Mudanya ilçesi Tirilye Mahallesi'nde bulunan Aya Yani kilisesi, Mudanya'ya yerleşen 3 papazdan biri olan Aya Yani tarafından yaptırıldı. Uzun yıllar kilisede yaşadığı tahmin edilen Aya Yani'nin ölümünün ardından kilise korunmaya alındı. Deniz kenarında bulunan kilise, belli dönemlerde onarımdan geçirilerek, günümüze kadar ulaştı. Bölgede yaşayan Rumların göç etmesinin ardından Aya Yani kilisesi, definecilerin hedefi haline geldi. 900 yıldan fazla geçmişi olan kilisenin çatısı tamamen yok edildi. Kilisenin zemin kısmında ise defineciler tarafından bir metreyi aşkın kuyular kazıldı. Kilisenin içerisindeki akustiği sağlayan toprak çanaklar da defineciler tarafından kırıldı. Günah çıkarma odasının tavanında olması gereken oymalı mermerler ise, çatının çökmesiyle birlikte zemine düştü.
'DELİK DEŞİK OLMUŞ'
Kilisenin tarihi hakkında bilgiler veren rehber Kadri Uyanık, "Üç papaz, Bursa'nın Mudanya ilçesine gelerek Tirilye'ye yerleşmişler. Tirilye'yi kurmuşlar. Tirilye'nin belli yerlerine de kilisiler yapmışlar. Kendilerine ait yaşam tarzlarını seçmişler. Zeytin ağaçlarının, çam ağaçlarının içerisine kiliselerini yapmışlar. Kurtuluş Savaşı'ndan sonra buradaki Rumlar göç etmek zorunda kalmışlar. Bunun ardından Selanik'ten, Girit'ten gelen Türkler Tirilye'ye yerleştirilmiş. Ama belli zamandan sonra bizim vatandaşımızı define hastalığı sarmış. Bu tarihi mekanların, tarihi değerlerin içerisine girip belli yerlerde duvarları yıkıp, çömlekleri kırıp, altın aramaya başlamışlar. Yetkililere sesleniyoruz, bu konunun takipçisi olmalarını rica ediyoruz. Her şey delik deşik olmuş" dedi.
'SAVAŞ ALANI GİBİ'
Uyanık, "Gelenlerin çoğu altın aramaya geliyorlar. Akustik testileri kırıyorlar. İçinden altın çıkar düşüncesiyle tarihi mekanlara zarar veriyorlar. Gerçekten burası savaş alanı gibi olmuş. Üzücü bir durum. Biz nasıl ki onların mallarına değer veriyorsak, buradaki vatandaşlarımızın da bu yapılara değer vermelerini isteriz" ifadelerini kullandı.
'YAKLAŞIK BİN YILLIK'
Kilisenin günümüzde özel mülk statüsünde olduğunu bildiren Uyanık, "Bu kilise 3 papazdan birine ait. İsmi Aya Yani kilisesi. Pelekete kilisesi olarak da bilinir. Çok önemli bir kilise. 3 papaz buraya yerleştikten sonra denizin dibine kilise yapmışlar. Burada inzivaya çekilmişler. Kendi fikirlerini, Tirilye'de yaşayan 5 bin civarındaki Rum'a, dini konularda fikir üretmişler. Yaklaşık 1100'lü yıllarda inşa edilen bir kilise. Şu anda özel mülkiyet. İnşallah kısa zamanda bu kilise tadilata girip halkın kullanımına açılır" diye konuştu.
