Özelleştirme nedir?
Özelleştirme kavramının tanımlanmasına yönelik teori ve uygulamada kabul gören iki yaklaşım vardır. Bunlar, dar ve geniş anlamda özelleştirme tanımlarıdır. Özelleştirme dar anlamıyla, “mülkiyeti ve yönetimi devlete ait olan iktisadi üretim birimlerinin özel sektöre devri” olarak tanımlanmaktadır.
Özelleştirme;milli ekonomi içerisinde,kamunun rolünün asgariye indirilmesi veya tamamen
kaldırılmasıdır.Millileştirmenin tam tersidir.Bu anlamıyla özelleştirme sadece kamu kuruluşlarının elden çıkarılması değil,piyasanın tam anlamıyla serbest piyasa koşullarına uygun hale getirilmesi,devletin elini ekonomiden neredeyse tamamen çekmesidir.Dar anla-
mı ile ise,özelleştirme;sadece kamu iktisadi teşekküllerin mülkiyet ve yönetiminin özel
sektöre devredilmesi anlamına gelir.Bu tür özelleştirmeden bahsedilebilmesi için mülkiyet devri şarttır.KİT'lerin en az %51'lik hissenin özel sektöre devredilmesi gerekir.
ÖZELLEŞTİRMENİN AMAÇLARI:
1-)Ekonomik Amaçlar:
a-)Verimliliği ve etkinliği arttırmak:Kamu kuruluşlarının kar amacı gütmemesi,genel
olarak rekabetten uzak olması kuruluşun,ekonominin kıt kaynaklarını kullanması ise
ekonomideki verimliliği azaltmaktadır.
b-)Piyasa ekonomisini güçlendirmek:Dünyada şuanda kabul gören ekonomik görüş,liberal
piyasa ekonomisidir.Piyasa ekonomisi globalleşmeyle birlikte hızla yayılmakta,dış ticarete
açık olan ülkeleri kendi kurallarına uymaya zorlamaktadır.Rekabet koşullarının düzeltilmesi
güçlü bir özel sektör,devletin ekonomiden elini çekmesi gibi politikalar serbest piyasa eko-
nomisinin öncelikli koşullarıdır.
c-)Sermaye piyasasını geliştirmek: Sermaye piyasası derin ve sağlam olan ülkeler,krizden
çok daha rahat çıkabilmektedir.Sermayenin tabana yayılmasında en önemli araçlardan biri
olan sermaye piyasaları,liberal piyasa ekonomisinin en önemli faktörlerinden birini oluş-
turmaktadır.
d-)Döviz gelirlerini arttırmak:KİT'lerin yabancı şirketlere satılması,ülkeye yapılan yatırımları arttırmakta, hazineye döviz girmesini saglamaktadır.
2-)Mali Amaçlar:KİT'lerin satılmasından elde edilen kaynaklarla,iç(vergi) ve dış(borç)
finansman kaynaklarına alternatif sağlanır.Ayrıca devlet bütçesi üzerindeki KİT finansman
yükü azalır.
a-)Hazinenin KİT'lere sagladıgı mali desteğin asgariye indirilmesi
b-)Devlete gelir sağlamak
c-)Yabancı sermayenin teşvik edilmesi
d-)Modern teknoloji ve yönetim tekniklerinin cezbedilmesi
ÖZELLEŞTİRMENİN DEZAVANTAJLAR
Bir işletmenin mülkiyet biçimi onun verimli olmasıyla doğrudan alakalı değildir.
Etkinlik açısından önemli olan piyasada rekabetçi koşulları oluşturmaktadır.Bunu
Yapabilmek içinde özellikle gelişmekte olan ülkelerde devlet işletmeciliği ile önem-
li hatta kaçınılmaz olabilir.