tarafından Araştırma Odaklı Misyon Farklılaşması Programı'nda bazı yenilikler yapıldığını vurgulayan Özvar, şunları söyledi:
"Araştırma Odaklı Misyon Farklılaşması Programı'mızda 20 devlet üniversitesi ile 3 vakıf üniversitesi yer alacak. Daha önce araştırma üniversiteleri kategorisinde değerlendirilmeyen vakıf üniversiteleri bu yeni dönemde gösterdikleri performanslar ile aynı devlet üniversiteleri gibi yakından takip edilecek. Başvuruda bulunan ve yapılan değerlendirmeye göre 3 vakıf üniversitemiz araştırma üniversitesi etiketi almaya hak kazanmıştır.
'Aday Araştırma Üniversitesi' ve 'Aday Araştırma Üniversitesi Adayı' gibi sınıflamalar kaldırılmış olup program kapsamında yer almaya hak kazanan araştırma üniversiteleri kendi içinde bir gruplandırılmaya tabi tutulmuştur. Araştırma üniversitelerimiz performanslarına göre A1, A2 ve A3 olmak üzere 3 performans kümesine veya grubuna ayrılacaktır. A1, üst düzey araştırma performansı gösteren üniversiteler. A2 yüksek düzey araştırma performansı gösteren üniversiteler. A3, orta düzey araştırma performansı gösteren üniversiteler. Önümüzdeki günlerde programa yeni dahil olan araştırma üniversitelerinin de daha öncekilerde olduğu gibi 11. Kalkınma Planı'nda yer alan öncelikli alanlarla eşleştirmeleri yapılacaktır."
Özvar, önümüzdeki yıldan itibaren tüm araştırma üniversitelerinin 11. Kalkınma Planı'nda yer alan öncelikli alanların yanı sıra yetkin oldukları beşeri ve sosyal bilimler alanlarıyla da eşleştirilmelerinin planlandığını, bu alandaki çalışmaların üniversitelerle koordinasyon içinde tamamlanacağını söyledi.
"ÖZEL DESTEK PROGRAMLARI SAĞLANMASI GÖRÜŞMELERİ DEVAM EDİYOR"
Araştırma üniversitelerinde beklenen küresel rekabet başarısının, kurumların üzerine dayanacakları güçlü araştırma kabiliyetlerinin geliştirilmesine bağlı olduğuna dikkati çeken Özvar, şunları kaydetti:
"Bunun için ülkemizde araştırma üniversitelerine yönelik daha zengin ve farklılaştırılmış araştırma destek programlarının uygulanmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu kabiliyetlerin desteklenmesi ülkemizde inovasyonun alanını genişletecektir. YÖK olarak önümüzdeki dönemde program kapsamındaki üniversitelerin kapasitelerinin artırılmasına yönelik özel destek programları sağlanması konusunda, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile görüşmelerimiz devam etmektedir. Önümüzdeki günlerde bu konuda inşallah size müjdeli haberler vermeyi umuyoruz.
Bu araştırma etiketini kazanan üniversitelerimizin araştırma ve yenilikçi kapasitelerini arttırmak için gerekli idari, hukuki ve mali düzenlemelerin bir an önce hayata geçirilmesi için gerekli adımları attığımızı da bu vesile ile sizlere duyurmak isterim. Araştırma Odaklı İhtisaslaşma Programı'nın işleyişine ilişkin usul ve esaslarda önümüzdeki günlerde gerçekleştireceğimiz değişikliklerle program kapsamındaki üniversitelerimizin yıllık izleme ve değerlendirme kriterleri de gözden geçirilerek üniversitelerimizle paylaşılacaktır."
Özvar, Araştırma Odaklı İhtisaslaşma Programı'na yeni katılan ve araştırma üniversitesi etiketi almaya hak kazanan üniversiteleri tebrik etti, sonucun üniversiteler, yükseköğretim sistemi ve ülke için hayırlı olmasını diledi.
A1 KATEGORİSİNDE ODTÜ, İTÜ VE BOĞAZİÇİ YER ALDI
YÖK Başkanı Özvar, konuşmasının ardından "Araştırma Üniversitesi" etiketi almaya hak kazanan 20 devlet ve 3 vakıf üniversitesini açıkladı.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi ve Boğaziçi Üniversitesi A1 kategorisinde, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Yıldız Teknik Üniversitesi, Ankara Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Erciyes Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, Gebze Teknik Üniversitesi, Ege Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa A2 kategorisinde, Marmara Üniversitesi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi, Fırat Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi A3 kategorisinde araştırma üniversitesi ilan edildi.
Vakıf araştırma üniversiteleri: Bilkent, Sabancı, Koç
Vakıf araştırma üniversiteleri ise İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, Sabancı Üniversitesi Koç Üniversitesi olarak belirlendi.
Araştırma üniversitelerinin rektörlerine program beratları, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ile YÖK Başkanı Özvar tarafından takdim edildi.