Yaşam boyu vücut için gerekli bir element olan iyotun eksikliği ya da yetersiz alınması, hamilelik döneminde ciddi sorunlara neden olabiliyor. İyot eksikliğinin bebekte zeka geriliğine yol açması nedeniyle tüm anne adaylarına iyotlu gıdalar tüketmeleri tavsiye ediliyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Birgül Karakoç, hamilelikte iyot eksikliğiyle ilgili bilmeniz gereken her şeyi anlattı.
İyot ne işe yarıyor?
İyot, vücudun enerji metabolizması üzerinde etkili tiroid bezinin çalışmasında, tiroid hormonlarının üretilmesinde önemli bir rol oynayan eser elementtir. Anne adaylarında hamileliğin başlangıcından doğuma kadar organ sistemlerinde yapısal ve işlevsel değişiklikler olur. Doğurganlık çağındaki kadınlarda görülen birçok hormonal bozukluk, çocuk sahibi olabilmeyi engellediği ve hamilelik süresince de anne ve çocuk üzerinde istenmeyen sonuçlara yol açabileceği için uygun şekilde tespiti ve tedavileri gerekir.
İyot eksikliği hamilelikte artar mı?
Hamilelik, tiroid bezi hastalıkları açısından kritik ve bu yüzden de araştırılması gereken bir dönemdir. Genç kadınların hamilelik dönemlerinde guatr oluşumu ve mevcut olan guatrın hızlı büyüdüğü ve daha belirgin hale geldiği bilinir. Bu olay, iyot eksikliği olan coğrafi bölgelerde oldukça sıktır. Hamilelik dönemindeki kadınların iyot ihtiyaçları diğer genç insanlara göre çok daha fazladır. İyot eksikliği durumlarında hamilelerin gereken iyot ihtiyaçları karşılanmalıdır. Bu yüzden bu durumdaki anne adaylarının iyot tabletleri almaları gerekir. Şu unutulmamalıdır ki; iyot eksikliği de bebekte zararlı etkilere neden olur.
Ne kadar ihtiyaç var?
Anne adaylarında günde 220 mikrogram, süt veren annelerde günde 290 mikrogram.
Deniz ürünleri: Balıklar, özellikle de okyanus ve tuzlu su balıkları iyot bakımından oldukça zengindir. İyot oranı yüksek olan balıklar ton balığı, mezgitdir. Karides ve diğer kabuklu deniz canlıları da iyot açısından zengindir.
İyotlu tuz: Yemeklerde ve masada kullandığınız iyotlu tuz günlük olarak almanız gereken iyodu fazlasıyla sağlayacaktır. İyotlu tuzun mineral özelliklerini kaybetmemesi için ışık almayacak şekilde, kapalı kapta saklanması gereklidir.
Sebzeler: Ispanak, soya fasulyesi, şalgam, pazı, kabak, kuru fasulye ve sarımsak gibi sebzelerin iyot oranı yüksektir. Bu sebzeleri aynı zamanda vitamin kaynağı ve antioksidan olarak tüketebilirsiniz. Suya atılıp haşlanan sebzelerde iyotun yüzde 65'i kaybolur.
Meyveler: Meyveler genellikle iyi bir iyot kaynağı değildir, ancak birkaç meyve iyot içerir. Bu meyveler arasında yer alan çilek, düşük kalorili olması ve iyot oranı sebebiyle iyot eksikliği için rahatlıkla tüketilebilir. 6-7 adet çilek günlük iyot ihtiyacının yaklaşık yüzde 8'ini sağlar.
Yoğurt, süt ve peynir: Süt ve süt ürünleri iyot bakımından zengindir. Bir kase yoğurt günlük iyot ihtiyacının yaklaşık yüzde 60'ını, 1 bardak süt yüzde 40'ını, 1 yumurta yüzde 20'sini karşılar.
Multivitaminler: Hamilelikte kullanılan prenatal multivitaminler genellikle yeterli miktarda iyot içermez. Ancak, ek olarak iyot kullanımı genellikle gerekli değildir, besinlerle yeterli doz alınabilir. İyot eksikliğini engellemek için piyasadaki sofra tuzları da çoğunlukla iyotludur.
Hipertiroidi ve hamilelik: Hipertiroidi, hamilelikte yüzde 0.2-1 sıklıkla rastlanır. Vakaların çoğu daha önceden Hipertiroidisi olan Graves Hastalarıdır (Bazen gözlerde büyüme yapan tiroid bezinin aşırı çalışması hastalığıdır.). Hipertiroidi annede düşük, hamilelik ile ilişkili hipertansiyon, erken doğum eylemi, anemi, enfeksiyon, kalp ritim bozuklukları ve daha ilerlemiş olgularda kalp yetmezliği ve tiroid krizine yol açabilir. Bebek açısından olası istenmeyen sorunlar arasında anne karnında gelişme geriliği, ölü doğum ve erken doğum vardır.
İyot nelerde bulunur?
Yiyeceklerdeki iyot miktarı, bölgenin suyu ve toprağına bağlı olarak değişiklik gösterir.
• 1 gram iyotlu tuz 77 mcg
• Az yağlı 1 kase yoğurt 87 mcg
• 80 gr morina balığı 99 mcg
• 1 kaşık deniz yosunu 82 mcg
• 80 gram karides 35 mcg
• 80 gram konserve ton balığı 17 mcg
• 80 gram pişmiş ördek göğsü 34 mcg
• 1 bardak süt 56 mcg
• 40 gram mozzarella peyniri 20 mcg
• 1 orta boy kabuklu patates 60 mcg
• Yarım kase çilek 6 mcg
• Yarım tabak pişmiş kuru fasulye 32 mcg
• 1 büyük boy yumurta 29 mcg
Hazırlayan: Aytülike Keskin
