Koşuk Nedir? Türk Edebiyatında Koşuk Ne Anlama Gelir, Örnekleri ve Başlıca Özellikleri

Koşuk nedir sorusuna geçmiş dönemlerde şölenlerde söylenen şiir olarak bir yanıt verilebilir. Bu şiirler farklı özellikler taşır. Bu bakımdan koşuk özellikleri incelenirken mutlaka eskiden söylenen örneklere dikkat etmek gerekir. Türk Edebiyatındaki koşuk örnekleri incelendiğinde birçok farklı türde koşuk türüne rastlanır. Koşuk ne demek, Türk Edebiyatındaki örnekleri ve özellikleri neler sorularının tüm yanıtlarını araştırdık.

Koşuk Nedir?

Türk Edebiyatında kullanılan nazım türleri birbirinden oldukça farklıdır. Özellikle Türk Edebiyat tarihine bakıldığında birbirinden farklı şiir türlerine rastlanabilir. Koşuk da bunlar içerisinde oldukça ilgi duyulan şiir türlerinden biridir. Geçmiş dönemlerde şölen ve eğlencelerde okunan şiir türleri koşuk olarak isimlendirilir.

Eski zamanlarda çeşitli av şenlikleri ve toplumsal kaynaşmayı artırmak üzere birçok tören düzenlenirdi. Bu törenlerde de aşk üzerine, doğa ve kahramanlık üzerine birçok farklı şiirler okunur, halkın daha da eğlenmesi sağlanırdı. Bu törenlerde okunan şiirlere koşuk adı verilmektedir. Koşuklar farklı konular dikkate alınarak yazılıp okunabilir. Birçok farklı koşuk örneği olması da özelliklerinin farklılık göstermesinden kaynaklanır.

Koşuk Özellikleri Nelerdir?

Koşuk özellikleri incelendiğinde bu şiir türünü daha yakından anlamak mümkün olabilir. Türk dünyasında öne çıkan ve günümüzde de bilinirliğini koruyan birçok koşuk türü bulunmaktadır. Hatta Uygurlar döneminden kalma koşuklar vardır. Koşukların öne çıkan özellikleri arasında şunlar yer alır:

• Koşuklarda doğa, güzellik, güzellik ve kahramanlık öne çıkan konulardır.
• Daha çok sığır törenlerinde ya da şölenlerde kopuz eşliğinde dile getirilen şiirlerdir.
• Bu törenlerde koşuklar daha çok şaman, kam, baskı ve ozan adı verilen kişiler tarafından okunurdu.
• Koşuklar genel olarak milli ve sade olarak bilinen şiirlerdir. Koşuklarda başka kültürlerin etkisi de fazla görülmez.
• Milli vezin hece ölçüsü ile söylenen şiirlerdir.
• Kullanılan hece ölçü kalıpları 7,8,11'lidir.
• Nazım birimi olarak da dörtlükler tercih edilir.
• Kafiye şeması aaab, cccb, dddb, abab ve abcb şeklinde bir kafiye şemasındadır.
• Koşukların lirik söyleniş tarzına sahiptir.
• İslamiyet öncesi törenlerde hem törene katılacakları hem de ava çıkacakları coşturmak için okunurdu.

Bunların yanında koşukların söyleyenleri de belli değildir. Bu da koşukların anonim olmasını sağlamıştır. Koşukların büyük bir kısmı yarım kafiye olarak söylenmiştir.

Türk Edebiyatındaki Koşuk Örnekleri Nelerdir?

Türk Edebiyatında birçok koşuk örneği vardır. Lirik, Epik ve Pastoral özellikler taşıyan koşuklara en önemli örnekler Türk dünyasında da bilinen Kaşgarlı Mahmut tarafından yazmış olduğu ünlü Divan-ı Lügati't Türk içerisinde geçen koşuklardır.