Pratik olarak, elektrik akımının geçişine zorluk gösteren devre elemanına direnç denir.
Sembolü: veya
Birimi: OHM (?), 1000 ? = 1K ?, 1.000.000. ? = 1M ?
Yapısı: Dirençler çoğunlukla üç ayrı yapıda imal edilirler.
1- Tel sarımlı dirençler
2- Karbon dirençler
3- Metal film dirençler
Dirençler işlev amacına göre iki çeşittir.
1- Sabit dirençler
2- Ayarlanabilir dirençler.
Sabit Dirençler: Öngörülen sıcaklık ve toleransla, değeri sabit olan dirençlerdir.
Ayarlanabilir Dirençler: Öngörülen sıcaklık ve toleransla, maksimum ve minimum limitleri dahilindeki herhangi bir değerinde ayarlanabilir dirençler, potansiyometre veya trimpot olarakta bilinirler.
Muayenesi: Dirençlerin güvenliği, bir avometre (multimetre) ile, direnç değerinin ölçümü suretiyle belirlenir.
Sabit dirençlerde, ölçümün iki ucundan yapılması yeterlidir. Ayarlanabilir dirençler de ise, üç ucundan da ölçüm yapılmalı, aynı zamanda hareketli mekanizmanın ayar yapıp yapmadığını kontrol edilmelidir.
Ölçülen ? Sonuç Ölçülen ? Sonuç
0 Kısa devre a→b, b→c, a→b, Kısa devre
(Arızalı) Ölçümlerinin (Arızalı)
Herhangi biri (0)
∞ Açık devre a→b, b→c, a→b, Açık devre
(Arızalı) Ölçümlerinin (Arızalı)
R Normal a→b = R1 Normal
b→c = R2
a→c =R1+R2
Ölçümler sistem üzerinde yapılıyorsa, direncin bir ucu, potansiyometrenin ise iki ucu devreden ayrılmalıdır.
Özelliği: Bir dirence voltaj uygulandığında üzerinden akım geçer. Bunun sonucu olarak, direnç üstünde geçen akımla, direnç değerinin çarpımına, eşit bir voltaj düşer. (U=IxR). Böylece, direnç, akımın geçişine zorluk göstererek, onun aşırı artmasını önler.
Dirençlerde İşaretleme
Gerek dirençlerin üzerinde, gerekse şemalardaki direnç sembolleri üzerinde, drencin ? değeri, bazı harf ve rakamlarla ifade edilir. Bazı dirençlerin üzerinde ise ? değerini belirten renkli bantlar vardır. Bununla birlikte, drencin ? değerinin tespitinde en güvenilir yol, bir ölçü aletiyle drencin ölçülmesidir. Söz konusu ölçüm yapılmaz ise,renk algılama ve görme hatası veya silinti gibi nedenlerle, hatalı sonuca varılabilir.
Örnek 1: Kahve-Kırmızı-Kırmızı-Altın = 12x100 = 1200 ± % 5?
Örnek 2: Sarı-Siyah-Altın-Gümüş = 40 x 0.1 = 4 ± % 10 ? Bu direnç, 4.4 ? ile 3.6 ? arasında her değerde olabilir.
İşaret Kodu İle ? Tespiti
Bir kısım dirençlerde yalnızca rakam ve harfler bulunur. Rakam direncin değerini, harf ise birimini gösterir. Aşağıda çok kullanılan söz konusu kodlama örnekleri gösterilmiştir.
350 ? veya 350R
3.5 ? veya 3R5
3.5 K ? veya 3K5 veya 3.5K
3.5 M ? veya 3M5 veya 3.5M