O isimlerin Nobel Barış Ödülü adaylıkları çok tartışıldı! Kimler, nasıl aday gösterilebilir?

2021 Nobel Barış Ödülü adaylıkları, 1 Şubat itibarıyla sona erdi. Her sene, dünya üzerinde yaklaşık 200 ismin aday gösterildiği Nobel Barış Ödülleri, bu yıl gösterilen adaylarla oldukça ses getirdi. Aralarında Orta Doğu ve Körfez ülkelerindeki çatışmalardan sorumlu olmalarıyla bilinen liderlerin isimlerinin de yer aldığı liste, tartışma konusu olmuşken, Barış Ödülü’ne aday gösterilebilme kriterlerini sizler için derledik.

Nobel Barış Ödülü adaylıkları art arda açıklanırken, barış ödülüne layık görülmesi beklenen isimler oldukça ses getiriyor.

Geçtiğimiz aylarda Nobel Barış Ödülü'ne aday gösterilen eski ABD başkanı Donald Trump, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Birleşik Arap Emirlikleri Veliaht Prensi Muhammed Bin Zayed Al Nahyan'ın isimleri oldukça ses getirmiş, bulundukları pozisyon ve siyasi bağlantıları, bu isimlerin barıştan oldukça uzak olduğu eleştirilerini beraberinde getirmişti.

TRUMP "ÜSTÜN BARIŞÇIL ÇABALARI"YLA ADAY GÖSTERİLDİ

2021 Nobel Barış Ödülü'ne aday gösterilen ilk isim olan Trump'ın bu adaylığı, Orta Doğu, Balkanlar ve Kore Yarımadası'nda gösterdiği "üstün" barışçıl çabalar iddiasıyla gelmişti. Trump' aday gösteren aşırı sağcı İsveç Demokratlar Partisi Uluslararası Sekreteri Mattias Karlsson, Trump'ın inkâr edilemeyecek olağanüstü barışçıl çabalarının, parti olarak bu kararı almalarında etkili olduğunu vurgulamıştı.

NETANYAHU VE ORTA DOĞU BARIŞI

Trump'ın ardından adaylığıyla tartışılan ikinci isim olan Netanyahu ise, İsrail ile Arap ülkeleri arasındaki normalleşme anlaşmalarında üstlendiği rol sebebiyle aday gösterilmişti. BAE Prensi Al Nayhan'ın da, Netanyahu ile yer aldığı İsrail-Arap ülkeleri ilişkileri çerçevesinde adaylığı duyurulmuş, ancak bu adaylık, Birleşik Arap Emirlikleri'nin Yemen'de savaş suçu işledikleri bilinen milislere silah sattığının belgelenmesi nedeniyle eleştiri oklarının hedefine oturmuştu. Her iki isim de İrlanda'daki barış anlaşmasında üstlendiği rol nedeniyle 1998'de Nobel ödülü alan Kuzey İrlandalı politikacı ve Lordlar Kamarası üyesi David Trimble tarafından Nobel komitesine verilmişti.

LİSTEYE SON OLARAK TRUMP'IN DAMADI GİRDİ

Son olarak Trump'ın damadı ve eski baş danışmanı Jared Kushner'in de bu ödüle aday gösterilmesiyle beraber, barış sağlamalarındaki rolleri oldukça tartışılır olan bu isimlerin nasıl ve hangi şartlarda Nobel komitesine sunulabildiği merak konusu oldu.

HERHANGİ BİRİ ADAY OLABİLİR

Prensip olarak, herhangi biri, Nobel Barış Ödülü'ne aday gösterilebilir. Dünya üzerinde herkes, politikacı, aktivist vb. kategorilerine girmeksizin herhangi bir icraatıyla aday gösterilebilecekken, buradaki belirleyici unsur ise tamamen aday gösterenin kimliği.

Nobel Vakfı'nın belirlediği kriterlere göre, resmi olarak aday gösterebilecek isimlerin, aşağıda yer alan gruplardan en az birini temsil ediyor olması gerekiyor:

-Ulusal hükümetlerin ve meclislerin üyeleri (kabine üyeleri, bakanlar)

-Lahey'de bulunan Uluslararası Adalet Divanı ve Daimi Tahkim Mahkemesi üyeleri

- Uluslararası Hukuk Enstitüsü (uluslararası hukukun gelişimini amaçlayan organizasyon)

- Uluslararası Kadınlar Barış ve Özgürlük Ligi üyeleri

-Üniversite profesörleri, tarih, sosyal bilimler, hukuk, felsefe, teoloji ve din alanlarında görev yapan doçentler, üniversite rektörleri, barış araştırma ve dış politika enstitüleri müdürleri

-Daha önce Nobel Barış Ödülü almış kişiler

- Nobel Barış Ödülü'ne layık görülen kuruluşların üyeleri

-Norveç Nobel Komitesi üyeleri (eski veya yeni)

-Norveç Nobel Komitesi eski danışmanları

ADAY GÖSTERENLERİN YETKİNLİĞİ TARTIŞMA KONUSU

Nobel Vakfı'nca belirlenen, aday gösterme yetkisi bulunan bu gruplara mensup kişilerin, gerçek anlamda tüm yeterlilikleri gösterip göstermedikleri ise en çok tartışılan konulardan biri. Aday gösterme niteliği bulunan kişilerin yetkinliklerini yerine getirmediğini tespiti durumunda ise, gösterdikleri adayların isimleri doğrudan listeden siliniyor.

Yukarıdaki kategorilerde yetkinliği en çok tartışılan grup ise üniversite profesörleri. Öğretim üyeleri, diplomalarının geçerliliği gibi birçok konuda, diğer gruplara oranla daha fazla dezavantaja sahip.