İskan Politikası Nedir? Osmanlı'da İskan Politikasının Amaçları Nelerdir?

İskan politikası Osmanlı Devleti'nin çok erken zamanlarından beri uygulanmakta olan bir sistemdir. Osmanlı'nın çöküşe geçmesine kadar da genel olarak amacında başarılı olmuş olan bir politikadır. Lakin tıpkı devşirme sisteminde olduğu gibi, iskan politikasında da zaman içinde birtakım bozulmalar meydana gelmiştir. Yine de bu süreye kadar bu politika amaçlarını gerçekleştirmiş ve Osmanlı Devleti'ne büyük yardımlarda bulunmuştur.

İSKAN POLİTİKASI NEDİR? OSMANLI'DA İSKAN POLİTİKASININ AMAÇLARI

İskan politikası, Osmanlı Devleti tarafından uygulanan, fethedilen ülkelerin topraklarında bulunan insanları Türkleştirmek ve İslamlaştırmak amacıyla izlediği yola verilen isimdir. İskan politikası kavramının anlamı beşeri açıdan yerleşme demektir. İskan politikası ile fethedilen bölgelere Anadolu'dan göç ettirilen Türkler yerleştirilmiştir. Bu sayede de bölgede; kalıcılık, güven ve huzur oluşturulmaya çalışılmıştır. İskan politikasından en çok etkilenen bölge Rumeli ve Balkanlardır. Günümüzde de Balkanlarda birçok Türk kökenli ailenin bulunmasının sebebi budur.

İskan politikası, Osmanlı Devleti'nin sıkça kullandığı bir yöntemdir. Bakıldığında da oldukça stratejik bir uygulamadır. Ne yazık ki Osmanlı Devleti'nin gerilemesi ve toprak kayıpları, zaman içinde ; iskan politikasında da birtakım bozulmalara yol açmıştır. Lakin bu sürece kadar Osmanlı Devleti, iskan politikasını uygulayarak birçok amacı aynı anda gerçekleştirmeyi planlamıştır. Osmanlı'da iskan politikası amaçlarını şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Yerleşik ve sistemli bir düzen oluşturmak
• İleride gerçekleştirilecek olan fetihlerin sorunsuz bir şekilde gelişmesini sağlamak
• Fethedilen bölgeleri her açıdan güvenli hale getirmek
• Fethedilen bölgelerin kalıcı olmasını sağlamak
• Rumeli'ye göç edenlerin, Anadolu'ya tekrar geri dönmemelerini sağlamak
• Fethedilen bölgeye Türk-İslam kimliği kazandırmak

İSKAN POLİTİKASI NE ZAMAN BAŞLAMIŞTIR?

İskan politikası ilk olarak Orhan Bey tarafından uygulanmıştır. Orhan Bey tarafından başlatılan bu uygulama, Osmanlı Devleti'nde uzun yıllar boyunca devam etmiştir.

İSKAN POLİTİKASI UYGULANIRKEN NELERE DİKKAT EDİLMİŞTİR?

İskan politikası uygulanırken birçok hususa dikkat edilmiş ve en uygun iskan politikası yöntemi belirlenmiştir. İskan işlemi yapılırken de, bu yöntemin kullanılmasına özen gösterilmiştir. Peki bu yöntem nedir? Yani iskan politikası uygulanırken nelere dikkat edilmiştir? iskan politikasının yöntemini, yani iskan politikası uygulanırken dikkat edilen hususları sıralamak gerekirse;

• Yerleştirilen ailelerin, yerleştirilecekleri bölgelere yakın bölgelerden olmasına özen gösterilmesi
• Anadolu'da halihazırda anlaşmazlık yaşayan ailelerin farklı bölgelere gönderilmesine dikkat edilmesi
• Fethedilen bölgenin yerel halkından isyan çıkarma ihtimali olanların başka bir bölgeye yerleştirilmesi
• İskan politikasına dahil olmayı teşvik etmek amacı ile tüm ailesi ile birlikte göçenlere daha iyi şartlar sağlanmasına dikkat edilmesi
• Göç ettirilen ailelerin ihtiyaçları devlet tarafından karşılanması
• Savaş ihtimaline karşı, ordunun geçeceği yollara yahut stratejik noktalara daha çok kişinin yerleşmesi
• Geçerli bir nedeni olmayan göçmenlerin eski yerlerine dönmelerine izin verilmemesi

Sayılan bu hususlar iskan politikası uygulanırken özellikle dikkat edilen noktalardır. İskan uygulaması bu noktalar esas alınarak yapılmaktadır.

İSKAN POLİTİKASININ FAYDALARI

İskan politikasının faydalarının başında kazanılan alanların savunulması daha kolay hale gelmesi yer almaktadır. Zira yerleştirilen Türk nüfusu sayesinde bu bölgelerin kontrolleri daha rahatlamıştır. Benzer olarak yerleştirilen Türk nüfusu sayesinde yeni yerlerin fethedilmesi de kolaylaşmıştır.

İskan politikasının bir diğer faydası kendisini ekonomik alanda göstermektedir. Zira bu politika ile bakir alanlarda yer alan işlenmemiş topraklarda tarım yapılmaya başlamıştır bu da bakir alanların gelişmesini sağlayarak ekonomiyi desteklemiştir.

İSKAN POLİTİKASININ SONUÇLARI

İskan politikasının sonuçları bugünlerde bile kendisini göstermektedir. Zira Balkanlarda, Türk asıllı ailelerin olmasının nedeni iskan politikasıdır. Bu açıdan iskan politikasının sonuçlarının başında Balkanlarda bulunan Türk nüfusunun artması ve Türk kültürünün de yayılması gelmektedir. İskan politikasının sonuçları birçok alanda kendisini göstermektedir. Askeri alanda, iskan politikası Osmanlı Devleti'ne büyük kolaylık sağlamıştır, savaşlar için bu bölgeler üst görevi görmüştür. İskan politikasının bir diğer sonucu kendini ekonomi alanında göstermiştir. Bu politika ile bakir alanlar doldurulmuş, ticaret canlanmıştır. Sosyal açıdan ise iskan politikasının sonuçları arasında Anadolu'da anlaşmazlık içinde olan ailelerden bir kısmı göç ettirilerek iç çatışmaların engellenmesi gelmektedir. Ayrıca iskan politikası ile İslam dini de yayılmıştır.