Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, vatandaşların gündemindeki soruları yanıtlayarak "İnaktif ve mRNA aşısı nedir, farkları ne?" sorusuna ilişkin bilinmezleri ortadan kaldırdı. İnaktif aşı ve mRNA aşısı ne demek, koruyuculuk oranı ve farklı neler? İşte bu aşıların tanımı, incelemesi ve kıyaslaması.
COVID-19 AŞISI ÇEŞİTLERİ
Bu aşıların tümü vücudun bağışıklık sistemine COVID-19'a neden olan virüsü güvenli bir şekilde tanıtmayı ve yok etmeyi öğretecek şekilde tasarlanmıştır. Covid-19'la mücadele kapsamında kullanılan aşı çeşitleri şu şekildedir:
•Hastalığa neden olmayan ancak bağışıklık yanıtı oluşturan etkisizleştirilmiş virüs içeren aşılar (İnaktif aşılar).
•Hastalığa neden olmayan ancak bağışıklık yanıtı oluşturan zayıflatılmış virüs içeren aşılar (Canlı atenüe aşılar).
•Güvenli bir şekilde bağışıklık yanıtı oluşturmak için COVID-19 virüsünün yapısını taklit eden protein parçalarını kullanan protein bazlı aşılar.
•Güvenli bağışıklık yanıtı oluşturmak için COVID-19 virüsünün RNA parçacıklarını taşıyan hastalık yapıcı etkisi olmayan virüslerin kullanıldığı viral vektör aşıları.
•Kendi başına güvenli bağışıklık yanıtı oluşturan protein üretmek için genetik olarak tasarlanmış RNA ve DNA parçacıklarını kullanan son teknoloji bir yaklaşım olan m-RNA ve DNA aşıları.
İNAKTİF AŞI NE DEMEK?
İnaktif aşı ölü aşı demektir. İnaktif aşılar uzun süredir kullanılan, güvenilir tercihtir. Çocuk felci ve bazı tip grip aşıları bu teknik kullanılarak üretilmiştir. İnaktif aşılar ısı, kimyasallar ve radyasyon kullanılarak virüslerin kendilerini kopyalayarak çoğalmalarını engellenmesi ile üretiliyor. Bu virüsler çoğalamasa da bağışıklık sistemini tetikleyebiliyor. Canlı aşılara kıyasla bağışıklık süresi kısadır. Bu aşının en büyük avantajları denenmiş ve güvenli olarak bilinen bir teknik olması ve bağışıklık sistemi zayıf insanlarda bile kullanılabiliyor olmasıdır. En büyük dezavantajı ise etkinliğinin düşük olması nedeniyle birden fazla doz kullanılmasının gerekliliğidir.
İnaktif COVID-19 aşısı, COVID-19'a neden olan Yeni Koronavirüs'ün (SARS-CoV-2) kimyasal ve fiziksel uygulamalardan geçirilerek hastalık yapıcı özelliğinin ortadan kaldırılmasıyla elde edilen, vücutta bağışıklık yanıtı oluşturabilen cansız virüs aşısıdır.
İNAKTİF AŞILAR KAÇA AYRILIR?
İnaktif aşılar toksoid aşılar, tam hücre aşıları ve fraksiyone aşılar olmak üzere üçe ayrılır. Toksoid aşılar; toksini olan mikroorganizmaların toksinlerinin yapısı değiştirilerek toksik özellikleri yok edilmiş, bağışıklık yanıtı oluşturacak özellikleri korunmuş halini içerir. Difteri ve tetanos aşıları buna örnektir. Tam hücre aşıları bir mikroorganizmanın tamamını öldürülmüş halde içeren aşılardır. Hepatit A aşısı ve inaktif polio aşısı bunun örnekleridir. Fraksiyone aşılar ise Mikroorganizmanın inaktivasyonu sonrasında belirli kısımları içeren aşılardır ve bu da kendi içinde gruplara ayrılır. Sinovac inaktif aşılar arasında yer almaktadır.
MRNA AŞISI NE DEMEK?
BioNTech bir mRNA aşısıdır. RNA aşısı veya mRNA (haberci RNA) aşısı, sentetik RNA moleküllerini insan hücrelerine transfer eden yeni bir aşı türüdür. Burada genetik malzemenin nakli söz konusudur. RNA, hücrenin içine girdikten sonra mRNA olarak çalışır ve hücreyi yeniden programlayarak, hücrenin normalde patojen (örneğin virüs) veya kanser hücreleri tarafından üretilen yabancı proteini üretmesini sağlar. Ardından bu protein molekülleri vücudun uyumlayıcı bağışıklık tepkisini harekete geçirir, böylece vücut, proteinin içindeki patojenleri ya da kanser hücrelerini yok etmeyi öğrenir. RNA aşılarının geleneksel protein aşılarına göre avantajlarından bazıları, üretimin hızlı ve üretim maliyetinin düşük olması ve bu aşıların hücresel bağışıklığın yanı sıra humoral bağışıklık oluşturmasıdır. Buna karşılık, RNA aşılarının etki mekanizması ve bunlara ait ilaç taşıyıcı araçlar henüz yeni olduğundan, aşının orta ve uzun vadeli yan etkileri hakkında yeterince bilgi yoktur.
BAKAN KOCA AŞILARIN ARAŞTIRMA SONUÇLARINI AÇIKLADI
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, aşılarla ilgili son çalışmaların sonuçlarını duyurdu. Koca; "Sizleri ön sonuçlar hakkında bilgilendirirken ilk verilere göre 3 doz inaktif aşının en iyi korumayı sağladığını paylaşmıştım. Çalışma sonuçlanınca anlaşıldı ki 3 doz inaktif aşı ile 2 doz inaktif ve bir doz mRNA aşısı yapılmış kişiler benzer oranda korunuyor. Bunun yanında 3 doz aşı olmuş kişiler iki doz aşı olmuş kişilerden daha iyi korunuyor" şeklinde açıklama yaptı.