İslam dünyasının hemen her döneminde karşılaşılan ikta sistemi hakkında araştırma yapanlar belirli sorulara cevap aramaktadır. Selçuklu dönemine de bakıldığında en önemli yapılar arasında ikta sistemi yer almıştır. Uzun yıllar devlet için önemli faydaları bulunan ikta sisteminin ne demek olduğu merak edilmiştir. Selçuklu ve İslam dönemlerinin yanı sıra Türk devletinin belirli dönemlerinde değişik sistemler üzerinde ikta sisteminin izleri görülmüştür. Önemli bir yere sahip ikta sisteminin faydaları ve amacının ne olduğu, ilk kez hangi devlette ve ne zaman uygulandığı merak edilen konular arasında yer almıştır. Bu sistemi araştıran kişiler için ele aldığımız ikta sistemi nedir sorusuna dair detayları bu yazımızda sizler için derledik.
İkta Sistemi Ne Demek?
İkta sistemi konusunda araştırma yapan kişiler, bunun ne demek olduğu ilgili çeşitli bilgilerle karşılaşır. İkta sistemi, özel mülkiyeti olmayan ve mülkü devlete ait olan toprakların üzerindeki gelirlerin hizmet karşılığında maaş olarak verilmesini ifade etmiştir. Bu topraklar üzerinde hizmet gösteren memur ve askerlere maaşlarına karşılık verilmektedir. Böylece topraklar, devlete hizmet etmeye devam eden asker ve devlet memurlarına bırakılmıştır. Toprağa sahip kişiler, bu toprakları işleterek vergileri kendi üzerine almışlardır. Bu durumda önemli gelir elde etme olanağına da erişmişlerdir.
İkta Sisteminin Faydaları
İkta sistemleri özellikle belirli dönemlerde son derece önem kazanmıştır ve bu durumda sistemin faydaları da merak konusu olmuştur.
İkta sistemi özellikle devlete mali ve askeri bir güç katmıştır. Bu sistem sayesinde tarımsal faaliyetlerin devamlılığı sağlanmış ve toprakların güvenleri garanti altına alınmıştır. İkta sistemleri devletin giderlerini azaltmıştır. Bu sistem taşra bölgesinde devletin otoritesini de arttırmıştır. İkta sistemi sayesinde göçebe halkın yerleşik düzene geçiş yapmasına katkı sağlamıştır. Bu sistem sağladığı birçok fayda sayesinde ülke içinde etkili bir döngü yaratmıştır.
İkta Sisteminin Amacı Nedir?
Büyük faydaları bulunan ikta sisteminin amacı çeşitlilik göstermektedir. İkta sistemini ilk uygulayan devlet Büyük Selçuklu olmuştur. Selçuklu döneminde ikta sisteminin amaçları ise şu şekildedir;
Ülke yönetiminin otoritesini arttırmak, maddi kar elde etmek, güçlü bir üretim elde etmek şeklinde sayılabilir. İkta sisteminde asker ve devlet memurlarına ödeme yapılmış ve böylece devlet tarafından maddi sıkıntı yaşanmamıştır. İkta sisteminde genel olarak bir taraftan bakir toprakların işlenmesini sağlamak, diğer taraftan da asker üretilmesi amaçlanmıştır.
