Toplumsal Tarih Dergisi'nin Ocak 2011 sayısında İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim üyesi Mehmet Ö. Alkan imzasıyla yayınlanan, "En Doğru Bildiğimizden Kuşkulanmak; 'Atatürk' Soyadı Nasıl Bulundu?" başlıklı yazıda, Ulu Önder'e Atatürk soyadının verilmesine ilişkin çok çarpıcı bilgilere yer verildi.
Resmi kaynakların hemen tamamında "Atatürk" soyadının 24 Kasım 1934 tarihinde "Türk Milletine yaptığı hizmetlerden dolayı bir teşekkür ifadesi olarak" TBMM tarafından verildiği hatırlatılan yazıda, "Ancak bu ismin nasıl bulunduğuna değinilmez. Bu konuya değinen kaynaklarda ise bir karışıklık ve karmaşa olduğu açıktır" denildi.
GAZİ, FAZLA İDDİALI BULMUŞ!
Alkan, birçok kaynakta geçtiği gibi "Atatürk" soyadını Konya Milletvekilli Naim Nazım Onat'ın bulduğu bilgisinin gerçeği yansıtmadığını belirterek; Türk Dili Tetkik Cemiyeti (TDTC) Başkanı Safvet Arıkan'ın 26 Eylül 1934 tarihinde 2. Dil Bayramı açış konuşmasında, "Ulu Önderimiz Ata Türk Mustafa Kemal" hitabının Atatürk soyadına esin kaynağı olduğunu aktardı.
Dergide, TDTC Başkanı Arıkan'ın, Atatürk kelimesinin geçtiği konuşmasını yapmadan önce Ulu Önder'e gösterdiğini ve aldığı tepkiyi kardeşine şu sözlerle aktardığı yazıldı: "Atatürk o tarihe kadar soyadı kanunu çıktığı halde henüz soyadı almamıştı. Nutku kendisine gösterdim. Atatürk, kelimesini görür görmez üzerinde durdu. Birçok kereler bu kelimeyi tekrar etti. 'Çok güzel bir buluş, yalnız çok iddialı' dedi. Müsveddede tashihler yaptığı halde, Atatürk'e dokunmadı. Bir de Türk Atası diye bir terkip kullanmıştım. Bunu daha fazla iddialı bularak Atatürk tarzında tashih etmemi emretti. Ben nutkumu verdikten epey sonra, Gazi Mustafa Kemal, Atatürk'ü soyadı olarak aldı."
'ATA'YI ARAŞTIRMIŞ
Gazi Kemal, "Atatürk" soyadını aldıktan sonra, isimde geçen "ata" sözcüğünün Türkçe olup olmadığı konusunda araştırma yapılmasını talep ediyor. Yapılan araştırmalar sonucunda "ata" kelimesinin Türklük kadar eski olduğu vurgulanarak, Türkçe olduğu tescil ediliyor.
Atatürk'ten önce 13 soyadı önerildi
Soyadı kanunu kabul edildikten sonra Mustafa Kemal'e soyadı bulunması için adeta teyakkuza geçilir. Hatta CHP Meclis Grubu'nda dilci ve tarihçi üyelerden oluşan bir komisyon kurulur.
GÜNEL BAŞER: ATATÜRK SOYADINI DEDEM NAİM HAZİM ONAT ÖNERDİ
Prof. Naim Hazim Onat'ın torunu Günel Başer ise Mehmet Alkan'ın bu iddialarını reddederek Atatürk soyadını öneren kişinin dedesi Prof. Onat olduğunu dile getirdi. Başer yazılı olarak şu açıklamalarda bulundu;
"Naim bey, 2-8.dönem Konya mebusu olup, Ankara, Dil Tarih Coğrafya Fakültesinde Arapça ve Farsça dersleri vermiş, Türk Dil Kurumu daimi üyesi ve Atatürk'ün Dil Sofralarının sürekli davetlilerinden bir zattır. 1953 yılında vefat etmiştir.Bu konunun ayrıntılarını rahmetli annem ve babamdan çeşitli vesilelerle dinlemiştim, evimizde böyle bir Dil Sofrasının orijinal fotoğrafı da bulunmaktadır fakat en ilginci, daha Atatürk Soyadı Kanunu, 24 Kasım1934 tarihinde çıkmadan önce Atatürk'ün kendi el yazısiyle dedeme hitaben yazdığı ve ona Onat soyadını verdiği yazısının altına 8 Kasım1934 tarihini düştüğü ve Kemal Atatürk olarak imzaladığı belgedir ki, evimizdeki en değerli bir anıdır.
Öte yandan bu konuda, bir zamanların meşhur Hayat dergisinin 11 Kasım 1976 tarihli ve 46 sayılı nüshasının 4-5 sayfalarında yine Türk Dil Kurumu eski üyelerinden M. Ş. Ülkütaşır'ın kaleminden çıkmış olan ve " Atatürk'e bu soyadı nasıl verildi ve kim buldu " başlıklı ayrıntılı makalede konunun gelişimi tüm aşamalarıyla belirtilmiş ve Çankaya'daki bir toplantıda, sunulmuş olan çeşitli önerilerden sonra ve Atatürk'ün söz vermesi üzerine dedemin Atatürk soyadını ne şekilde önerdiği ve kabul gördüğü, Ülkütaşır'dan aynen nakledeceğim şu sözleriyle ifade edilmiştir ki, bu sözler benim de daha önce rahmetli annem ve babamdan duyduklarımla tamamen örtüşmektedir:
'Arkadaşlar biliyorsunuz, tarihimizde bir 'Atabey' sözü, ünvanı vardı. Anlamı da, yine biliyorsunuz; Bey'in, Emir'in, Şehzade'nin, hatta Hükümdar'ın ilimde, idarede, askerlikte mürebbisi, müşaviri, hocası demektir. Atabey, kullanılmış, tarihe geçmiş bir ünvan-ı resmidir... Bu ünvanı taşıyan bir çok Türk büyüğü vardır. Binaenaleyh biz de, Türk'e her alanda atalık etmiş, Türklüğü kurtarmış, istiklaline kavuşturmuş olan büyük Gazi'mize Atatürk diyelim, bu soyadını verelim. Bu bana, şivemize de daha munis, daha uygun gibi geliyor demiştir.Gazi, Naim Hazim hocanın açıklamasını daha yerinde bulmuş, hatta üstada teşekkür etmiş, böylece 'Atatürk' soyadı üzerinde ittifakla durulmuştur......'"
