Hava sıcaklıklarının habercisi olarak bilinen ve 7 gün aralıklar ile havaya, suya ve toprağa düşen cemre düşmesi, bugünün en çok araştırılan konuları arasında yer aldı. ''Cemre düşmesi nedir'' sorusunun yanıtı merak edilirken ilk cemrenin de bugün düşmesi bekleniyor. Havaya düşerek havayı, suya düşerek suyu son olarak toprağa düşerek toprağı ısıttığına inanılan ilk cemre havaya suya ve toprağa ne zaman düşecek? İşte ayrıntılar…Hava sıcaklıklarının habercisi olarak bilinen ve 7 gün aralıklar ile havaya, suya ve toprağa düşen cemre düşmesi, bugünün en çok araştırılan konuları arasında yer aldı. ''Cemre düşmesi nedir'' sorusunun yanıtı merak edilirken ilk cemrenin de bugün düşmesi bekleniyor. Havaya düşerek havayı, suya düşerek suyu son olarak toprağa düşerek toprağı ısıttığına inanılan ilk cemre havaya suya ve toprağa ne zaman düşecek? İşte ayrıntılar…
CEMRE DÜŞMESİ NEDİR?
Ege Üniversitesi (EÜ) Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Metin Ekici, AA muhabirine yaptığı açıklamada, eski Türklerde "değişme" ve "dönüşme" anlamında "al" kelimesi kullanıldığını belirterek cemrenin de "al" sözündeki anlamı ifade ettiğini dile getirdi.
Türklerin cemreyi Arap halk takviminden ne zaman aldığına dair bir kayıt bulunmadığını ancak Kafkasya ve Anadolu coğrafyasına geldikten sonra buna kültürlerinde yer verdiğini anlatan Prof. Dr. Ekici, özellikle hayvancılıkla ilgilenen toplumlar için hava olaylarının çok önemli olduğunu vurguladı. Ekici, şöyle devam etti:
"Göçebe, kışa hazırlık olarak hayvanlar için sonbahardan biriktirdiği ot yığınları bitmeye yakınsa ciddi bir riskle karşı karşıya demektir. Bu nedenle halk takvimi oluşturmada, gözlemlemede eski Türklerin diğer toplumlara göre çok daha fazla bilgi birikimine sahip olduğunu düşünüyorum."
Türklerin cemreyi bin yıldır takip ettiğini vurgulayan Ekici, cemrenin bahar bayramına hazırlanmak için de bir işaret olarak görüldüğünü söyledi. Prof. Dr. Ekici, şu değerlendirmeyi yaptı:
"Türkler bunu çok sevmiş. Yazılı bir kültür oluşturmamamıza rağmen cemreyi gözlemek var halk arasında. 'Birinci cemre düştü, ikincisini bekliyoruz', 'İkinci cemre düştü üçüncüsünü bekliyoruz' ve 'Üçüncü cemre sonunda bayram yapacağız' gibi ifadeler halk arasında kullanılıyor. Azerbaycan'da nevruz öncesinde 'ahır çarşamba' kutlamaları var. Bununla cemre arasında bir örtüşme var. Bu da gösteriyor ki nevruzla cemre arasında bir ilişki kurulmuş. 21 Mart'taki nevruza ilk hazırlıklar cemrelerde yapılıyor."
CEMRE HAKKINDA
Anadolu'da yaygın olarak kullanılan geleneksel halk takviminde yıl, ''kasım günleri'' ve ''Hızır günleri'' olarak kış ve yaz diye ikiye bölünüyor. Kasım günleri, miladi takvime göre 8 Kasım'da başlıyor ve 179 gün sonra 5 Mayıs'ta sona eriyor. Kasım günleri, 4 yılda bir şubat ayı 29 çektiği zaman 180 gün oluyor. Hızır günleri ise 6 Mayıs'ta başlıyor ve 7 Kasım'a kadar 186 gün sürüyor. Cemrelerin düşmesi, Kasım günlerinden Hızır günlerine, başka bir ifadeyle kıştan bahara geçişin sembolleri olarak gösteriliyor.
Arapça kökenli bir kelime olan "cemre"'nin sözlük anlamı kor yani ateştir. Halk arasında ise sıcaklığın artması olarak bilinir. Cemrenin ilkbahar başlamadan hemen önce 7 gün arayla havaya, suya ve toprağa sırasıyla düştüğüne inanılır. Bu düşen cemreler sayesinde hava, su ve toprak ısınır.
Halk arasında cemre düşmesiyle birlikte Hıdırellez ve nevruz kutlamaları başlamaktadır. Cemre düşmesi Türk kültüründe de önemli bir yere sahiptir. Kültür ve edebiyat alanında kendine yer bulmuştur. Osmanlı zamanında Divan şairleri cemre zamanlarında önemli kişilere övgü şiirleri yazarlardı. Bu şiirlere 'cemreviye' denilmektedir.
CEMRE HAVAYA DUYA VE TOPRAĞA NE ZAMAN DÜŞECEK?
İlk cemre 20 Şubat tarihinde havaya düşerken, daha sonra 27 Şubat'ta suya, 6 Mart tarihinde ise toprağa düşecek. Bu sayede hava, su ve toprağın ısındığına inanılarak buzların erimesi, kırlarda çiçeklerin açması olaylarının meydana geldiğine inanılıyor.
