Şeyh Sait İsyanı Nedenleri - Şeyh Said Ayaklanması Neden Çıktı ve Nasıl Başladı, Sonuçları Neler?
Şeyh Sait isyanı nedenleri, pek çok tarihçinin bilmesi gereken önemli bilgiler arasında yer alır. Çünkü Şeyh Sait İsyanı Cumhuriyet’in ilk yıllarında çıkan ve oldukça önemli sonuçları bulunan bir isyandır. Bu nedenle derslerinde bu isyanı işleyen öğrenci ve tarih araştırmacısı tarafından “Şeyh Sait İsyanı nedenleri, Şeyh Sait isyanının sonuçları, isyan neden çıktı?” gibi konular araştırılmaktadır.
Şeyh Said İsyanı, dönemindeki adı ile Genç Hadisesi 1925 yılında yani Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk dönemlerinde, cumhuriyet rejimine karşı olarak çıkmış büyük çaplı bir isyandır. Hem nedenleri hem de sonuçları ile Cumhuriyet tarihi için oldukça önemli bir isyan olarak karşımıza çıkan Şeyh Said İsyanı hakkında bu yazımızda sizler için "Şeyh Sait İsyanı nedenleri nedir, Şeyh Sait İsyanı sonuçları neler?" gibi soruların yanıtlarını araştırdık ve derledik.
Şeyh Sait İsyanı Neden Çıktı ve Nasıl Başladı?
Şeyh Said İsyanı, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde merkezi yönetime karşı çıkan geniş çaplı bir ayaklanmadır. İsyanı, Zaza ve Kürt aşiretlerinin cumhuriyet ve inkılaplara karşı olanları çıkarmıştır. Cumhuriyete karşı yapılan ilk geniş çaplı ayaklanma olan Şeyh Sait İsyanı Şubat 1925 tarihinden Nisan 1925'e kadar sürmüştür.
Şeyh Sait İsyanı Nedenleri
Şeyh Sait İsyanının iki temel gerekçesi bulunur. Bunlar iç ve dış olarak ikiye ayrılır. İç gerekçesi, yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin ve onun inkılaplarının bazı kişiler tarafından onaylanmamasıdır. Dış gerekçesi ise aynı dönem içerisinde Musul meselesinde başarı kazanmak isteyen İngilizlerin, Türkiye içerisinde isyanlar ve kargaşalar çıkararak Türkiye'yi diğer dünya ülkelerine istikrar bulamamış bir ülke olarak tanıtarak Türkiye'nin yakın doğu dengesinde kendi aleyhine bir durum yaratmasını önlemektir.
Şeyh Sait İsyanı Sonuçları Neler?
Şeyh Sait İsyanı'nın hem iç politikada hem de dış politikada önemli etkileri oldu.
Dış politikaya etkisi: Cumhuriyet rejimine karşı düzenlenen ilk büyük ayaklanmanın en önemli sonucu Misak-ı Milli sınırları içerisinde bulunan Musul'un artık tamamen İngilizlerin eline geçmesidir. ayaklanma nedeniyle Türk ordusu gereğinden fazla yıprandı ve Musul'a gerekli desteği veremedi. Bu nedenle Türkiye Ankara Anlaşması ile Musul üzerinde bulunan haklarından vazgeçti.
İç politikaya etkisi: Ayaklanmanın kanıtlamış olduğu bir diğer sonuç ise Türkiye Cumhuriyetinin henüz çok partili hayata geçişe hazır olmamasıydı. Devrimleri benimseyememiş büyük bir bilinçsiz kitlenin kendilerine küçük de olsa ödün gösterebilecek bir siyasi partinin peşinden gidebileceğini gösteriyordu. Özellikle bilinçsiz kitle özellikle din konusunda istismar edilmeye oldukça açıktı. Sonuç olarak isyanın ardından Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kapanmış ve çok partili hayata geçiş denemesi bu dönemde başarısızlıkla sonuçlanmıştır.